شناسه خبر : 78438
پرینتخانه » اجتماعی, مطالب روزنامه, ویژه
تاریخ انتشار : 26 آذر 1401 - 6:29 |
نگاهی به چگونگی استفاده از منابع انرژی در کشور:
پیامدهای افسارگسیختگی مصرف گاز
همه ساله با سرد شدن هوا، شاهد پیام‌هایی برای صرفه جویی در مصرف گاز هستیم، آیا این هشدارها نگران کننده است؟
کتایون مافی -همه ساله با سرد شدن هوا، شاهد پیام‌هایی برای صرفه جویی در مصرف گاز هستیم، آیا این هشدارها نگران کننده است؟
وزیر نفت اخیرا اعلام کرده است امسال در حوزه گاز برای مشترکانی که در سقف الگوی مصرف هستند هیچ‌گونه افزایش قیمتی دیده نشده، فقط برای مشترکان پرمصرفی که سقف الگوی مصرف را رعایت نمی‌‌کنند افزایش قیمت گاز در نظر گرفته شده است.
باید در نظر داشت در‌حال‌حاضر گاز طبیعی سومین انرژی مصرفی در جهان است و مطابق اکثر پیش‌بینی‌های مراکز معتبر بین‌المللی، بیشترین رشد مصرف را در بین سوخت‌های فسیلی در آینده انرژی دنیا تجربه می‌کند.
این روند به گونه‌ای است که برخی از کارشناسان حوزه انرژی قرن حاضر را عنوان قرن‌گازی خطاب کرده و دراین باره تأکید دارند این منبع را به عنوان سوخت دوران گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر محسوب می‌شود.با این حال، بهره‌وری از این منبع انرژی با ارزش در ایران چقدر است؟
جدیدترین آمارهای جهانی گویای وضع نامطلوب مصرف گاز در ایران در مقایسه با سایر کشورهاست. مصرف گاز در ایران از مجموع بیش از ۳۰ کشور اروپایی،۱۰ میلیارد مترمکعب هم بیشتر است.
نگاهی به وضعیت ذخایر گازی ایران
با بررسی آمارها می‌توان دریافت که ایران دومین ذخایر گاز متعارف جهان را در اختیار دارد و این منبع بیش از ۷۰درصد سبد انرژی کشور را تشکیل می‌دهد.
آمارها نشان می دهد مقدار گاز مصرفی در بخش‌های نیروگاهی، صنایع عمده، خانگی و تجاری در ۱۹ دی‌ماه۷۸۸/۹ میلیون مترمکعب بوده که ۱۱۶/۱ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها و ۱۰۶/۵ میلیون مترمکعب به صنایع عمده کشور تحویل شد و سهم بخش خانگی و تجاری از این مقدار ۵۶۶/۳ میلیون مترمکعب گاز بوده که عدد بسیار قابل‌توجهی است.
مصرف خانگی
بررسی مصرف گاز خانگی نشان می‌دهد که در این مورد نیز مانند سایر موارد مدیریت درستی وجود ندارد و مصرف گاز بیش از اندازه مورد نیاز و ضروری است به نحوی که پوشش زمستانی و تابستانی مردم در منازل تفاوتی ندارد.
با نگاهی به میزان مصرف خانگی گاز در کشورمان می‌توان دریافت آن دسته از مشترکان پر مصرف در واقع مرفه‌نشینانی هستند كه تنها ۲ درصد از شهروندان جامعه را تشکیل می‌دهند. قرار است طبق قانون بودجه ۱۴۰۱ این قشر قیمت بالاتری را تجربه کنند چرا که طبق این قانون این افراد افزایش۱۰ تا ۲۰ برابری را در قبض گاز خود شاهد خواهند بود .
از سوی دیگر مجید چگنی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم در این باره اظهار داشت: مشترکان خانگی که مصرف گاز آن‌ها در ماه‌های سرد سال نسبت به دوره مشابه پارسال کمتر شود، به ازای هر یک واحد درصد کاهش، مشمول تخفیف یا همان پاداش صرفه‌جویی معادل ۳ واحد درصد در گازبهای صورت حساب همان دوره خواهند شد که این تخفیف تا سقف ۴۵ درصد گازبها در
صورت حساب آن‌ها اعمال می‌شود.
مصرف صنعتی و تجاری
با توجه به اینکه حدود ۳۷ درصد مصرف گازایران در حوزه خانگی است، اما، ۳۴ درصد در حوزه نیروگاهی نیز از این منبع انرژی استفاده می‌شود که به دلیل فناوری قدیمی و اتلاف انرژی تنها این نیروگاه ها با ۱۸ درصد بازدهی از گاز استفاده می‌کنند واین درحالی است که کارشناسان اقتصادی تأکید دارند با استفاده از فناوری‌های جدید می‌توان بازدهی را به ۸۵، ۹۰ درصد افزایش داد.
باید در نظر داشت بسیاری از صنایع کشور چون فولاد و پتروشیمی وابسته بسیاری به انرژی گازی داشته و همچنین بخش‌هايی چون نیروگاه ها، کارخانجات سیمان، پالایشگاه‌ها و … از منابع انرژی گازی استفاده می‌کنند.
بی‌توجهی به صادرات
در جهان امروز تجارت گاز از مزایای اقتصادی بسیاری برخوردار است و ایران از شرایط بسیار خوبی برای صادرات این کالای با ارزش برخوردار است. لزوم توسعه تجارت گازاز جمله نکاتی است که در اسناد بالادستی کشور به ویژه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های کلی انرژی و سند چشم‌انداز صنعت نفت در ۱۴۰۴ مورد توجه قرار گرفته است .
روسیه، ایران، قطر، ترکمنستان و ایالات متحده آمریکا به ترتیب بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز طبیعی متعارف جهان هستند و از لحاظ مصرف نیزآمریکا، روسیه، چین، ایران و کانادا بزرگ‌ترین مصرف‌‌کنندگان گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ بوده‌اند.
از جمله مشتریان ایران ؛ترکیه و عراق هستند با این حال میزان صادرات گاز ایران با توجه به این که کشورمان دومین جایگاه ذخایر گاز در دنیا را به خود اختصاص داده قابل توجه نیست ایران به‌‌رغم دارا بودن سهم ۱۷درصدی از ذخایر گاز جهان و رتبه سوم در تولید گاز، سهم بسیار ناچیزی در صادرات و تجارت گاز طبیعی دارد. سهم صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۴/ ۱درصد و سهم تجارت ۷/ ۰درصد بوده است که در مقایسه با بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز در جهان ، رتبه نامناسب ایران در صادرات گاز جهان بیشتر نمایان می‌شود.
این درحالی است که کشورهایی مانند نروژ که در زمره ۱۰ کشور بزرگ دارای ذخایر گاز قرار ندارند اما رتبه چهارم در صادرات گاز را به خود اختصاص داده است .
ایران اما با داشتن دومین ذخایر گازی در جهان، در بین کشورهای صادرکننده گاز در رتبه ۱۳ قرار گرفته است.
استفاده بهینه از ثروت‌های خدادادی
با توجه به مزایای مهم تجارت گاز، لازم است برای بهره‌برداری مناسب‌تر از این منبع خدادادی در راستای افزایش توان سیاسی و اقتصادی کشور برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد.
در صورت اصلاح الگوی مصرف و صرفه جویی۱۰ تا ۱۵ درصدی، مصرف سالانه گاز، بین۲۵ تا ۴۰ میلیارد مترمکعب، کاهش می‌یابد و صادرات، ارزآورزی و رونق تولید بیشتر می‌شود.
جنگ اوکراین و روسیه و نیاز بازار های جهانی به این منبع انرژی نشان داد که ایران بایستی برنامه ریزی بهتری برای بهره برداری از این ثروت خدادادی داشته باشد .
به ویژه اینکه کارشناسان اقتصادی در اروپا تأکید دارند که شرایط کمبود گاز در این قاره ادامه دارد .
جیمی دیمون، مدیر عامل جیپی مورگان چیس با اشاره به اینکه این کمبود می تواند سال‌ها ادامه داشته باشد دراین باره گفت: به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها زمستان امسال از آن عبور خواهند کرد. اما این مشکل نفت و گاز سال‌ها ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر باید در نظر داشت بسیاری از همسایگان جنوبی کشورمان تلاش می کنند تا حداکثر
بهره برداری را از میادین گازی مشترک داشته باشند که در این زمینه بایستی به تلاش‌های قطر و عربستان اشاره کرد.
نمونه این اقدام، امضای تفاهم نامه میان عربستان و کویت برای توسعه دو جانبه میدان گازی آرش بدون در نظر گرفتن حقوق ایران است.
در این میان اگرچه سخنگوی وزارت خارجه کشورمان هشتم فروردین سال ۱۴۰۱ در واکنش به توافق اعلام شده جدید میان عربستان سعودی و کویت درخصوص میدان مشترک گازی آرش تأکید کرد که حق ایران برای بهره برداری از این میدان مشترک گازی محفوظ است. اما توضیح بیشتری درخصوص چگونگی محفوظ ماندن حقوق ایران از این میدان نداد.
حمید حسینی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و کارشناس انرژی در این باره گفت : ما حدود بیست و هفت، هشت میدان نفتی و گازی مشترک داریم اما با توجه به محدودیت‌های موجود، بیشتر تلاشمان را روی حوزه‌های نفتی مشترک با عراق و قطر صرف می‌کنیم که مهم‌تر هستند. در شرایط فعلی، ما امکان مشارکت نداریم و در چنین شرایطی که ما گرفتار تحریم‌ها هستیم، در صحنه‌های بین‌المللی نادیده گرفته می‌شویم.
وی افزود : از سوی دیگر باید به این نکته توجه کرد که میزان برداشت آن‌ها از میدان گازی آرش، به اندازه یک فاز از پارس جنوبی است و به همین دلیل برایشان بسیار جذاب است.
این کارشناس انرژی تصریح کرد : وقتی ما توانایی توسعه میادین مشترک را نداریم، نمی‌توانیم از سایر کشورها هم انتظار داشته باشیم که توسعه خود را عقب بیندازند؛ این مشابه اتفاقی است که در پارس جنوبی افتاده؛ اگرچه تولیدات ما از قطر بیشتر است اما آن کشور در حال طراحی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای برداشت گاز از پارس جنوبی است به گونه‌ای که قرار است میزان ال ان اجی را به میزان ۲۵۰میلیون متر مکعب برساند.
حالا به نظر می رسد که ماجرا به این سادگی ها هم نیست از یک سو همسایگان بی ملاحظه و از سوی دیگر مصرف داخلی می تواند بیش از آنچه که تصور می شود مانع از توسعه این بخش از صادرات کشور شود .
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت: یک هشداری نسبت به سال‌های۱۴۰۵ به بعد تا ۱۴۱۰ داریم که اگر روند ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور به همین سمت و سو برود ممکن است دچار چالش شویم و کمبود برای کشور حاصل شود.
مالک شریعتی افزود: در چند سال اخیر ما در فصل سرد سال بعضا ناترازی بین تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور داشتیم، گرچه در طول سال و میانگین مشکلی نداریم، در سال‌های نه چندان دور مثلا تا چهار پنج سال آینده هم خیلی بحران جدی نخواهیم داشت، اما یک هشداری نسبت به سال‌های ۱۴۰۵ به بعد تا ۱۴۱۰ داریم که اگر روند ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور به همین سمت و سو برود ممکن است دچار چالش شویم و کمبود برای کشور حاصل شود.
باید گفت گذرآرام از زمستان‌های آب و هوایی و تجاری در سایه مدیریت منابع گازی صورت می‌گیرد و اگر مدیریت مصرف نکنیم در تأمین منابع گازی کشور دچار معضل خواهیم شد.
وزیر نفت اخیرا اعلام کرده است امسال در حوزه گاز برای مشترکانی که در سقف الگوی مصرف هستند هیچ‌گونه افزایش قیمتی دیده نشده، فقط برای مشترکان پرمصرفی که سقف الگوی مصرف را رعایت نمی‌‌کنند افزایش قیمت گاز در نظر گرفته شده است.
باید در نظر داشت در‌حال‌حاضر گاز طبیعی سومین انرژی مصرفی در جهان است و مطابق اکثر پیش‌بینی‌های مراکز معتبر بین‌المللی، بیشترین رشد مصرف را در بین سوخت‌های فسیلی در آینده انرژی دنیا تجربه می‌کند.
این روند به گونه‌ای است که برخی از کارشناسان حوزه انرژی قرن حاضر را عنوان قرن‌گازی خطاب کرده و دراین باره تأکید دارند این منبع را به عنوان سوخت دوران گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر محسوب می‌شود.با این حال، بهره‌وری از این منبع انرژی با ارزش در ایران چقدر است؟
جدیدترین آمارهای جهانی گویای وضع نامطلوب مصرف گاز در ایران در مقایسه با سایر کشورهاست. مصرف گاز در ایران از مجموع بیش از ۳۰ کشور اروپایی،۱۰ میلیارد مترمکعب هم بیشتر است.
نگاهی به وضعیت ذخایر گازی ایران
با بررسی آمارها می‌توان دریافت که ایران دومین ذخایر گاز متعارف جهان را در اختیار دارد و این منبع بیش از ۷۰درصد سبد انرژی کشور را تشکیل می‌دهد.
آمارها نشان می دهد مقدار گاز مصرفی در بخش‌های نیروگاهی، صنایع عمده، خانگی و تجاری در ۱۹ دی‌ماه۷۸۸/۹ میلیون مترمکعب بوده که ۱۱۶/۱ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها و ۱۰۶/۵ میلیون مترمکعب به صنایع عمده کشور تحویل شد و سهم بخش خانگی و تجاری از این مقدار ۵۶۶/۳ میلیون مترمکعب گاز بوده که عدد بسیار قابل‌توجهی است.
مصرف خانگی
بررسی مصرف گاز خانگی نشان می‌دهد که در این مورد نیز مانند سایر موارد مدیریت درستی وجود ندارد و مصرف گاز بیش از اندازه مورد نیاز و ضروری است به نحوی که پوشش زمستانی و تابستانی مردم در منازل تفاوتی ندارد.
با نگاهی به میزان مصرف خانگی گاز در کشورمان می‌توان دریافت آن دسته از مشترکان پر مصرف در واقع مرفه‌نشینانی هستند كه تنها ۲ درصد از شهروندان جامعه را تشکیل می‌دهند. قرار است طبق قانون بودجه ۱۴۰۱ این قشر قیمت بالاتری را تجربه کنند چرا که طبق این قانون این افراد افزایش۱۰ تا ۲۰ برابری را در قبض گاز خود شاهد خواهند بود .
از سوی دیگر مجید چگنی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم در این باره اظهار داشت: مشترکان خانگی که مصرف گاز آن‌ها در ماه‌های سرد سال نسبت به دوره مشابه پارسال کمتر شود، به ازای هر یک واحد درصد کاهش، مشمول تخفیف یا همان پاداش صرفه‌جویی معادل ۳ واحد درصد در گازبهای صورت حساب همان دوره خواهند شد که این تخفیف تا سقف ۴۵ درصد گازبها در
صورت حساب آن‌ها اعمال می‌شود.
مصرف صنعتی و تجاری
با توجه به اینکه حدود ۳۷ درصد مصرف گازایران در حوزه خانگی است، اما، ۳۴ درصد در حوزه نیروگاهی نیز از این منبع انرژی استفاده می‌شود که به دلیل فناوری قدیمی و اتلاف انرژی تنها این نیروگاه ها با ۱۸ درصد بازدهی از گاز استفاده می‌کنند واین درحالی است که کارشناسان اقتصادی تأکید دارند با استفاده از فناوری‌های جدید می‌توان بازدهی را به ۸۵، ۹۰ درصد افزایش داد.
باید در نظر داشت بسیاری از صنایع کشور چون فولاد و پتروشیمی وابسته بسیاری به انرژی گازی داشته و همچنین بخش‌هايی چون نیروگاه ها، کارخانجات سیمان، پالایشگاه‌ها و … از منابع انرژی گازی استفاده می‌کنند.
بی‌توجهی به صادرات
در جهان امروز تجارت گاز از مزایای اقتصادی بسیاری برخوردار است و ایران از شرایط بسیار خوبی برای صادرات این کالای با ارزش برخوردار است. لزوم توسعه تجارت گازاز جمله نکاتی است که در اسناد بالادستی کشور به ویژه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های کلی انرژی و سند چشم‌انداز صنعت نفت در ۱۴۰۴ مورد توجه قرار گرفته است .
روسیه، ایران، قطر، ترکمنستان و ایالات متحده آمریکا به ترتیب بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز طبیعی متعارف جهان هستند و از لحاظ مصرف نیزآمریکا، روسیه، چین، ایران و کانادا بزرگ‌ترین مصرف‌‌کنندگان گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ بوده‌اند.
از جمله مشتریان ایران ؛ترکیه و عراق هستند با این حال میزان صادرات گاز ایران با توجه به این که کشورمان دومین جایگاه ذخایر گاز در دنیا را به خود اختصاص داده قابل توجه نیست ایران به‌‌رغم دارا بودن سهم ۱۷درصدی از ذخایر گاز جهان و رتبه سوم در تولید گاز، سهم بسیار ناچیزی در صادرات و تجارت گاز طبیعی دارد. سهم صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۴/ ۱درصد و سهم تجارت ۷/ ۰درصد بوده است که در مقایسه با بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز در جهان ، رتبه نامناسب ایران در صادرات گاز جهان بیشتر نمایان می‌شود.
این درحالی است که کشورهایی مانند نروژ که در زمره ۱۰ کشور بزرگ دارای ذخایر گاز قرار ندارند اما رتبه چهارم در صادرات گاز را به خود اختصاص داده است .
ایران اما با داشتن دومین ذخایر گازی در جهان، در بین کشورهای صادرکننده گاز در رتبه ۱۳ قرار گرفته است.
استفاده بهینه از ثروت‌های خدادادی
با توجه به مزایای مهم تجارت گاز، لازم است برای بهره‌برداری مناسب‌تر از این منبع خدادادی در راستای افزایش توان سیاسی و اقتصادی کشور برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد.
در صورت اصلاح الگوی مصرف و صرفه جویی۱۰ تا ۱۵ درصدی، مصرف سالانه گاز، بین۲۵ تا ۴۰ میلیارد مترمکعب، کاهش می‌یابد و صادرات، ارزآورزی و رونق تولید بیشتر می‌شود.
جنگ اوکراین و روسیه و نیاز بازار های جهانی به این منبع انرژی نشان داد که ایران بایستی برنامه ریزی بهتری برای بهره برداری از این ثروت خدادادی داشته باشد .
به ویژه اینکه کارشناسان اقتصادی در اروپا تأکید دارند که شرایط کمبود گاز در این قاره ادامه دارد .
جیمی دیمون، مدیر عامل جیپی مورگان چیس با اشاره به اینکه این کمبود می تواند سال‌ها ادامه داشته باشد دراین باره گفت: به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها زمستان امسال از آن عبور خواهند کرد. اما این مشکل نفت و گاز سال‌ها ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر باید در نظر داشت بسیاری از همسایگان جنوبی کشورمان تلاش می کنند تا حداکثر
بهره برداری را از میادین گازی مشترک داشته باشند که در این زمینه بایستی به تلاش‌های قطر و عربستان اشاره کرد.
نمونه این اقدام، امضای تفاهم نامه میان عربستان و کویت برای توسعه دو جانبه میدان گازی آرش بدون در نظر گرفتن حقوق ایران است.
در این میان اگرچه سخنگوی وزارت خارجه کشورمان هشتم فروردین سال ۱۴۰۱ در واکنش به توافق اعلام شده جدید میان عربستان سعودی و کویت درخصوص میدان مشترک گازی آرش تأکید کرد که حق ایران برای بهره برداری از این میدان مشترک گازی محفوظ است. اما توضیح بیشتری درخصوص چگونگی محفوظ ماندن حقوق ایران از این میدان نداد.
حمید حسینی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و کارشناس انرژی در این باره گفت : ما حدود بیست و هفت، هشت میدان نفتی و گازی مشترک داریم اما با توجه به محدودیت‌های موجود، بیشتر تلاشمان را روی حوزه‌های نفتی مشترک با عراق و قطر صرف می‌کنیم که مهم‌تر هستند. در شرایط فعلی، ما امکان مشارکت نداریم و در چنین شرایطی که ما گرفتار تحریم‌ها هستیم، در صحنه‌های بین‌المللی نادیده گرفته می‌شویم.
وی افزود : از سوی دیگر باید به این نکته توجه کرد که میزان برداشت آن‌ها از میدان گازی آرش، به اندازه یک فاز از پارس جنوبی است و به همین دلیل برایشان بسیار جذاب است.
این کارشناس انرژی تصریح کرد : وقتی ما توانایی توسعه میادین مشترک را نداریم، نمی‌توانیم از سایر کشورها هم انتظار داشته باشیم که توسعه خود را عقب بیندازند؛ این مشابه اتفاقی است که در پارس جنوبی افتاده؛ اگرچه تولیدات ما از قطر بیشتر است اما آن کشور در حال طراحی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای برداشت گاز از پارس جنوبی است به گونه‌ای که قرار است میزان ال ان اجی را به میزان ۲۵۰میلیون متر مکعب برساند.
حالا به نظر می رسد که ماجرا به این سادگی ها هم نیست از یک سو همسایگان بی ملاحظه و از سوی دیگر مصرف داخلی می تواند بیش از آنچه که تصور می شود مانع از توسعه این بخش از صادرات کشور شود .
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت: یک هشداری نسبت به سال‌های۱۴۰۵ به بعد تا ۱۴۱۰ داریم که اگر روند ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور به همین سمت و سو برود ممکن است دچار چالش شویم و کمبود برای کشور حاصل شود.
مالک شریعتی افزود: در چند سال اخیر ما در فصل سرد سال بعضا ناترازی بین تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور داشتیم، گرچه در طول سال و میانگین مشکلی نداریم، در سال‌های نه چندان دور مثلا تا چهار پنج سال آینده هم خیلی بحران جدی نخواهیم داشت، اما یک هشداری نسبت به سال‌های ۱۴۰۵ به بعد تا ۱۴۱۰ داریم که اگر روند ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور به همین سمت و سو برود ممکن است دچار چالش شویم و کمبود برای کشور حاصل شود.
باید گفت گذرآرام از زمستان‌های آب و هوایی و تجاری در سایه مدیریت منابع گازی صورت می‌گیرد و اگر مدیریت مصرف نکنیم در تأمین منابع گازی کشور دچار معضل خواهیم شد.
برچسب ها
کتایون مافی , مصرف گاز
به اشتراک بگذارید
https://resalat-news.com/?p=78438
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای پیامدهای افسارگسیختگی مصرف گاز بسته هستند
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.