نفیسه امامی
شاخص کل بورس طی معاملات چند روز اخیر و پس از اصلاح حدود ۴۰ درصدی، رشد بیش از ۱۱ درصد را تجربه کرد. بورس در روز شنبه رشد ۳٫۹ درصدی را همزمان با اعمال دامنه نوسان نامتقارن داشت و سبب شد تا این مصوبه جدید شورای عالی بورس، محرک اصلی برای ثبت بیشترین جهش روزانه از ۶ ماه قبل تاکنون قلمداد گردد. رشد قابل‌توجه شاخص در پایان معاملات روز شنبه ۲۵ بهمن‌ماه باعث شد تا بار دیگر امیدها به افزایش قیمت در بازار سهام بیشتر شود.
 این‌طور که به نظر می‌رسد تغییر دامنه نوسان و شوک مثبت آن در حال رخ دادن است. علاوه بر اجرای این سیاست، بازگشت دلار به کانال ۲۶ هزار تومان نیز یکی از اصلی‌ترین پارامترهای بازگشت تقاضا به بازار سهام محسوب می‌شود به‌نحوی‌که آغاز معاملات در روز گذشته با رشد ۷۳۱۶ واحدی
 همراه شد و به یک‌میلیون و ۲۶۹ هزار و ۵۷۰ هزار واحد رسید.
درواقع همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد تغییر در ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار و تعیین مصوبات جدید در کنار بهبود شرایط برای رشد قیمت سهام، به مجموعه عواملی تبدیل شد تا برای مدتی نامعلوم زمینه برای افزایش قیمت‌ها در نمادهای کوچک و بزرگ فراهم گردد. 
شاخص بورس در پایان معاملات هفته منتهی به ۲۴ بهمن‌ماه ۴۱ هزار و ۴۰۵ واحد افزایش و معادل ۳٫۵۳ درصد رشد را نشان می‌دهد که این حرکت صعودی را می‌توان چراغ سبز بورس به تغییرات انجام‌گرفته قلمداد کرد. 
رشد معاملات در ۲ روز گذشته حکایت از آن دارد که در صورت تداوم وضعیت فعلی، بدبینی و عدم اعتماد حاکم در هفته‌های اخیر در بازار بهبود خواهد یافت. این در حالی است که همسو با افزایش قیمت دلار به ۲۶ هزار تومان و هموارتر شدن روند صعودی قیمت‌ها، شاخص در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت می‌تواند حرکتی روبه‌جلو داشته باشد. 
هرچند بازار سرمایه طی یک‌سال گذشته نشان داده خیلی تحلیل‌پذیر نیست و عدم وجود سایه چشم‌اندازی دقیق برای آن کمتر امکان‌پذیر است. 
رشد بازار سرمایه با افزایش عمق آن 
فرهنگ حسینی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «رسالت»، در تشریح دلایل طی شده در بورس از رشد صعودی تا ریزش‌های اخیر اظهار کرد: بورس تحت تأثیر قیمت دلار در سال‌های ۹۷ و ۹۸ رشد منطقی داشت و از ۱۰۰ هزار واحد به ۵۰۰ هزار واحد رسید تا اینکه تحت تأثیر عوامل رفتاری ازجمله تبلیغات دولت برای ورود مردم به بورس و عرضه صندوق‌های دولتی به پشتوانه سهام پالایشی‌ها، فلزی‌ها، خودرویی‌ها و بانکی‌های دولتی رشد کرد. دیگر نمادهای بازار هم تحت تأثیر این موارد رشد کردند و سهامداران تصور می‌کردند بورس مانند روال قبل همواره می‌تواند به روند صعودی خود ادامه دهد. 
وی اضافه کرد: رشد بازار با رفتارهای توده‌وار، دامنه نوسان بازار و سهام شناور عمده نمادها همراه شد. در این مقطع سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر بر بازار با نگاه منطقی به بازار می‌نگریست، درحالی‌که دولت حجم زیادی از سهام خود را فروخت و از بازار خارج شد و بازار هم فرو ریخت. در این شرایط حقوقی‌ها اقدام به فروش سهام کردند که کار خوبی بود ازاین‌جهت که بیش از ۹۰ درصد حقوقی‌ها متعلق به صندوق‌های بازنشستگی یا بنیادهایی هستند که ذی‌نفع‌های نهایی آن‌ها مردم و بیت‌المال محسوب می‌شوند.
حسینی ادامه داد: عرضه سهام توسط حقوقی‌ها باعث جلوگیری از حبابی‌تر شدن بازار شد و درعین‌حال نسبت P به  E به بیش از ۳۰ واحد رسید که با اوج‌های تاریخی‌اش فاصله زیادی پیدا کرد و باعث شد بازار وارد اصلاح شدیدی شود. 
وی با اشاره به اختلاف وزارتخانه‌ها در عرضه صندوق پالایشی یکم، آن را محرکی در ریزش بازار عنوان کرد و افزود: تغییر در قیمت پالایش یکم و استقبال سرد از آن، تعیین مصوباتی درباره لزوم حمایت شرکت‌ها از سهامشان درحالی‌که آن منابع می‌توانست صرف تولید شود و افزایش سرمایه در گردش بنگاه‌ها که صرف حمایت از سهام در قیمت‌های بالا شد، در حدود ۳۰ تا ۷۰ درصد از منابع مالی را با ضرر مواجه کرد. 
حسینی اصلاح بازار بعد از افت را با کندی همراه دانست و دلیل آن را هم دامنه نوسان قلمداد کرد و افزود: بازار در آبان ماه بعد از اصلاح حدود ۴۰ درصدی به نقطه تعادل رسید، اما عوامل بیرونی بر این روند تأثیرگذار شده و باعث ایجاد روند نزولی در شاخص شدند. اولین مورد موضوع قیمت‌گذاری فولاد بود که زیان سنگینی را به این صنعت وارد کرد. سپس طرح تغییر قیمت‌گذاری سوخت فولاد و پتروشیمی برای بودجه در کمیسیون تلفیق که باعث وارد آمدن شوک به بازار شد.
وی طرح پایین آمدن نرخ دلار تا زیر ۲۰ هزار تومان در رسانه‌ها را یکی دیگر از عوامل در افت بازار عنوان کرد و گفت: درحالی‌که بازار به آرامش نسبی رسیده بود، ارائه موضوعاتی درباره نرخ دلار باعث شد بازار مجددا با شوک روبه رو شود، درحالی‌که نرخ دلار به‌سختی به ۲۰ هزار تومان رسید و دوباره به ۲۳ هزار تومان صعود کرد و بازار سرمایه را دچار آسیب نمود.
این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: در شرایطی که قیمت نفت صعودی بود، عملکرد سودآوری پالایشی‌ها طی ۹ ماه اعلام نشد و ETF پالایش یکم که دومین صندوق دولتی بود تا ۵۰ درصد NAV خود را وارد بازار دادوستد کرد که رفتاری غیرعقلانی در بازار بود. چنانچه این صندوق ماهیت ETF را داشت، باید اجازه داده می‌شد با خرید سهام پالایشی و گرفتن آن از دولت، واحدهای جدیدی صادر کند که به متعادل شدن قیمت و NAV آن کمک نماید. 
حسینی با اشاره به حضور رئیس جدید در سازمان بورس و تأثیر این‌جا به‌جایی بیان کرد: ریاست جدید سازمان در اولین اقدامات خود تصمیم گرفت از نهاد ناظری که تصمیم گرفته کمترین دخالت‌ها را در بازار داشته باشد، به نهاد ناظر فعالی تبدیل شود که در ادامه شروع به حمایت از بازار کرد و باوجودآنکه پول صندوق توسعه بازار به اتمام رسیده بود، اوراق تبعی منتشر نمود و درعین‌حال پیگیر وصول سهم صندوق تثبیت شد که از ۵ سال قبل روی زمین مانده بود. 
وی نامتقارن کردن دامنه نوسان در مقطع فعلی را گام مثبتی دانست و گفت: تغییر دامنه نوسان با توجه به تعیین زمان یک‌ماهه برای آن، می‌تواند به کندتر شدن کاهش قیمت‌ها کمک کند، اما در بلندمدت دامنه نوسان باید افزایش یابد. با این فرمول جدید سهامداران انگیزه کمتری برای خرید سهم‌ها در صف فروش دارند، زیرا اصلاح قیمت با کندی همراه است و درعین‌حال سهامداران علاقه‌مند به خرید سهامی هستند که با سرعت بالاتری رشد کند. با این روش عملا نسبت صعود به نزول در بورس سه برابر شده است و با توجه به تجارب قبلی در ایران و جهان در کوتاه‌مدت اثر مثبت در رشد قیمت‌ها دارد. 
حسینی رشد بازار را مستلزم جلوگیری از حبابی شدن و نزول آن عنوان کرد و افزود: این دو مؤلفه محقق نمی‌شود مگر اینکه عمق بازار افزایش پیدا کند و ابزارهای متنوع در سرمایه‌گذاری ایجاد شود. باید برای ورود به بازار و تصمیم‌گیری برای خریدوفروش در آن توانمندی‌های اولیه تحلیلی و سرمایه‌گذاری درنظر گرفته شود تا افرادی که دانش تحلیل ندارند به حداقل‌هایی از دانش دست پیدا کنند و بتوانند خریدوفروش نمایند و اجازه ورود گسترده این سهامداران به بورس داده نشود.
این کارشناس بازار سرمایه سهام عدالت را یکی از موضوعات تأثیرگذار بیرونی در بازار و یکی از بزرگ‌ترین ذی‌نفعان آن عنوان کرد و افزود: بخش آخر سهام عدالت قرار بود در دهه فجر آزاد شود، اما هنوز اخباری در این خصوص داده نشده است. درعین‌حال افرادی که روش غیرمستقیم را برای سهام عدالت انتخاب کرده‌اند، در بعضی از نمادها با تعلل مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بازگشایی نشده‌اند.  
وی در پایان یکی از وظایف اصلی بورس را توجه به همه ذی‌نفعان و توجه به حقوق افرادی که توانایی انجام تحلیل‌های علمی و پیچیده را ندارند، عنوان کرد و گفت:  بیش از سه ماه از بسته شدن دسترسی کسانی که فروش از طریق مستقیم را در سهام عدالت انتخاب کرده‌اند، می‌گذرد درحالی‌که اگر این دسترسی وجود داشت سهامداران می‌توانستند در قیمت‌های بالاتر این فروش را انجام دهند.