وقتی دخل و خرج مصرف آب جور در نمی‌آید - روزنامه رسالت | روزنامه رسالت
شناسه خبر : 77785
  پرینتخانه » اجتماعی, مطالب روزنامه, ویژه تاریخ انتشار : 14 آذر 1401 - 0:13 |
نگاهی به ارتباط منابع آبی و توسعه اقتصادی

وقتی دخل و خرج مصرف آب جور در نمی‌آید

تاثیر مدیریت مصرف آب در اقتصاد کشور موضوعی است که شاید کمتر از منظر اقتصادی به آن پرداخته شده باشد اما بی توجهی به آن نقش مهمی در عقب ماندگی اقتصادی کشور خواهد داشت.
وقتی دخل و خرج مصرف آب جور در نمی‌آید

تاثیر مدیریت مصرف آب در اقتصاد کشور موضوعی است که شاید کمتر از منظر اقتصادی به آن پرداخته شده باشد اما بی توجهی به آن نقش مهمی در عقب ماندگی اقتصادی کشور خواهد داشت.
ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه‌خشک همیشه میزان بارندگی کمتری نسبت به سایر کشورها دارد و آمارها نشان می دهد ایران در سالی که گذشت از سویی شاهد کاهش موثر بارندگی طی نیم قرن اخیر بوده است . دکتر محسن رنانی، استاد اقتصاد و توسعه دانشگاه اصفهان  پیشتر در این باره هشدار داد که «بحران حقیقی ایران، مناقشه هسته‌ای نیست. این مناقشه دیریا زود حل خواهد شد. بحران آب امنیت ملی ما را تهدید خواهد کرد. جنگ پراکنده آب در ایران هم اکنون خزنده و آرام شروع شده است و فقط اخبار آن منتشر نمی‌شود. تا پنج سال آینده شاهد جنگ فراگیر آب در داخل شهرها و بین مناطق و استانها خواهیم بود.»
اکنون به نظر می رسد که این موضوع رفته رفته درحال شکل گیری است و سرعت آن افزایش یافته است . 
 عوامل کاهش منابع آبی 
اگر چه هریک از افراد و آحاد کشور باید به اهمیت مصرف بهینه آب توجه ویژه داشته باشند اما آمارها حکایت از آن دارد که ۸۰ درصد از هدر رفت منابع آبی کشور در بخش کشاورزی صورت می گیرد.
بر اساس آمارهای رسمی  الگوی کشت سنتی در تولید محصولات کشاورزی یکی از مهمترین عواملی است که  باعث تشدید تنش آبی در ایران شده است. 
از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که خشکی تالاب‌ها و رودخانه‌های فصلی و دائمی باعث شده است تا مردم  و کشاورزان به برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی روی بیاورند که خود منجر به افزایش فرونشست زمین و فروچاله‌ها می‌شود. از دیدگاه محمد درویش، مدیركل سابق دفتر مشاركت‌های محیط زیست کشورمان ، ایران دارای بیشترین میزان فرسایش خاک در دنیا و ۸ برابر متوسط جهانی است که زیان  اقتصادی ناشی از این پدیده را ۵۶ میلیارد دلار محاسبه می شود.
از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان سیاست گذاری های  غلط در بخش اقتصاد کشاورزی را از جمله دلایل این امر دانسته و بر این باورند که حاصل سیاست های چون تاکید بر خودکفایی گندم موجب شده است که امروز در استان های پر آبی چون مازنداران نیز کشور با
 بی آبی مواجه شود.مصرف شهری و خانگی در شهرهای بزرگ جزو عوامل موثر بر کمبود آب است اما مصارف دیگر همچون مصارف صنعتی را نیز باید در نظر گرفت. هرچند برخی شرکت‌ها و صنایع در زمینه مصرف بهینه آب و بازچرخانی آن یعنی تصفیه پساب‌های صنعتی و استفاده دوباره از آن اقدامات موثری انجام داده‌اند اما این قشر از مصرف‌کنندگان همچنان سهم بیشتری در کمبود آب دارند.
 مقابله و برنامه ریزی 
اخیراً  معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور از تدوین سند مدیریت تنش آبی سالانه در  کنار اجرای ۸۰ پروژه اضطراری برای مقابله با بحران آب در کشور خبر داد . 
هاشم امینی با اشاره به کاهش ذخایر منابع آبی کشور، از پیش‌بینی برنامه‌های مقابله با تنش آبی در شهرها و روستاهای کشور خبر داد گفت:  برنامه‌های مختلفی برای مقابله با تنش آبی سال جاری و سال آینده تدوین شده است که  این مهم شامل طرح‌های اضطراری، طرح‌های اولویت‌دار، تدوین سند مدیریت تنش آبی سالانه، تدوین برنامه جامع چهارساله و برگزاری جلسات فنی و کارشناسی با شرکت‌های آبفا و آب منطقه‌ای می‌شود.
اما این تنها مسئله نیست ، بسیاری از کارشناسان بر این باورند بر تجدید نظر اساسی ساختار حاکم بر مصرف آب در بخش کشاورزی متناسب با منابع آبی مورد تجدیدنظر اساسی قرار گیرد.
بارگذاری‌‌‌های متعدد بر حوضه‌‌‌های آبی که عمدتا با هدف تامین آب بخش‌‌‌های کشاورزی و صنعت رخ داده، زمینه‌‌‌ساز خشکیدگی بسیاری از دریاچه‌‌‌ها، تالاب‌‌‌ها و رودخانه‌‌‌های کشور شده است.
 همسایگان 
از آنجا که منابع آبی از اهمیت بسیاری بر خوردار است ، ایران در این زمینه اختلافاتی نیز با همسایگان خود دارد که بایستی این اختلافات به بهترین شکل مدیریت شود.
بهره برداری خارج از قاعده همسایگان ، آلوده سازی آب های مرزی ، طرح های اقتصادی نابود کننده منابع آب از سوی همسایگان همگی سبب شده تا بخشی از منابع آبی کشور در معرض نابودی قرار گیرد.
 بحران کمبود آب در داخل ایران و راهکارها 
بنا به اعلام سازمان هواشناسی ایران، این کشور رکورد کمترین میزان بارندگی طی ۵۰ سال اخیر را ثبت کرده است. شرکت آب و فاضلاب ایران نیز پیش‌بینی کرده است که از مجموع ۱۳۴۶ شهر این کشور، ۲۸۲ شهر در تنش آبی خواهند بود که از این تعداد ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز (بیش از ۲۰ درصد کمبود) خواهند بود. 
در این زمینه بسیاری بر این باورند علاوه بر دلایل اقلیمی یکی از مهمترین دلایل کاهش منابع آبی کشور نبود مدیریت آبی مدرن است.
 تشنگی اقتصادی 
باید در نظر داشت اگر رشد اقتصادی مطلوب رابطه معنا داری با مدیریت آب دارد . کمبود آب یعنی برداشت‌ها، منابع و مصارف نتوانند در کنار یکدیگر به تعادل برسند به این ترتیب به منابع فشار وارد می‌آید؛ اگر نتوانیم این مدیریت را انجام بدهیم رشد اقتصادی با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. 
 بر اساس آمار یونسکو حدود ۴۲ درصد از نیروی کار جهانی یعنی حدود یک میلیارد و ۴۰۰میلیون نفر برای انجام شغل خود به وابستگی شدیدی به آب دارند. مثلاً شیلات، استخراج معادن، اکوتوریسم و… همگی مشاغلی هستند که به آب نیاز دارند. ۳۶درصد از دیگر شغل‌ها یعنی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر از نیروی فعال هم به نحوی مرتبط با آب هستند. به این ترتیب در مجموع ۷۸درصد از مشاغل در جهان وابسته به آب هستند. به این ترتیب آب به واسطه سهمی که در اقتصاد جهانی دارد، مقوله‌ای بسیار مهم است.
اگر نگاهی به کشاورزی نیز  بیندازیم به راحتی می‌فهمیم که کمبود آب روی کیفیت این بخش تأثیر زیادی می‌گذارد. تولید محصولات کشاورزی پایدار و درآمد پایدار نیازمند اتصال کشاورزان به یک شبکه ایمنی است. کشورهای کم‌درآمد مانند ایران در این زمینه بسیار آسیب‌پذیرتر هستند. 
نباید فراموش کرد که اقتصادهای در حال توسعه به انرژی نیاز دارند؛ از جمله ایران این نیازمندی را دارد. در دنیا حدود ۱۵درصد از آب مصرفی در تولید انرژی به کار می‌رود که اشتغال مستقیم نیز ایجاد می‌کند. تولیدات صنعتی در دنیا به طور معمول ۴۰درصد از منابع آبی را مصرف می‌کنند اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ این مسئله تا۴۰۰درصد افزایش پیدا می‌کند. به این ترتیب صنعت یکی از بخش‌هایی است که نیاز به آب خود را گسترش می‌دهد. 
باید گفت در این زمینه دولت بایستی از تمهیدات ویژه ای  استفاده کند . یکی از این موارد خلاقیت و نوآوری و به کارگیری فناوری‌هاست. مورد دوم تأمین منابع مالی و مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری پروژه‌های عمرانی در این راستا است.
همچنین استفاده از نسخه های موفق دردنیا، توسعه کشت فرا سرزمینی، تصفیه پساب ها و مصرف دوباره از منابع آبی و …. از جمله مسائلی است که بایستی مورد توجه مدیران در این بخش قرار گیرد.
یادمان باشد در چالش‌های مجمع جهانی اقتصاد، آب همیشه به عنوان یک مشکل فنی و زیست‌محیطی مطرح بود، اما  در سال ۲۰۱۵ آب به مشکل و چالش اول جهان تبدیل شد. بنابراین سیاستگذار و نماینده مجلس تا دولت و مردم همه باید برای حل بحران آب حاضر باشند و حل این مشکل به تنهایی کار جواب نمی‌دهد.

|
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای وقتی دخل و خرج مصرف آب جور در نمی‌آید بسته هستند

مجوز ارسال دیدگاه داده نشده است!

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.