نفیسه امامی
بازار مسکن در سال ۹۹ همسو با دیگر بازارها با تورم سرسام‌آوری روبه‌رو شد. ترمز این تورم آن‌قدر کشیده نشد که این روزها تقریبا خرید مسکن و صاحب‌خانه شدن به آرمانی دست‌نیافتنی به‌خصوص در شهرهای بزرگ تبدیل‌شده است. طبق گزارش بانک مرکزی قیمت مسکن در مرداد ۹۹ در تهران افزایش ۱۰/۵ درصدی پیداکرده است که نشان‌دهنده تورم دوباره در این بخش است. بانک مسکن با توجه به تورم دوباره قیمت‌ها در این حوزه، اقدام به افزایش سقف تسهیلات برای افتتاح‌کنندگان حساب‌های پس‌انداز مسکن جوانان کرد و آن را از ۲۵۰ میلیون تومان به ۴۰۰ میلیون تومان افزایش داد؛ افزایشی ۶۰ درصدی با دوره بازپرداخت ۲۰ ساله و نرخ سود ۹درصد، تا امکانی برای خرید خانواده‌ها فراهم آورد. سقف تسهیلات مذکور در شهرهای بزرگ شامل کرج، مشهد، تبریز، اصفهان، اهواز، قم، شیراز و کرمانشاه در پایان سال پانزدهم از ۲۱۰ میلیون به ۳۳۰ میلیون تومان و در سایر نقاط شهری از ۱۸۴ میلیون تومان به ۲۹۰ میلیون تومان افزایش‌یافته است.
به‌طور میانگین در بیشتر کشورها وام مسکن حدود ۷۰ درصد از قیمت مسکن را پوشش می‌دهد، درحالی‌که با توجه به متوسط قیمت خانه در شهر تهران که ۲۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان اعلام‌شده است، با ۴۰۰ میلیون تومان امکان خرید ۱۷ متر و ۴۰۰ سانت مسکن وجود دارد. 
کارشناسان و فعالان بازار مسکن، نسخه‌های متفاوتی برای مدیریت تورم در بخش مسکن پیچیده‌اند؛ از افزایش تسهیلات خرید مسکن و کنترل سوداگری در این بازار تا گرفتن مالیات سنگین بر خانه‌های خالی. باوجودآنکه برخی کارشناسان بر لزوم افزایش سقف و کاهش سود تسهیلات مسکن در شرایط فعلی تأکیددارند، محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی افزایش وام مسکن را در ایجاد تورم بازار ملک مؤثر می‌داند و معتقد است: «باید از طریق  افزایش ساخت‌وساز، تعادل قیمتی را در بازار مسکن ایجاد کرد.» 
هرچند باید متذکر شد که یکی از راهکارهای کوتاه‌مدت برای خرید مسکن، افزایش توان مالی خریداران است، بنابراین افزایش سقف تسهیلات مسکن می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای خانه‌دار شدن جوانان در نظر گرفته شود، اما در درازمدت نمی‌تواند کمک ویژه‌ای برای خرید مسکن محسوب گردد. این در حالی است که نوسانات بازار طی حدود ۲/۵ سال گذشته حاکی از کاهش اثرگذاری وام مسکن جوانان است.
* تسهیلات ۴۰۰ میلیونی برای خرید مسکن جوابگو نیست
مهدی احمدی رئیس اداره کل روابط عمومی بانک مسکن در گفت‌وگو با «رسالت»، درباره اعطای وام ۴۰۰ میلیون تومانی خرید مسکن می‌گوید: «بعد از افزایش‌های چندباره  قیمت‌ها در بخش مسکن، تصمیم برافزایش تسهیلات وام مسکن جوانان گرفته شد. هرسال این افزایش وام اعمال می‌شد، اما امسال با توجه به تورم بالا و غیرمنتظره، افزایش مبلغ تسهیلات را به ۶۰ درصد رساندیم تا کمکی برای خریداران مسکن باشد.» 
احمدی با اشاره به این‌که وام مسکن جوانان فقط اختصاص به جوانان ندارد، می‌افزاید: «اسم این حساب مسکن جوانان است، اما همه اقشار جامعه می‌توانند از آن استفاده کنند. نام این طرح از ابتدا جوانان گذاشته شد و جامعه هدف آن بیشتر جوانان بودند و به همین علت نام آن تغییری نکرده است. هدف از اعطای وام جوانان این است که خانواده‌ها با برنامه‌ریزی ۵ تا ۱۵ ساله، امکان خرید خانه را برای فرزندان یا خانواده‌شان فراهم کنند.»
این مقام مسئول در بانک مرکزی ویژگی این وام را پایین بودن مبلغ اقساط ماهانه آن عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «این تسهیلات از ۶۵ هزار تومان آغاز و درنهایت با افزایش مبلغ در هرسال به مبلغ ۲۴۷ هزار تومان در سال پانزدهم می‌رسد و متقاضی ۴۰۰ میلیون تومان وام با  بازپرداخت ۲۰ ساله دریافت می‌کند. با این روش فرهنگ پس‌انداز هم در جامعه ترویج پیدا می‌کند.» 
احمدی بابیان این‌که به علت بالا رفتن قیمت خانه، پرداخت تسهیلات ۴۰۰ میلیونی نمی‌تواند جوابگوی نیاز خانواده در خرید مسکن باشد، می‌گوید: « ۲۴۰ میلیون تومان تسهیلات مسکن قبل از افزایش ۶۰ درصدی، عملا هیچ کارایی در خرید خانه در کلانشهرها نداشت، اما
شاید در وضعیت کنونی، ۴۰۰ میلیون تومان بتواند در شهرهای کوچک نیمی از پول خرید مسکن را فراهم کند، ولی در شهرهای بزرگ این پول بیشتر می‌تواند شامل ودیعه مسکن شود.»   
رئیس اداره کل روابط عمومی بانک مسکن یادآور می‌شود: «اعطای وام مسکن ۲۴۰ میلیون تومانی قبل از تورم اخیر، در حدود ۴۰ درصد از قیمت مسکن را پوشش می‌داد، درحالی‌که امروز ۴۰۰ میلیون تومان نمی‌تواند این میزان از پول خرید خانه را تأمین کند.» 
احمدی بابیان این‌که پرداخت تسهیلات با مبالغ بالا با توان بازپرداخت متقاضیان برابری ندارد، می‌گوید: «بانک مسکن نقدینگی و اعتبار کافی برای پرداخت تسهیلات با ارقام بالاتر به خریداران را   دارد، اما در وهله اول شورای پول و اعتبار بانک مرکزی باید آن را تأيید کند و مسئله دوم توانایی و امکان بازپرداخت وام‌ها توسط متقاضیان است.» 
وی در پایان سخنانش درآمد اقشار مختلف مردم را پایین و متناسب با تورم فعلی نمی‌داند و می‌افزاید: «درصورتی‌که درآمد اقشار مختلف مردم افزایش پیدا کند، ما هم امکان پرداخت وام بیشتر را به خریداران داریم، اما مسئله این است که درآمدها به میزان تورم، بالا نرفته‌اند و نگرانی بانک از عدم توانایی بازپرداخت متقاضیان است. به‌عنوان نمونه قسط ماهانه وام ۲۴۰ میلیون تومانی در حدود ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است که پرداخت آن برای بیشتر خانواده‌ها با مشکل همراه است.» 
در حال حاضر بازار خرید مسکن در رکود قرار دارد، اما بازهم در این وضعیت،‌ قیمت خانه روند صعودی را در پیش‌گرفته است و هیچ چشم‌اندازی برای کاهش آن وجود ندارد، چراکه باوجود بالا رفتن نرخ ارز و تأثیرگذاری آن بر قیمت همه کالاها، به نظر می‌رسد بازهم شاهد گرانی در وضعیت خانه باشیم. باوجوداین گرانی لجام‌گسیخته شاید افزایش تسهیلات به ۴۰۰ میلیون تومان بتواند خبری امیدوارکننده برای خانه‌دار شدن باشد، اما اطلاع از قیمت خانه‌هایی که توسط مشاوران املاک قائل شده‌اند، این امید به یأس تبدیل می‌شود.