وداع با نادره دوران
وحید عظیم‌نیا
«ای‌بسا که خبر به شما رسیده: حسن‌زاده مسافرت کرد»؛ شامگاه شنبه سوم مهرماه خبری کوتاه، اما پربسامد منتشر و یک ایران داغدار «ذوفنون» شد: «علامه حسن حسن‌زاده آملی درگذشت.» این «عالم ربانی» و «سالک توحیدی» اواخر سال ۱۳۰۷ ش، در روستای ایرا از بخش‌های شهرستان لاریجان استان مازندران متولد و در ۶ سالگی خواندن و نوشتن را در مکتبخانه و در سال ۱۳۲۳ ش دروس حوزوی را آغاز کرد. آیت‌الله حسن‌زاده بنا به نقل دانشنامه مجازی مکتب اهل‌بیت (ع)، با اتمام دروس مقدماتی حوزه، لباس روحانیت پوشید و در ۲۲ سالگی، در شهریور ۱۳۲۹ ش، برای ادامه تحصیل، وارد تهران شد. علامه حسن‌زاده در تهران، فقه و اصول را نزد اساتیدی همچون سید احمد لواسانی، ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و محمدتقی آملی آموخت. در درس فلسفه و عرفان نیز در دروس اساتیدی، چون مهدی الهی قمشه‌ای، علامه شعرانی، فاضل تونی و میرزا احمد آشتیانی شرکت کرد. حسن‌زاده افزون بر اینها، دروس مختلفی مانند تفسیر، رجال و درایه و ریاضی و هیئت و نجوم و طب را از علامه شعرانی آموخت.
پیام تسلیت رهبر انقلاب
عظمت جایگاه این بحرالعلوم معاصر را می‌توان در سطر سطر پیام تسلیت رهبر حکیم انقلاب جست: «بسم‌الله الرحمن الرحیم. با تأسف خبر درگذشت عالم ربانی و سالک توحیدی، آیت الله آقای حسن‌زاده آملی رحمةالله‌علیه را دریافت کردم. این روحانی دانشمند و ذوفنون از جمله چهره‌های نادر و فاخری بود که نمونه‌های معدودی از آنان در هر دوره، چشم و دل‌آشنایان را می‌نوازد و توأما دانش و معرفت و عقل و دل آنان را بهره‌مند می‌سازد. نوشته‌ها و منشأت این بزرگوار منبع پرفیضی برای دوستداران معارف و لطایف بوده و خواهد بود ان‌شاءالله. اینجانب به همه دوستان و شاگردان و ارادتمندان ایشان به‌ویژه به مردم مؤمن و انقلابی آمل و جوانان مشتاقی که مجذوب مواضع انقلابی و خلقیات والای انسانی آن مرحوم بودند تسلیت عرض می‌کنم و رحمت و مغفرت و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم.»
همچنین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای شامگاه روز یک‌شنبه با حضور در کنار پیکر مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی، ضمن اقامه نماز میت و قرائت کلام‌الله مجید با آن عالم ربانی و سالک توحیدی وداع کردند. در این مراسم جمعی از نزدیکان مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی نیز حضور داشتند.
آفتاب از آفتاب می‌گوید
حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی نیز در پیامی، ارتحال غمبار و اسفبار عالم ربانی، حکیم متأله، جامع معقول و منقول، صاحب مآثر سنگین و آثار گرانقدر، آیت‌الله حسن‌زاده آملی را تسلیت گفت. در فرازی از این پیام آمده است «حکیم و عارف کم‌نظیر، حضرت آیت‌الله حسن‌زاده آملی جامع عقل نظر و عقل عمل بود. زندگی سراسر فخر این حکیم الهی در آن اربعین گیری‌های او، در آن روزه‌های متصل و مرتبط ماه رجب و شعبان و رمضان او، در آن سحرخیزی‌های ممتد او، در آن ناله‌ها و گریه‌های او که گفت: «تا جان به لب نرسید جام به لب نرسید» گذشت. از این کارها زیاد داشت، از این ناله‌ها زیاد داشت، از این گریه‌ها زیاد داشت، از این شب‌زنده‌داری‌ها زیاد داشت، از این تعلیم و تربیت‌های خالصانه زیاد داشت؛ شاگردانی تربیت کرد که هم‌اکنون به فیض الهی از اساتید سرآمد حوزه‌ها هستند و موفق‌اند و کتاب‌های گران‌سنگی چه کتاب‌های درسی، چه کتاب‌های مرجعی، یا تألیف کرد یا تصنیف کرد یا تحقیق کرد و آثار گذشتگان را احیا کرد. هم در عرفان، هم در فلسفه، هم در نجوم، هم در ریاضیات، هم در تفسیر، هم در حدیث، انسان جامعی شد که توانست انسان‌هایی تربیت کند، توانست آثاری به یادگار بگذارد، شاگردانی تربیت کند و دوستانی را بپروراند که از محضر او فیض و از مکتب او فوز، از بنان او فیض و از بیان او فوز دریافت کنند، لذا ارتحال آن بزرگوار بسیار غمبار است.»
پیام تسلیت مقامات لشکری و کشوری
حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، آیت‌الله احمد جنتی رئیس مجلس خبرگان و دبیر شورای نگهبان، آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران، سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، آیت‌الله حسین نوری همدانی از مراجع تقلید شیعیان، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه، آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، علی‌اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری، غلامعلی حدادعادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در امور بین‌الملل، احمد وحیدی وزیر کشور، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و … از مقامات لشکری و کشوری بودند که درگذشت علامه حسن حسن‌زاده آملی را با صدور پیام‌های جداگانه‌ای تسلیت گفتند.
سپهر اندیشه
اندیشه‌های علامه حسن‌زاده آملی آن‌طور که در دانشنامه مجازی مکتب اهل‌بیت (ع) وابسته به مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) عنوان شده درباره قرآن، فلسفه و عرفان است به‌طوری‌که در مصاحبه‌ای گفته بودند «دین من، تقلیدی و دین آبایی نیست؛ بلکه تحقیقی است. وی می‌گوید من اسلام، قرآن، حضرت محمد (ص) و امامان دوازده‌گانه را با تحقیق پذیرفتم نه تقلید». ازنظر علامه، «شرق و غرب، گرچه در صنایع پیشرفت داشته‌اند؛ اما آن‌ها از حقیقت انسانی و علم انسان‌سازی که مدینه فاضله در پی دارد، دور هستند.»
علامه انقلابی
همچنین بنا به این منبع، حسن رمضانی از شاگردان آیت‌الله حسن‌زاده، در پاسخ به سؤالی درباره مشی سیاسی استاد خود، به‌رغم تأکید بر عدم دخالت حسن‌زاده آملی در امور جزئی سیاسی، از رابطه خوب وی با رهبر حکیم انقلاب، سخن گفته است. حسن‌زاده آملی چنانکه خود گفته، پیش از تبعید امام خمینی (ره) به ترکیه در سال ۱۳۴۲ ش، به قم رفته و با وی عهد کرده است. علامه همچنین در سفر آیت‌الله خامنه‌ای به آمل در سال ۱۳۷۷ ش، کتاب «انسان در عرف عرفان» را با نوشتن مقدمه‌ای، به ایشان تقدیم کرد. رهبر انقلاب نیز در سال ۱۳۹۱ ش، با حضور در یکی از بیمارستان‌های تهران، از آیت‌الله حسن‌زاده آملی عیادت کرده بودند.
وداع آمل با علامه
مراسم وداع و تشییع پیکر مرحوم علامه حسن حسن‌زاده آملی روز دوشنبه ۵ مهرماه مصادف با اربعین حسینی (ع) از میدان ۱۷ شهریور آمل با حضور مردم برگزار و پیکر علامه پس از تشییع برای خاکسپاری به زادگاهش روستای ایرا منتقل شد تا برای همیشه در خاک آرام گیرد.
این روزها بخشی از سخنرانی صوتی علامه حسن‌زاده دست‌به‌دست می‌شود که در آن می‌شنویم: ای‌بسا که خبر به شما رسیده: حسن‌زاده مسافرت کرد/ آه و ناله‌ای ندارد که/هست/ نظام عالم است و ما هم از پس پرده خبر نداریم/ خدا نکند ندارد که/چرا نکند؟/اینجا باشیم برای چه؟/ دار خلود نیست/دار حرکت است.
علامه حسن زاده آملی , وحید عظیم نیا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.