|حانیه مسجودی|
مدت زیادی است خبر توقف تولید خودروهای کم کیفیت به ویژه پراید در صنعت خودرو پیچیده و صاحب نظران فراز و فرودهای قیمتی این محصول را به مؤلفه های زیادی از جمله تبعات توقف تولید آن مرتبط می دانند.
 درحال حاضر با فراگیرشدن ویروس کووید۱۹ درکشور، نرخ محصولات مختلفی مسیر افزایش را در پیش گرفتند و یکی از آن ها پراید، محصول معروف خودروسازی سایپاست که درکمال تعجب به بیش از ۸۵ میلیون تومان رسیده است.
 گفتنی است افزایش نرخ این خودرو بی ربط به خبر توقف تولید آن نیست و از آنجا که این صنعت به میدانی برای سرمایه گذاری تبدیل شده، واسطه گران و دلالان از جزئی ترین خبر درمورد آن سود می برند و با افزایش نرخ پراید، حبابی دیگر به حباب های اقتصادی افزوده شد.

نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد ازسه تصمیم شورای عالی استاندارد خبر داد و گفته است که بر اساس اولین تصمیم تصویب شده، تولید پراید از ابتدای مرداد ۹۹ به‌طور کامل متوقف می شود و تولید پژو ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس نیز از ابتدای خرداد ۹۹ متوقف خواهد شد.
خبر توقف تولید پراید یک بار دیگر، در حوالی آبان ماه سال ۹۸ نیز در رسانه ها پیچید و همانجا نقطه عطف اظهارنظر کارشناسانه درمورد تبعات آن بر بازار بود. مدیرعامل سایپا در اوایل آبان ماه سال ۹۸ با بیان جزئیات توقف تولید پراید و جایگزین های آن گفت: «تولید پراید مدل۱۳۲ تا پایان دی‌ماه ۹۸، پراید مدل۱۱۱ تا پایان اردیبهشت ۹۹ و پراید مدل۱۳۱ تا پایان تیرماه ۹۹ به پایان خواهد رسید.»
کارشناسان معتقدند پس از اعلام این خبر در سال جدید، حبابی به بزرگی ۱۰ میلیون تومان و شاید بیشتر پراید را احاطه کرده و تا به امروز قیمت پراید در بازار آزاد،
 مرز ۸۵ میلیون تومان را نیز گذرانده است.
*قیمت کارخانه‌ای پراید با مصوبه شورای رقابت۲۰ درصد افزایش می‌یابد
شورای رقابت: ممکن است قیمت هایی که فردا اعلام خواهد شد کمی بیش از این قیمت ها باشد.
درهمین بین رضا شیوا، رئیس شورای رقابت در جلسه روز دوشنبه، ۲۲ اردیبهشت ستاد تنظیم بازار گفت: «بر اساس دستورالعمل جدید قیمت گذاری خودرو، قیمت کارخانه‌ای پراید حداکثر ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.»
قسمت مهم سخنان رئیس شورای رقابت امکان افزایش قیمت های اعلامی خودشان است. شیوا اظهار داشت: «بر اساس بررسی ها و محاسبات انجام شده قیمت پراید ۱۱۱ ، ۴۲ میلیون و صد هزار تومان و ساینا
 ۵۹ میلیون و ۸۰۰ هزارتومان خواهد بود البته ممکن است قیمت های که فردا اعلام خواهد شد کمی بیش از این قیمت ها باشد.»
در بررسی بیشتر دلایل افزایش قیمت این محصول تا مرز ۸۵ میلیون تومان در بازار آزاد و تبعات کنارگذاشتن آن از خط تولید، با یک صاحب نظر صنعت خودرو به گفت و گو پرداختیم.
*جهش ۱۰ میلیون تومانی قیمت پراید پس از خبر توقف تولید آن
امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت و کارشناس صنعت خودرو دراین باره به «رسالت» می گوید: «این خبر که پراید در حال حذف شدن است خبر مهمی بود و با دنبال کردن قیمت ها مشخص می‌شود جهش نزدیک به ۱۰ میلیون تومان طی ۲ الی ۳ روز دقیقا پس از این خبر بود و تاثیر خبر توقف تولید پراید بسیار واضح است و به هیچ وجه عجیب نیست. مدت هاست برخی بدون توجه به تبعات حذف پراید به دنبال توقف تولید آن هستند. اکنون نیز این کار درحال رخ دادن است و تبعاتش نیز مشهود است.»
وی درمورد علت اصلی افزایش قیمت ها با تشریح علت نخست آن، ادامه می‌دهد که نزدیک به ۲ سال است خودرو به یک کالای سرمایه‌ای در ایران تبدیل شده و بازار آن نیز به جای مصرف، بازار سرمایه ای است و حالت بورس دارد. بنابراین زمانی که عوامل اصلی بدون این که حجم تولید را افزایش دهند به دنبال کنترل قیمت هستند، با چنین وضعیتی روبه رو می شویم. اما اصل ماجرا ربطی به خودروسازی ندارد و بازار خودرو براساس عوامل کلان اقتصادی نوسان دارد.
کاکایی تصریح کرد: «لازم به یادآوری است که قیمت پراید زمانی که در فصل زمستان تولید خودرو دوبرابر فصل پاییز بود و طبق قاعده باید قیمت ها روند کاهشی را درپیش می گرفت، مرز ۶۰ میلیون تومان را در بهمن ماه گذراند و به حوالی ۷۰ میلیون تومان رسید و پس از آن قیمت پراید در اسفندماه کاهش یافت و برخی علت آن را کرونا نامیدند، درحالی که علت اصلی نرخ ارز بود. درمقطع کوتاهی در روزهای بهمن ماه سال گذشته نرخ ارز افزایش یافت و دوباره در اسفندماه کاهش یافت. درنتیجه نوسان قیمت خودرو در این دوماه نیز به بازی ارز مربوط بود.»
این کارشناس صنعت خودرو ضمن تکمیل این تحلیل که قیمت پراید با نرخ ارز بالا و پایین می شود، گفت: «اکنون نیز یکی از دلایل افزایش قیمت پراید بالارفتن نرخ ارز است. با یک حساب و کتاب ساده و درنظرگرفتن قیمت های
 سال ۹۶ می بینیم که نرخ دلار مبنای صنعت، در آن زمان حدود ۳ هزار و ۳۰۰ تومان بوده است. اما دلار فعلی با نرخ ۱۶ هزار تومان عرضه می شود. بنابراین می توان گفت ارزش ریال کاهش یافته و با احتساب این مولفه ها قیمت پراید نیز به ۹۰ میلیون تومان می رسد.»
او درمورد نقش خودروسازان در افزایش قیمت خودرو می گوید درحال حاضر این ایده تنها درحد حرف است و اکنون بحث اصلی در بازار خودرو بورس بازی، اقتصاد کلان و انتظارات مردم است. ازطرف دیگر سوال این است چرا چنین بازاری هیجان زده است؟ زیرا بورس نیز هیجان زده است و شاخص آن از مرزیک میلیون تومان نیز گذشته است و درکشور و تاریخ بورس این رقم بی سابقه بوده است و درکمتر از ۲ ماه شاخص بورس دوبرابر شده است.
این کارشناس باذکر این سوال که دوبرابر شدن شاخص بورس ناشی از چیست؟ آیا فعالیت بورس زیاد شده است یا نگرانی ها از آینده است که باعث رخداد چنین هیجاناتی شده است؟ می گوید: «به طور خاص تصمیمی که بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره گرفت، آثار واضحی داشت و از ابتدا نیز می دانست چه می کند. بنابراین طبیعی بود که مردم برای حفظ ارزش سرمایه خود، پول هایشان را از بانک ها خارج کنند. لازم به یادآوری است که در مقاطع اردیبهشت و خرداد حساب ها را می بندند. بنابراین مردم برای اینکه صرف اقتصادی را درنظر بگیرند، سرمایه خود را خارج می کنند و این پول سرگردان خوشبختانه به بازار سرمایه وارد شده است و جای گرفتن درست این پول ها در بازار بورس به شرط کنترل درست دولت، جریان شفاف اقتصادی را به راه می اندازد. اما بازارهای دیگر مانند خودرو، مسکن و ارز و سکه با وضعیت فعلی خطرناک است.»
*روزانه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور افزوده می شود
کاکایی تصریح کرد که قیمت فعلی پراید، به صنعت وارد نمی شود و در این بین دلالان و فروشندگان سود می کنند. درنتیجه این پول مولد نیست. اکنون روزانه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور افزوده می شود و این انتظار می رود این پول به نوعی اقتصاد را متورم کند و این طبیعی است و اگر غیر از این باشد تعجب آور است. زمانی که درسال شاهد ۲۵ درصد افزایش نقدینگی هستیم، همین مقدار نیز باید انتظار تورم را داشت و این میزان، کمترین رقم پیش بینی شده است و در بسیاری از مواقع رقم تورم بیشتر از میزان نقدینگی تولید شده است.
او بابیان این که جدای از چرایی افزایش حجم نقدینگی هرساله، تبعات آن قابل رصد و طبیعی است که خودروساز به جای اینکه بتواندیک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو تولید کند، ۸۰۰ هزار خودرو تولید می کند و درنهایت بورس بازها با اینکه خرید و فروشی نیز درکار نیست سود بیشتری می برند و بازار گرمی می کنند.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو ادامه می دهد:
 «البته گفتنی است که خرید و فروش و تقاضا نیز در گرمی بازار موثر است اما اگر خرید وفروشی نباشد، هرچقدر هم بورس بازها بازار گرمی کنند فایده ای ندارد. زیرا کالای جایگزین وجود دارد. درمجموع اتفاقی که اکنون درحال رخ دادن است کاهش ارزش ریال است که منجر به افزایش قیمت ها از جمله خودرو شده است. همچنین ازطرف دیگر باحذف کالایی مانند پراید نیز، سایر محصولات مورد توجه خاص قرار می گیرند.»
چرا پراید مورد توجه است؟ 
کاکایی درپاسخ به این سوال تصریح می کند ضمن این که درظاهر پایه بازار محسوب می شود، نکته حذف پراید، جایگزین آن یعنی تیبا است. خودرویی که استانداردهای بالاتری رعایت می کند و قرار است یورو۵ دریافت کند. تمام این ها به معنای قیمت بالاتر است و ضمن این که قیمت تیبا تا روزهای قبل ۱۰ میلیون تومان گران تر از پراید بود و اکنون با خروج پراید از خط تولید، بدیهی است کسانی که به فکر خرید تیبا هستند باعث افزایش قیمت پراید می شوند و چنین تنش هایی درفضای خبری یا شایعات درتقابل با یکدیگر هستند.
وی راه برون رفت از وضعیت پرتنش بازارها، به ویژه صنعت خوردرو را اینگونه برشمرد: «نکته اول؛ تازمانی که ثبات اقتصادی کلان کشور برنگردد همین مسائل مطرح است و مسئله حساس این است که قیمت هایی
 که اکنون دربازار مشاهده می کنیم نیز تازمانی برقرار است که دلار درکانال ۱۶ هزارتومان باقی بماند و اگر به ۱۷ هزار تومان برسد، فارغ از این که پراید یا سایر محصولات ارزش دارند یاخیر، قیمت افزایش
 می یابد و اقتصاد و سرمایه کار خودش را می کند.
  راهکار مقابله با این نوسانات لحظه ای چیست؟ پاسخ این است که نمی توان مقابله کرد و تنها راهکار، قوی شدن اقتصاد است و برای قوی شدن آن، تولید باید افزایش یابد.
*زیان بیش از ۴۰ هزارمیلیاردتومانی بازار و افزوده شدن۳۰ هزارمیلیاردتومان به خسارت ها درسال جاری
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو درپایان ضمن انتقاد از رویکرد مسئولان و توجه به بازار به جای تولید، می گوید: «متاسفانه آقایان در این ۲ سال گذشته به جای اینکه تمرکزشان بر تولید باشد، بر بازار بوده و درنتیجه ما با بازاری روبه رو هستیم که تاکنون بالای ۰۴ هزارمیلیارد تومان زیان کرده و با این وضعیت قیمت گذاری و صحبت های مسئولان، امسال نیز دست کم تا ۰۳ هزارمیلیارد تومان به خسارت ها افزوده خواهد شد.»
اما درپایان نگاهی به سیر قیمتی پراید در مدل های مختلف آن، در اسفندماه ۹۸ و اردیبهشت ماه ۹۹ نگاهی بیندازیم. البته نرخ های ذکر شده بازار دراین جدول  با قیمت های اصلی آن کمی متفاوت است و همانطور که گفته شد طبق قیمت های غیررسمی بازار و برخی شایعات قیمت پراید به ۰۹ میلیون تومان نیز رسید.
سیر قیمتی پراید