نفیسه امامی
پس از کش‌وقوس‌های فراوان، پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF دارادوم از امروز آغاز شد. بعد از عرضه اولین صندوق سرمایه‌گذاری ETF دولتی، دومین صندوق متشکل از شرکت‌های پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیف توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران واگذار می‌شود. در سال جاری، دولت عرضه بخش قابل‌توجهی از سهام شرکت‌های معتبر و ارزشمند را در برنامه خود قرارداد تا این نوع از سهام در اختیار مردم قرار گیرد. گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره دلایل دولت از عرضه این واگذاری‌ها زده می‌شود. عده‌ای بر این باور هستند که دولت به دلیل کسری بودجه در سال ۹۹ سهام شرکت‌های خود را در بورس عرضه کرده است، درحالی‌که دولت هدف از عرضه سهام خود در بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، فولاد و خودروسازی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری را مردمی کردن اقتصاد عنوان کرده است. پذیره‌نویسی از دارادوم پس از کشمکش میان دو وزارتخانه‌ اقتصاد و نفت در عدم عرضه آن و تحت تأثیر ریزش‌های شدید روزهای اخیر بازار آغازشده است. بسیاری از سهامداران منتظر عرضه این صندوق در بازار سرمایه بودند تا شاید به‌واسطه آن روند نزولی قیمت‌ها جای خود را به رشد شارپی تغییر دهد. حال باید منتظر ماند و دید که ETF پالایشی با چه میزان از استقبال مردم روبه رو خواهد شد.
مهدی سوری کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «رسالت» درباره عرضه ETF دارا دوم گفت: حمایت زیادی از بازار سرمایه توسط حقوقی‌ها و سازمان بورس بر سهم‌های بزرگی مانند سهام دارایکم، سهام هم‌گروه آن و سهامی که در دارا دوم و داراسوم قرار است عرضه شود، صورت گرفته است. یکی از دلایل بی‌اعتمادی مردم و ریزش اخیر در بورس اعلام عدم عرضه دارادوم بود و اکنون زمان مناسبی برای عرضه آن است.
سوری ادامه داد: سهامی که در پرتفوی دارادوم هستند، سهامی نیستند که به لحاظ دارایی و سودآوری توجیه سرمایه‌گذاری داشته باشند. این سهام به‌شدت رشد کرده‌اند، اما تمام امید سرمایه‌گذاران به گرفتن بازدهی از این سهام و ابزارهایی که بر روی آن‌ها تعریف‌شده، به حمایت دولت و حقوقی‌ها از آن‌ها بازمی‌گردد. 
وی استقبال مردم از پذیره‌نویسی دارادوم را با توجه به ریزش‌های اخیر در بازار پایین ندانست و افزود:  با حمایت خوبی که از دارایکم صورت گرفت و جبران اختلاف ۳۰ درصدی که میان NAV و قیمت سهام بود، فضای روانی برای استقبال مردم از دارادوم فراهم گردید. شاید استقبال از دارادوم در صورت عرضه در ماه قبل بیشتر می‌شد، اما اکنون هم فضای خوبی به وجود آمده است. با توجه به تسهیلاتی که سازمان بورس در نظر گرفت، عرضه دارادوم برای سلامت بازار لازم است. 
سوری با اشاره به اینکه همه سهام در صندوق‌های دارایکم مورد استقبال از سوی مردم قرار نگرفت، گفت: پیش‌بینی دولت در عرضه قبلی این بود که از طریق این صندوق‌ها در حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان تأمین مالی کند، اما در حدود یک‌سوم این مبلغ را به فروش رساند و مابقی آن توسط مردم خریداری نشد ولی سودآوری خوبی داشت. با توجه به این مسئله استقبال از دارادوم کمتر از دارایکم نخواهد بود. وی با تأکید بر بالا بودن بازدهی ETF های دولتی، افزود: یکی از عوامل بسیار مهم ایجاد بازدهی در هر ابزار مالی ازجمله سهام و صندوق‌های سهامی، حمایتی است که توسط بازیگران اصلی سهام از آن‌ها می‌شود و این صندوق‌ها هم موردحمایت بزرگ‌ترین بازیگر اقتصاد، یعنی دولت هستند. بنابراین ازنظر بازدهی نگرانی خاصی نباید درباره این صندوق‌ها وجود داشته باشد. 
این کارشناس بازار سرمایه بابیان اینکه صندوق سرمایه‌گذاری ETF دولتی به‌نوعی بدعت‌گذاری در بازار سرمایه محسوب می‌شود، گفت: این صندوق‌ها به‌نوعی چوب حراج زدن به اموال دولت هستند، چراکه دارایی‌های دولتی که می‌تواند باقیمت بالاتری به فروش برسد، باقیمت پایین‌تر عرضه می‌شود. دلیل فروش باقیمت پایین‌تر هم به علت عدم انتقال حق مدیریت سهام در عمل به مردم است. مدیریت این سهام در دست مدیران صندوق است که آن‌ها هم حق خریدوفروش سهم‌ها را ندارند و مجبور هستند ترکیب سهام را به‌صورت ثابت نگه‌دارند. 
وی تصریح کرد: دولت با اختصاص این صندوق‌ها اذعان کرد به دنبال مردمی سازی و خصوصی‌سازی اقتصاد است، اما این کار مردمی سازی یا خصوصی‌سازی نیست. این اقدام زمانی می‌تواند شکل بگیرد که حق مدیریت به عموم جامعه واگذار شود. اینکه سهامی به مردم فروخته شود و مدیریت آن توسط دولت باشد، بیشتر عنوان تأمین مالی پیدا می‌کند. 
این تحلیلگر بازار سرمایه، مدیریت یک سهم را به‌تنهایی دارای ارزش عنوان کرد و گفت: اگر دولت این سهام را به‌صورت بلوکی در بازار عرضه می‌کرد، می‌توانست به‌راحتی و حتی گران‌تر آن را بفروشد، زیرا حق مدیریت سهام را هم منتقل می‌کرد، اما نه‌تنها گران‌تر از بازار فروخته نشد، بلکه در حدود ۳۰ درصد پایین‌تر از ارزش آن سهام فروخته شد.