روز پنج‌شنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ و در حاشیه مراسم گرامیداشت یاد شهدای موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سردار شهید حاج حسن طهرانی مقدم، فرمانده نیروی هوافضای سپاه از دستیابی این نیرو به سلاح موشکی جدیدی با توانمندی بسیار برتر از سامانه‌های فعلی خبر داد.
سردار حاجی‌زاده اعلام کرد: سپاه موفق شده است موشک بالستیک با سرجنگی با سرعت بسیار بالا و هایپرسونیک با توان مانور بالا در جو و خارج از جو بسازد.
وی تصریح کرد که این سامانه به‌ویژه برای غلبه بر سپرهای دفاع موشکی چه آن‌ها که داخل جو عمل می‌کنند و چه انواعی که برای عملکرد خارج از جو توسعه‌یافته‌اند آماده‌شده است و به‌واسطه سرعت بسیار بالا در عین قابلیت مانور، بعید است تا سال‌های بعد هم سامانه‌های دفاع موشکی به توان دفاع در برابر این سلاح دست یابند.
اما با توجه به اینکه در سال‌های قبل هم سرعت سرجنگی جداشونده موشک‌های ایرانی به‌سرعت ابرصوت یا هایپرسونیک رسیده بود و سال گذشته در حاشیه رزمایش پیامبر اعظم(ص)ـ‌۱۷ خبر ایجاد قابلیت مانور در سرجنگی موشک‌های ایرانی اعلام‌شده بود، این سؤال شکل می‌گیرد؛ موشک جدید چه قابلیت‌های متفاوتی نسبت به نمونه‌های اعلام‌شده در سال قبل دارد؟ در این گزارش به بررسی گمانه قابل‌طرح در این زمینه می‌پردازیم.
 روند هدایت‌پذیرشدن کلاهک موشک‌های بالستیک ایران
تا پیش از سال ۱۳۹۴ و رونمایی از موشک عماد، سرجنگی موشک‌های برد بلند ایرانی صرفا به‌دقت حاصل‌شونده از سامانه‌های ناوبری و هدایت و کنترل کلی موشک می‌رسیدند و پس از جدا شدن  از بدنه موشک دیگر قابل تصحیح مسیر و افزایش دقت نبودند.
تصحیح مسیر در موشک‌های نسل شهاب و قدر و سجیل توسط سامانه کنترل بردار رانش نصب‌شده در دهانه خروجی موتور آن‌ها صورت می‌گرفت، البته رانشگرهایی هم‌روی کلاهک آن‌ها نصب‌شده بود تا با ایجاد دوران حول محور طولی کلاهک، مانع از تأثیرپذیری زیاد آن‌ها از اغتشاشات جوی در لایه‌های مختلف پس از باز ورود آن‌ها به جو زمین شود.
 سرجنگی موشک بالستیک سجیل
اما در همان دوران دربردهای کمتر و رده موشک‌های تاکتیکی برد کوتاه، خانواده موشک‌های فاتح دارای قابلیت هدایت تا پایان مسیر بودند.
با عملیاتی شدن موشک عماد که سرجنگی جداشونده آن دارای سامانه هدایت و کنترل تا انتهای مسیر بود، برد بلندهای ایرانی هم وارد مسیر پرافتخار دقت‌افزایی شدند که خیلی زود تا حد نقطه‌زنی یعنی خطای کمتر از ۵ متر به‌پیش رفت.
نقطه‌زن شدن به موشک‌های برد بلند تا ۲۰۰۰ کیلومتر مانند قدر هم تسرّی داده شد که این رخداد چند بار موردتمجید فرمانده معظم کل قوا هم قرار گرفت. این قابلیت سپس به موشک‌های خانواده قیام و خرمشهر هم گسترش یافت و حتی موشک‌های شهاب۲ هم از این پیشرفت بی‌نصیب نماند. باوجود قابلیت تصحیح مسیر و رسیدن به‌دقت بسیار بالا، این سرجنگی‌ها همچنان روی مدار شبه‌بیضوی بالستیک خود طی مسیر می‌کردند.
طی کردن مسیر مشخص در برابر سپرهای دفاع موشکی که از ماهواره‌ها یا رادارهای برد بلند استفاده می‌کنند امکان تحلیل مسیر طی‌شده برای پیش‌بینی ادامه مسیر را ایجاد می‌کند و شانس آن‌ها را برای درگیری مؤثر با پرتابه مهاجم بالا می‌برد.
تا این مقطع اتکای موشک‌های ایرانی به افزایش حداکثری سرعت و کاستن از ابعاد هندسی و بازتاب راداری برای غلبه بر سامانه‌های پدافند موشکی دشمن بود که ضربات موشکی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن علیه رژیم متجاوز سعودی مجهز به سامانه دفاع موشکی پاتریوت نشان داد در این عرصه در صورت عدم استفاده از روش‌های کاهش بازتاب راداری یا اخلال روی رادارها همواره احتمال مورد اصابت قرار گرفتن برای سرجنگی‌ها خصوصا با سرعت‌پایین وجود دارد.
 نمای کلی از شیوه کشف و ردگیری یک موشک بالستیک توسط دفاع موشکی
اما سامانه‌های دفاع موشکی به علت وابسته بودن به همین پیش‌بینی مسیر، نقطه‌ضعف قابل‌توجهی دارند که حتی فاحش‌تر از مسائل اخلال و اشباع رادارهای آن‌ها است یعنی اگر به هر دلیلی رادارهای سامانه در پیش‌بینی نقطه بعدی حضور سرجنگی دچار خطا شوند، فرآیند ردگیری و قفل ناقص مانده و مجددا باید با جست‌وجوی حجم بزرگی از آسمان به دنبال سرجنگی موشک مهاجم باشند.
نقص محاسباتی سامانه پاتریوت در خدمت آمریکا در زمان جنگ ۱۹۹۱ این کشور با عراق که سبب شد موشک بالستیک عراقی از چتر پوشش پاتریوت گریخته و موجب تلفات گسترده آمریکایی‌ها شود اثبات عملی همان نقطه‌ضعف بود. در آن سامانه به علت وابستگی دقت محاسبات راداری به مدت‌زمان روشن بودن سامانه، یک ساده‌سازی جزئی صورت گرفته در محاسبات به خاطر اثر تجمعی خطا درگذر زمان سبب می‌شد تا رادار در پیش‌بینی نقطه حضور بعدی موشک در مسیر، دچار خطا شده و منطقه نامناسب را جست‌وجو کند و درنتیجه از قفل‌کردن روی موشک بازبماند. پاتریوت مذکور هم در زمان تهاجم موشکی بیش از ۱۰۰ ساعت روشن مانده بود که سبب ایجاد خطای مذکور در ناحیه جست‌وجو به‌اندازه بیش از ۶۸۰ متر می‌شد.
 میزان خطای سامانه پاتریوت (در نسخه سال ۱۹۹۱) و شکل گرافیکی جست‌وجوی رادار در ناحیه اشتباه توسعه سرجنگی‌های بالستیک باقابلیت مانور در فاز نهایی سبب می‌شود تا با خارج شدن سرجنگی از مسیر مدار بالستیک مرسوم و قابل‌محاسبه برای سامانه‌های دشمن و حرکت روی مسیرهایی که دارای نظم مشخصی نیست سامانه دشمن دچار مشکل در پیش‌بینی مسیر و درنتیجه قفل روی سرجنگی شود. درنتیجه امکان مقابله سپر دفاع موشکی دشمن تا نزدیک به صفر کاهش می‌یابد و مسئله‌ای که برای پاتریوت در سال ۱۹۹۱ اتفاقی رخ داد، این بار به‌صورت سیستماتیک و حتی برای جدیدترین سامانه‌ها ایجاد می‌شود.
 مقایسه سرجنگی سه مخروطی موشک‌های بالستیک برد متوسط و بلند ایران
برای مقایسه با این سرجنگی مانور دهنده، نوع هدایت‌شونده ساده از سرجنگی‌های سه مخروطی دارای بالک‌های کنترلی که مربوط به موشک قیام هدایت‌شونده است ارائه گردیده. باوجود تفاوت ابعادی اما سرجنگی جدید  به‌گونه‌ای طراحی‌شده که با موشک‌های موجود قابل تطبیق باشد. درنتیجه همه موشک‌های قدر، سجیل و قیام قابلیت استفاده مؤثر علیه اهدافی که تحت حفاظت سامانه‌های دفاع موشکی مانند پاتریوت، ارو، تاد و ایجیس هستند را به کمک سرجنگی جدید خواهند داشت.
طراحی و ساخت چنین سرجنگی ای، از جهات مختلف شامل طراحی مسیر دینامیکی و محاسبات آن، مقاومت سازه در برابر نیروهای اینرسی شدید ناشی از تغییر مسیر سریع، ساخت سامانه‌های هدایت و کنترل با سرعت پاسخ بسیار بالا که جوابگوی پرتابه‌ای با سرعت هایپرسونیک (بالای پنج برابر سرعت صوت یا بالای ماخ پنج) باشد و البته در نقطه نهایی هم به‌صورت دقیق به هدف موردنظر اصابت کند بسیار دشوارتر از سرجنگی‌های صرفا هدایت‌شونده است. اما دانشمندان عرصه موشکی کشور تنها ۶ سال پس از رونمایی از عماد بر این مشکلات هم غلبه کرده و یک گام بسیار مهم به سمت افزایش جهشی تأثیرگذاری توان موشکی کشور در معادلات نظامی موردنظر ایران اسلامی برداشته‌اند. تصویری از طی مسیر با مانورهای گمراه‌کننده که برای موشک روسی یارس با سرعت ۸ کیلومتر بر ثانیه (بیش از ۲۲ ماخ) منتشرشده است.
 رسیدن به پله نهایی فناوری موشکی بالستیک
به دنبال اعلام دستاورد مذکور در سال ۱۴۰۰ تحلیلگران دفاعی به این جمع‌بندی رسیدند که قاعدتا ایران به‌زودی به نقطه آخر کلاهک موشک‌های بالستیک خواهد رسید زیرا کلاهک‌های بالستیک مانور کننده تنها یک گام مانده به سرجنگی‌ها یا کلاهک‌های هایپرسونیک گلاید کننده (HGV: Hypersonic Gliding Vehicle) هستند که هم‌اکنون لبه فناوری موشکی در بخش سرجنگی‌ها محسوب می‌شوند؛ فناوری‌ای که تاکنون فقط در روسیه، چین و آمریکا و اخیرا در کره شمالی مشاهده‌شده است.
این نوع پرتابه تنها در طراحی ظاهری و مسیر پروازی متفاوت با سرجنگی‌های مانور دهنده است و سرعت آن از ماخ ۵ تا ۲۰ بسته به طراحی و نظر سازنده متفاوت است.
پرتابه‌های HGV به‌جای ارتفاع گرفتن همانند شیوه پرتابه‌های بالستیک، در ارتفاع بسیار کمتری به همراه امکان تغییر مسیر مکرر سمت هدف طی مسیر کرده و درنتیجه رادارهای هشدار زودهنگام پدافند دشمن در شناسایی آن‌ها دچار مشکل می‌شوند و احتمال غافلگیر کردن مجموعه دفاع موشکی دشمن بسیار بیشتر می‌شود.
این تغییر مسیر می‌تواند بسته به توان پیمایش مسافت HGV، شامل تغییر سمت حمله هم باشد. این توان پیمایشی علاوه برداشتن موتور مجزا از موتور موشک، به طراحی بدنه سرجنگی گلاید کننده هم بازمی‌گردد. طراحی این سرجنگی متناسب با رژیم پروازی فراصوت و ابرصوت بهینه‌شده تا کمترین نیروی مقاوم هوا را در آن سرعت‌ها داشته باشد. در صورتی هم که این سرجنگی در بخشی از مسیر خود از جو خارج شود، به‌واسطه انرژی اولیه دریافتی و نیز پیشران قرارگرفته در داخل آن می‌تواند تغییر مسیر و سمت داشته باشد تا در فاز نهایی و ورود به جو با استفاده از طراحی خاص خود به سمت هدف سرازیر شود.
با توجه به اینکه ایران در طراحی وسایل پروازی در دانش هوافضا محدودیت خاصی ندارد، وجود تونل باد هایپرسونیک در کشور که در سال‌های پس از جنگ تحمیلی توسط متخصصان داخلی ساخته‌شده، تجربه ساخت سرجنگی هایپرسونیک با سرعت ۱۰ تا ۱۴ ماخ در موشک‌های موجود و نیز رسیدن به دانش هدایت و کنترل و ناوبری سرجنگی‌هایی باقابلیت مانور و طی مسیرهای پیچیده توسط آن‌ها، می‌توان با قطعیت بالایی گمانه‌زنی کرد که متخصصان کشور کار ساخت HGV بومی را نهایی کرده‌اند.به گفته سردار حاجی‌زاده آزمایش‌های این سلاح جدید انجام‌شده و در آینده رونمایی خواهد شد.قابلیت سرعت بسیار بالا، شکل آیرودینامیکی خاصی که بیشترین برد را ضمن حفظ سرعت پروازی بسیار بالا به دست می‌دهد، وجود پیشران برای جبران نیروی مقاوم هوا در فاز پرواز در داخل جو و مجهز شدن به سامانه‌های کنترل پیشرفته موجب می‌شود تا این نوع سرجنگی جدید جدا از قابلیت هدف قراردهی هر نقطه مدنظر، به مهلک‌ترین سلاح برای سامانه‌های سپر دفاع موشکی و انواع رادارهای شبکه دفاع هوایی دشمن تبدیل شود.
با حذف این موانع از سر راه، کار تهاجم به دشمن برای سایر موشک‌های بالستیک و کروز کشور راحت‌تر شده و اثرگذاری حملات موشکی در برابر دشمنان پیشرفته ازنظر فناوری بسیار بیشتر می‌شود.