مهندس محمدعلی باوند
تصویرسازی برای من تنها یک عنوان تحصیلی نیست؛ تصویرسازی هنر من است. حیطه‌ای که می‌توانم در آن خلق زیبایی کنم و روحم را جلا دهم. تصویرسازی البته تنها هنر من هم نیست؛ تصویرسازی تبدیل به رسالتم شده است؛ معنای زندگی‌ام و آنچه می‌توانم با کمک آن حق همنوعی را به‌جا بیاورم و در حد توان، گرهی از کار انسان‌های دوروبرم بازکنم. راستش را بخواهید این کامیابی بزرگی است که در رشته‌ای تحصیل کنی نه‌تنها به کار خودت بیاید، گره از کار دیگران نیز بگشاید. سال‌ها ست که درزمینه تأثیر هنر و هنردرمانی بر روی افراد دارای سندرم داون فعالیت‌های بسیاری نموده‌ام و اکنون می‌خواهم اندکی به تأثیر هنر و هنردرمانی بر افزایش کیفیت زندگی افراد دارای سندرم داون بپردازم. چراکه هنر همان اکسیری است که جان آدمی را جلا می‌دهد و طعم زندگی حقیقی و عمیق را به ما می‌چشاند. افراد دوست‌داشتنی، خوش‌قلب و زنده‌دل سندرم داون نیز از این قاعده مستثنی نیستند و بلکه به‌دلیل رقت قلب خود، برای درک برخی جنبه‌های زیبایی و هنر مستعدتر نیز هستند.
اساسا می‌توان گفت هنردرمانی، راهی برای ابراز بیانات و هیجانات فرد سندرم داون فراهم می‌کند و وسیله‌ای برای برقراری ارتباط او است. ازجمله گروه‌هایی از کودکان که نیاز به توجه بسیار ویژه دارند، افراد دارای سندرم داون هستند، سندرم داون متداول‌ترین اختلال کروموزومی مادرزادی است که همیشه کم‌توانی ذهنی را به میزان‌های مختلف و مشکلات رفتاری را به همراه دارد. 
 هنردرمانی از ابزار احساسات درونی از طریق رسانه‌های بی‌شمار استفاده می‌کند که به فرد در کشف هیجانات خودش و تضاد درونی کمک می‌کند و موجب افزایش کیفیت زندگی فرد می‌گردد، درحالی‌که آگاهی از خود و درک خود از مسائل نمادهای فرهنگی باید توسط یک درمانگر برای کمک به فرد درزمینه کشف خود درک شود. در حقیقت هنردرمانی راهی برای ابراز بیانات و هیجانات فرد سندرم داون فراهم می‌کند و وسیله‌ای برای برقراری ارتباط او می‌باشد. هنردرمانی با رویکرد نقاشی بر کاهش ترس دانش‌آموزان از ناشناخته‌ها مؤثر بوده است و روشی سودمند برای کاهش ترس دانش‌آموزان از ناشناخته‌ها است.
افراد دارای سندرم داون نسبت به افراد عادی مشکلات بیشتری را از خود نشان می‌دهند. آن‌ها می‌توانند به‌سرعت دچار ناکامی، اضطراب و تنش شوند، در اغلب اوقات مشکلات تحصیلی، این افراد را مستعد مشکلات رفتاری می‌کند و درنتیجه با افزایش مشکلات رفتاری، مشکلات یادگیری تشدید می‌گردد و موجب شکست فرد در زمینه‌های مختلف می‌شود.
ساختن اثر هنری می‌تواند فرصتی برای بیان و ارتباط درون، درمان روان‌شناختی برای افرادی که به‌دشواری می‌توانند احساسات و افکار خود را به‌طور صریح بیان کنند و یک رویکرد قابل‌دسترس برای کودکان و بزرگسالان با ناتوانی یادگیری باشد. تحقیقات نشان داده است که فعالیت‌های مبتنی بر هنر به کودکان سندرم داون فرصت اظهار کردن افکار و احساسات خود و به اشتراک گذاشتن احساسات و افکار خود با دیگران را داده است و برای مدیریت احساسات آن‌ها مفید بوده و مخالفت و نافرمانی‌ها را کاهش داده است.
با استفاده از برنامه علمی هنردرمانی، کودکان سندرم داون از طریق خلق‌های هنری راهی برای افزایش درک هیجانات و رفتارها، توانایی‌های مکالمه و پیش‌بینی موقعیت‌ها در رشد اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی پیداکرده و پیش رفته‌اند و موجب افزایش کیفیت زندگی آن‌ها می‌گردد.
در پژوهشی که توسط من تحت عنوان نقش هنر در افزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون به‌صورت کتابخانه‌ای میدانی و در مرکز کارداون انجام شده است، به تعیین اثربخشی هنر برافزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون با دیدی نوین پرداخته‌شده است. جامعه آماری کلیه افراد دارای سندرم داون می‌باشند و نمونه پژوهش از نوع نمونه در دسترس و شامل تعداد ۳۰ نفر از افراد سندرم داون بودند که در مرکزی که به همین منظور و به هدف ایجاد کسب درآمد برای این افراد تحت عنوان مرکز کارداون ایجاد گردیده بود، تحت هنر درمانی قرار گرفتند و با انجام فعالیت‌های هنری نسبت به کسب درآمد اقدام نمودند. علت انتخاب این افراد این است که به مدت چند سال پژوهشگر در این مرکز بر روی این افراد مشغول آموزش، تحقیق و بررسی بوده است.
ازآنجایی‌که کودکان دارای نشانگان داون به دلیل وجود مشکلات متعدد جسمانی روان‌شناختی، معمولا بار روان‌شناختی زیادی را به والدین خود تحمیل می‌کنند و همان‌طور که اشاره شد عمدتا نگهداری این کودکان در خانواده انجام می‌شود و به‌همین‌دلیل تغییرات ساختاری، عملکردی و روان‌شناختی زیادی بر خانواده تحمیل خواهد شد، این کودکان به‌کندی تحول پیداکرده و نیازمند مراقبت و توجه بیشتری بوده و میزان تحریکات محیطی و رفتاری و اجتماعی موردنیاز این کودکان نیز بیشتر خواهد بود.
در ایران نیز برای نخستین‌بار از هنر درمانی برای کاهش هیجانات بیماران روان‌پریش که در بیمارستان امین‌آباد (رازی) شهرری نگهداری می‌شدند استفاده شد و تلاش گردید که از مکرمه‌بافی، سبدبافی، حصیربافی، نقاشی و موسیقی برای تخلیه هیجانات، احساسات و تکانه‌های این بیماران دردمند و رنجور استفاده شود و بعد از انقلاب نیز این برنامه‌ها گسترش پیدا کرد.
در این پژوهش، درزمینه استفاده از هنردرمانی در افزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون، هنرهای زیادی موردبحث و بررسی قرار گرفت. آموزش هنرهای تجسمی در بسیاری از مشکلات کودکان به‌ویژه مشکلات مربوط به یادگیری آن‌ها راهگشاست. درواقع آموزش هنرهای تجسمی می‌تواند فرآیند یادگیری و رشد تمام مهارت‌های مرتبط با یادگیری را تسهیل کند. 
مطالعات و بررسی‌های انجام‌گرفته دراین‌زمینه نشان می‌دهد که هر دو نیمکره مغزی هنر را از جنبه‌های گوناگونی درک کرده و آموزش هنر می‌تواند مشکلات شناختی و ادراکی را کاهش دهد و نیز برخی بررسی‌ها حاکی از این مطلب است که هنرهای تجسمی موجب رشد بسیاری از مهارت‌ها و توانایی‌های کودک می‌شود. من در این کار تنها نیستم. سرکار خانم بهنوش کیانی شاد مدیریت اشتغالزایی و حرفه‌آموزی جوانان سندرم داون ایران که از سال ۸۶ مسئول مددکاری کانون‌ سندرم داون ایران و معلم اخلاق و تعاملات اجتماعی هستند و هم‌اکنون مشاور خانواده و مدیریت گالری کارداون هستند. بهنوش کیانی‌شاد مادرم است و این حس بی‌نظیری است که ببینی مادرت برای کلی آدم دیگر هم مادری می‌کند، تا جایی که او را «مادر قلب‌ها» نام می‌گذارند. مادری که بار غم بزرگی از قلب مادران افراد دارای سندرم داون برمی‌دارد. همچنین خودم مدیریت ارتباط تصویری یا تصویرسازی و بازاریابی جوانان سندرم داون را برعهده دارم. ما از سال ۹۲ با کمک سرکار خانم پروین نظرآهاری به فکر اشتغالزایی و حرفه‌آموزی برای جوانان درس‌خوانده و آموزش پذیر سندرم داون افتادیم و تا اکنون درحالی‌که دست لطف خدا را پشت خود حس می‌کنیم، این کار را با موفقیت ادامه می‌دهیم. گاهی همنوا با خواجه شوریده شیراز با خود زمزمه می‌کنم:
بر سر آنم که گر ز دست برآید
دست ‌به ‌کاری زنم که غصه سرآید 
پی‌نوشت: 
لازم به ذکر است، علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید به آدرس : تهران میدان فردوسی مرکز تجارت جهانی فردوسی طبقه سوم سرای هنر مراجعه نمایند .