چرا استراتژی خنثی‌سازی تحریم‌ها اولویت دارد؟
گروه بین‌الملل
متأسفانه براساس اتفاقات رخ‌داده در سال‌های گذشته هنوز شاهد گره‌خوردگی میان اقتصاد برجامی و سیاست خارجی هستیم و بعضا برخی تأثیرپذیری‌‌های حوزه اقتصاد از فاکتورهایی مانند مذاکرات وین و رفتار سلبی و ایجابی بازار به‌تناسب اخبار مذاکرات مشاهده می‌شود. بخشی از این مسئله زیرساختی و منبعث از اقتصاد نفتی و رانتیری است که بارها رهبر معظم انقلاب بر عبور از این نوع الگوی اقتصادی تأکید کرده‌اند. بخشی از این مسئله هم نیازمند کار اقناعی و روبنایی است و دولت باید افکار عمومی را در خصوص وجود ظرفیت‌هایی غیر از اقتصاد برجامی و ظرفیت‌هایی غیر از سیاست خارجی مبتنی بر برجام اقناع کند. لازم است دولت برای این کار اولا ، این ظرفیت‌ها را کمی‌سازی کند و ثانیا آن‌ها را تبدیل به سرمایه و درآمد کند.
نسبتی که باید تعریف شود
سؤال اصلی اینجاست که قرار است نسبت بین استراتژی رفع تحریم و خنثی‌سازی تحریم چگونه در اقتصاد و سیاست خارجی کشور تعریف شود؟ بدون شک دولت نمی‌تواند استراتژی رفع تحریم را رها کند و باید در این خصوص سعی کند در قالب دیپلماسی و مذاکره برمبنای منافع ملی و خطوط قرمز توافقی شکل بگیرد که درنهایت به نفع کشور باشد.بااین‌حال، استراتژی خنثی‌سازی تحریم نافی استراتژی رفع تحریم نیست.نکته محوری و کانونی این است که کدام‌یک از این دو استراتژی باید حالت غالب و دیگری مغلوب باشد. اینکه بر غالب، اصلی و کلان بودن استراتژی خنثی‌سازی تحریم تأکید می‌شود اولا به این دلیل است که آمریکا و اروپا، همان‌طور که در همین مذاکرات اخیر وین مشاهده می‌شود، سعی می‌کنند به هر بهانه و قیمت ممکن ساختار و هندسه تحریم‌ها را علیه ایران حفظ کنند و حتی بخشی از این تحریم‌ها را نگه‌دارند و این نشان میدهد ما با معضل تحریم کماکان در آینده روبه‌رو هستیم و ممکن است میزانش تفاوت داشته باشد. ثانیا برجام نشان داد یک ظرفیت ابطال‌پذیر است و همان‌طور که مقامات آمریکایی به‌درستی هم گفتند اگر رئیس‌جمهور دیگری مانند ترامپ بر سر کار بیاید با یک حرکت می‌تواند توافق برجام را از بین ببرد.این نقطه ثقل باید به‌درستی تعریف شود. اگر دوباره برجام و استراتژی رفع تحریم به نقطه ثقل کشور در اقتصاد و سیاست خارجی تبدیل شود آنگاه در آینده امکان تکرار اتفاقات گذشته مانند خروج آمریکا از برجام و بروز موانع و معضلات بعدازآن در کشور وجود دارد اما اگر اصالت به استراتژی خنثی‌سازی تحریم داده شود، در آن صورت حتی اگر توافقی هم در وین انجام گرفت می‌توان آن را به یک ظرفیت تاکتیکی، نه یک نقطه ثقل استراتژیک، تبدیل کنیم؛ آن زمان می‌توان با جایابی صحیح این مسئله معادلات اقتصاد و سیاست خارجی را به‌درستی به جلو ببریم.
آنچه دشمنان ایران می‌گویند
«ریچارد نفیو»، یکی از معماران شبکه تحریم‌ها علیه ایران در کتابش به نام «هنر تحریم‌ها: نگاهی از درون میدان»، تأکید زیادی بر ضرورت توجه به جنبه‌های روان‌شناختی به هنگام اجرای فشارهای اقتصادی دارد و معتقد است بدون داشتن درک درست از ذهن تحریم‌شونده و اثرگذاری بر روی آن هرگز نمی‌توان از تحریم‌ها به‌عنوان ابزاری برای سیاست‌گذاری در جهت مطلوب واشنگتن استفاده کرد.کتاب نفیو حاوی توضیحات و نکات زیادی درباره تحریم‌ها علیه ایران است. هرچند به‌تازگی خبر جدا شدن ریچارد نفیو از تیم مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات وین رسانه‌ای شده اما این جدایی، توضیحات و تبیین‌های او درباره مکانیسم عمل تحریم‌ها و نقاط آسیب‌پذیر آن‌ها را بلااثر نمی‌کند.
از نگاه نفیو، تحریم‌های اقتصادی اگر قرار است در هدفشان برای ایجاد تغییرات رفتاری در کشور تحریم‌شونده موفق عمل کنند بایستی این تصور را در ذهن کشورِ هدف پدید بیاورند که هرلحظه قابل‌افزایش هستند و طرف تحریم‌کننده چنانچه با مقاومت در برابر خواسته‌هایش روبه‌رو شود، حاضر است به سیم آخر بزند و با توسل به فشار حداکثری، اقتصاد کشور تحت تحریم را تا لبه پرتگاه فروپاشی پیش ببرد.از نگاه طراحان تحریم‌ها، فشارهای اقتصادی برای آنکه اثرگذار باشند نباید به‌یک‌باره و با حداکثر شدت اعمال شوند بلکه قابلیت تشدید تدریجی داشته باشند.
ویژگی فرسایشی تحریم‌ها
«باراک اوباما»، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا که نظام تحریم‌ها علیه ایران در دوران او پی‌ریزی و طراحی شد در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۵ به همین ویژگی فرسایش تدریجی تحریم‌ها اشاره می‌کند. او خطاب به مخالفانی که می‌گفتند چرا تحریم‌ها علیه ایران را ادامه نداده می‌گوید: «نزدیک‌ترین متحدان ما در اروپا یا در آسیا- و به میزان کمتری کشورهای چین و روسیه- قبول نمی‌کردند که برای پنج یا۱۰یا۱۵ سال دیگر آن تحریم‌ها را طبق دیکته کنگره اجرا کنند.»
او در ادامه گفت: «اگر آن‌طور که عده‌ای می‌گویند ما تلاش می‌کردیم تحریم‌های یک‌جانبه را حفظ و آن‌ها را تشدید کنیم، تنها می‌ماندیم. ما نمی‌توانیم سیاست‌های خارجی، اقتصادی و انرژی همه قدرت‌های اصلی در دنیا را به آن‌ها دیکته کنیم. اگر بخواهیم این کار را بکنیم مجبور خواهیم بود برخی از بزرگ‌ترین بانک‌های دنیا را تحریم کنیم که این مسئله درنهایت جایگاه دلار به‌عنوان ارز ذخیره‌ای دنیا را موردتردید قرار میدهد.»
باراک اوباما که دولت او تحریم‌ها علیه ایران را معماری و طراحی کرده اعتراف کرده که تحریم‌ها علیه ایران برای مدت طولانی قابل ادامه نبوده‌اند و او به این جهت، وارد مذاکرات با ایران شده است.مخلص کلام اینکه تحریم‌ها ازیک‌طرف باید قابلیت تشدیدشوندگی داشته باشند اما از طرف دیگر، اگر در یک بازه زمانی مشخص که دوران اوج اثرگذاری آن‌ها است نتایج مطلوب تحریم‌کننده را تولید نکنند، آثارشان رو به افول خواهد گذاشت و به‌جای ایجاد ترس از تشدید تحریم‌ها در کشور تحریم‌شونده، ممکن است میل به استقامت را در او بیدار کنند.
«دونالد ترامپ» بعد از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۶ از تحریم‌ها به‌نحوی‌که آشکارا با دولت‌های قبل‌تر از او تفاوت داشت استفاده کرد. مؤسسه حقوقی «گیبسون دان» که در لس‌آنجلس مستقر است سال ۲۰۲۱ گزارش داد که طبق داده‌های گردآوری‌شده توسط این مؤسسه، دولت ترامپ در دوران ۴ ساله خود در کاخ سفید بیش از ۳۹۰۰ اقدام تحریمی مجزا علیه طرف‌های مختلف انجام داده است. بدیهی است که در چنین شرایطی ،کمترین اعتمادی نسبت به دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه ( در حوزه رفع تحریم‌ها) وجود ندارد.
آمریکا , بایدن , برجام , مذاکرات وین
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.