گروه اجتماعی 
اغلب کشورهای جهان مقررات و محدودیت‌های کرونایی را کاهش داده‌اند و امیدوارند این ویروس به نقطه پایانش نزدیک شود. اتفاقی که مدت‌هاست انتظارش را می‌کشند و درست در شرایطی که از تعداد مبتلایان کاسته شده و جهان به نسبت گذشته روزهای آرام‌تری را سپری می‌کند، زنگ خطرها در مورد قدرت انتقال‌پذیری بالای زیرسویه XE  به صدا درآمده است. حال‌آنکه برخی از کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند که به‌احتمال‌زیاد، اُمیکرون آخرین جهش کرونا باشد، اما همانند سایر گمانه‌زنی‌های خوش‌بینانه، این موضوع نیز به واقعیت نپیوسته و به‌زعم حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ بیولوژی ویروس روند ثابتی ندارد و رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی آن تمامی حدس و گمان‌ها را زیر سؤال برده است. 
سازمان جهانی بهداشت هشدار داده و جنس این هشدار اگرچه محتاطانه است، اما نمی‌توان نسبت به کشف این سویه جدید از جهش اُمیکرون در انگلستان بی‌تفاوت بود و سهل‌انگارانه رفتار کرد، چراکه این کشور از پوشش واکسیناسیون مناسبی برخوردار بوده است. سازمان جهانی بهداشت این احتمال را مطرح کرده که «جهش جدید ویروس کرونا، ۱۰ درصد بیش از زیرسویه « BA2» اُمیکرون که مسری‌ترین سویه شناخته‌شده است، قابلیت انتقال‌پذیری دارد.»
هرچند گروهی از متخصصان  در گفت‌وگو با ما تأکید می‌کنند که فعلا شواهد کافی مبنی برشدت یا قدرت کشندگی و میزان اثربخشی واکسن‌ها در برابر این سویه به دست نیامده اما باید مراقب بود، چراکه XE  به دلیل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند به افزایش میزان مبتلایان به این سویه منجر شود. 
دکتر حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا از افزایش ۲۰ درصدی مراجعات کرونایی و ادامه تکمیل واکسیناسیون دانشجویان و دانش آموزان به‌ویژه در گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال خبر داده است و نسبت به‌احتمال روند روبه افزایش موارد بستری و یکی دوهفته بعدازآن افزایش میزان مرگ‌ومیر هشدار داده است. بااین‌وجود عنوان کرده که پیش‌بینی‌ها کاملا دقیق نیست و باید روند تحول ویروس و افزایش موارد سرپایی به‌دقت رصد شود.
پس از تأیید ورود سویه اُمیکرون به کشور، متخصصان بر تکمیل چرخه واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی تأکید داشتند و این موارد را تنها راه مهار و قطع زنجیره کرونا عنوان کردند. درباره سویه جدید از جهش اُمیکرون نیز توصیه‌ها معطوف بر همین موارد است. البته مجید مختاری عضو کمیته علمی کرونا با اشاره به جهش XE سویه اُمیکرون گفته است که به‌احتمال‌زیاد این سویه‌های ترکیبی هنوز به کشور ما نیامده است.
این سویه، ترکیبی از دوسویه BA1 و BA2 اُمیکرون است که بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت از عفونی‌تر بودن آن حکایت دارد. تاکنون انتشار آن در کشورهای انگلستان، هند، ژاپن، چین و تایلند تأیید شده است و گفته می‌شود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و کاهش مهمانی‌ها و دورهمی‌ها و  احتیاطات لازم در وسایل حمل‌ونقل عمومی  و استفاده از ماسک در اماکن سربسته و از همه مهم‌تر توجه به مسئله واکسیناسیون می‌توان میزان نگرانی‌ها را در این مورد کاهش داد. 
 کنار گذاشتن سیاست کووید صفر
دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در رابطه با سویه جدید و اقداماتی که باید در دستور کار باشد و چگونگی شکل‌گیری واریانت های جدید، تحلیل جامع و کاملی را ارائه کرده است. ناجی به «رسالت» می‌گوید: «سیر تکاملی واریانت های کووید نشان می‌دهد؛ تمامی آن‌ها انتقال‌پذیری بیشتری پیداکرده و دارای ویژگی گریز از سیستم ایمنی هستند. به همین علت در این مرحله با واریانتی مواجهیم که حتی اگر واکسن هم تزریق کرده باشید، به خاطر ایمن گریزی و انتقال بالای آن، درهرصورت عفونت را می‌گیرید، هرچند ممکن است به بیماری شدیدی منجر نشود که این موضوع به دو علت وابسته است، یکی به دلیل تغییرات در خود واریانت و دیگر اینکه، واکسیناسیون تا حدی در سطح جهان انجام‌شده و جلوی بیماری‌های شدید را در کسانی که واکسن تزریق کرده‌اند، گرفته است، اما ابتلای به عفونت مقوله‌ای مجزاست. به همین دلیل واکسن‌هایی که ما هم‌اکنون در اختیارداریم، جلوی عفونت را نمی‌گیرد. وقتی با ویروس در ارتباط باشید، حتی در صورت تزریق واکسن، ابتلا به عفونت موضوع عجیبی نیست، هرچند مطالعات در مورد واکسن‌های دز بوستر و اثرگذاری آن در برابر اُمیکرون نشان می‌دهد، در کسانی که دو دز واکسن تزریق کرده‌اند، حتی کسانی که مدت‌زمان زیادی گذشته و سطح ایمنی در آن‌ها پایین آمده، احتمال ابتلای به بیماری، وجود دارد. حتی در برخی مواقع ممکن است بستری شوند، اما دز بوستر می‌تواند جلوی بیماری‌های شدید، مرگ‌ومیر و بستری در ICU را بگیرد. ما اکنون در مرحله ای قرار داریم که با خطری دوجانبه دست‌به‌گریبانیم، از این نظر که در کشورهایی مثل آفریقای جنوبی ۷۰ درصد جامعه هنوز دزهای اول و دوم را تزریق نکرده‌اند، بنابراین باید بااحتیاط بیشتری رفتار کرد. در حال حاضر واریانت های جدید مثل اُمیکرون، سیاست کووید صفر در بسیاری از کشورها نظیر نیوزیلند، تایلند و استرالیا و چین را با شکست روبه‌رو کرده است؛ چراکه مجالی برای مهار نمی‌دهد و به یکباره عفونت شیوع بسیار بالایی پیدا می‌کند. در بین کشورهای مختلف کسانی هستند که به دلیل سن بالا و ضعف سیستم ایمنی، حساسیت بالاتری دارند و یا از مدت‌زمان واکسیناسیون آن‌ها گذشته و یا دز بوستر را تزریق نکرده‌اند. برهمین اساس بسیاری از کشورها به این سمت‌وسو درحرکت‌اند که به‌جای تبعیت از سیاست کووید صفر، از واکسن‌های بسیار مؤثرتری استفاده کنند. به‌عنوان‌مثال در مورد چین، که واکسن‌های سینوفارم و سینووک را دارد، هرچند ممکن است این واکسن‌ها مؤثر باشند، اما میزان تأثیر آن به‌اندازه واکسن‌های وکتوری و پروتئینی و مسنجر mRNA نیست، به همین علت کشور چین، دو واکسن مسنجر mRNA را تصویب کرده و در حال انجام ترایال های آن است تا در صورت موفقیت، جامعه خود را از این طریق واکسینه کند. اُمیکرون به ما نشان داد که عفونت شیوع می‌یابد و دیگر نمی‌توان سیاست کووید صفر را اجرایی کرد.» 
 ضرورت تهیه واکسن‌هایی با ترکیب جدید
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه عنوان می‌کند: «ما باید دو اقدام را در دستور کار داشته باشیم، اول اینکه از واکسن‌های مؤثرتری استفاده کنیم، دوم اینکه بر تزریق دز بوستر باید توصیه و اصرار کرد. در کشور ما، حدود ۲۰ میلیون نفر دز بوستر را تزریق نکرده‌اند و البته نوع واکسن هم بسیار مهم است. نکته دیگر اینکه باید گروه‌های پرخطر را شناسایی و دز چهارم را برای آن‌ها تزریق کنیم.  سومین استراتژی که باید به آن توجه شود، روزآمد کردن واکسن‌هاست. آنچه ما در اختیارداریم، واکسن‌هایی هستند که علیه واریانت های ووهان و واریانت های اولیه کووید مؤثر بوده‌اند، بنابراین بسیار اهمیت دارد که واکسن‌هایی با ترکیب جدید را تأمین کرده و نگاهمان به کنترل کووید این باشد که هرچند مدت یک‌بار، با بررسی‌های ژنتیکی در سطح دنیا، همانند واکسن‌های آنفلوآنزا که سالانه آپدیت می‌شدند، در مورد کووید نیز این اتفاق رخ دهد.  فراموش نکنیم مادامی‌که ویروس بچرخد، واریانت ها به وجود می‌آیند، همان‌طور که از زمان شیوع اُمیکرون، حداقل سه سویه نوترکیب در دنیا شناسایی‌شده که حاصل دلتا و اُمیکرون بوده و زیرشاخه BA1 اُمیکرون است که اصطلاحا «ایکس دی» و «ایکس اف» گفته می‌شود، البته ایکس اف شیوع زیادی نداشته که این موضوع به میزان پایش کشورها نیز بستگی دارد که این واریانت ها و نوترکیب‌ها را شناسایی کنند. ایکس دی شیوع بالاتری داشته، اما ایکس ای که حاصل سویه نوترکیب بین دو زیرشاخه اُمیکرون یعنی BA1 و BA2 است، شیوع بسیار بالایی داشته و در حال حاضر می‌بینیم که در بسیاری از کشورها شناسایی‌شده است و در انگلستان تا پنجم آوریل ۱۱۰۰ مورد از ایکس ای شناسایی‌شده و یا مواردی در ژاپن، نیوزیلند ، تایوان ، چین و هندوستان گزارش‌شده و جالب آنکه مورد شناسایی‌شده در ژاپن فردی بوده که از آمریکا مسافرت کرده که نشان می‌دهد در آمریکا نیز وجود دارد. درهرصورت به نظر می‌رسد در آینده ایکس ای جزء واریانت هایی باشد که جمعیت غالب اُمیکرون را دربربگیرد؛ چون حاصل امتزاج دو زیرشاخه اُمیکرون است، اگر واریانت جدید و خاصی در کشورهایی که گردش بالای ویروس در آن اتفاق افتاده و معمولا خاستگاه واریانت ها هستند، به وجود نیاید، حداقل با چرخش ویروس‌ها و ایجاد عفونت و تغییرات مربوط به آن، واریانت های دیگری رخ می‌دهد و مشخص نیست که چه خصوصیاتی خواهند داشت. بنابراین طرح مباحثی مبنی براینکه اُمیکرون آخرین جهش کروناست، ساده‌انگارانه است. به‌غیراز اینکه بیولوژی مربوط به کووید وقتی می‌چرخد، تغییراتی ایجاد می‌کند، این را هم باید در نظر بگیریم که چنانچه به بیماری کووید اجازه شیوع بدهید، عوارض زیادی به  دنبال دارد و ما در افراد مبتلابه ویروس پس از بهبودی، عوارض عجیبی را مشاهده کرده‌ایم، بنابراین نباید اجازه دهیم که جامعه تحت تأثیر این ویروس قرار بگیرد. اگر ویروس‌های کنونی همچنان وجود داشته باشند ممکن است با شیوع بالایی همانند گذشته روبه‌رو نباشیم. اما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که این چرخش‌ها منجر به بروز ویروس‌های خاص دیگری نشود. چرخش فقط در انسان نیست، وقتی ویروس در میان جامعه انسانی به میزان زیادی می‌چرخد، احتمال انتقال آن به حیوانات و تغییراتی که در آن‌ها ایجادشده و برگشت دوباره به انسان، وجود دارد. به‌غیراز آنکه در ایجاد واریانت های جدید، خطر همچنان در مورد کشورهایی که واکسیناسیون درستی را انجام نداده‌اند، وجود دارد.» 
ناهمگونی در سطح پوشش واکسیناسیون، زمینه‌ساز شکل‌گیری سویه‌های جدید 
ناجی با ارائه این توضیح که ما احتمالا تأثیرات پوشش واکسیناسیون را بر ایمن شدن جامعه کمتر موردبررسی قرار داده‌ایم، بیان می‌کند: «البته اطلاعات آن موجود است و می‌توان مطالعاتی انجام داد، همه اطلاعات را نباید خودمان کسب کنیم، بلکه می‌توان از اطلاعات به‌دست‌آمده سایر کشورها نیز استفاده کرد. نتایج تحقیق بر روی دز بوستر که از سوی تمامی کشورها انجام‌شده، حاوی این نکته است که این دز در جلوگیری از بیماری‌های شدید و بستری در بیمارستان و جلوگیری از مرگ‌ومیرها، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. دز چهارم فقط  برای گروه‌های پرخطر و خاص است و برای تمامی افراد توصیه نمی‌شود. از طرفی باتوجه به واریانتی که در حال حاضر موجود است، به نظر می‌رسد نمی‌توان جلوی عفونت را گرفت اما باید جلوی بیماری‌های شدید و مرگ‌ومیرها را بگیریم. به همین دلیل پی گرفتن سیاست واکسیناسیون و تزریق دز بوستر و روزآمد کردن ترکیب واکسن‌ها بسیار مهم است. اگر بالای ۷۰ درصد از جمعیت تمامی کشورهای جهان واکسن و دز بوستر را تزریق کنند، می‌توانیم بگوییم ویروس کرونا از حالت حاد و نگران‌کننده خارج‌شده و در آن زمان پروسه واکسیناسیون را براساس واکسن‌های آپدیت شده در گروه‌های پرخطر دنبال می‌کنیم، اما رسیدن به این مرحله وابسته به آن است که، نسبت به یکدیگر مهربانی بیشتری داشته باشیم و کمک کنیم کشورهایی که عقب‌تر هستند و یا واکسیناسیون انجام نداده‌اند، در این مسیر حرکت کرده و یا به این فرآیند سرعت بدهند. اُمیکرون در آفریقای جنوبی به وجود آمده، کشوری که آن زمان فقط نزدیک به ۲۵ درصد از جمعیت اش واکسینه شده بود. بنابراین اگر واکسیناسیون در این کشورها بهتر و بیشتر انجام می‌گرفت، این واریانت به وجود نمی‌آمد. واریانت بتا هم در آفریقای جنوبی کشف‌شده که بازهم به دلیل عدم پوشش مناسب واکسیناسیون بوده است و یا شکل‌گیری واریانت دلتا در هندوستان، مربوط به زمانی می‌شود که این کشور نه سیاست پیشگیرانه‌ای در کنترل عفونت داشته و نه واکسیناسیونی انجام داده است. ما باید در نظر بگیریم که یکسری معیارها برای پیشگیری و مبارزه با کووید داریم که همه این‌ها بسیار مؤثر هستند. اینکه آن اقدامات و معیارها را انجام ندهیم و صرفا ناظر بر شکل‌گیری واریانت ها باشیم، ممکن است مسائلی رقم بخورد که تمامی برنامه‌ریزی‌های ما را به هم بریزد. به‌عنوان‌مثال در حال حاضر برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون ما را به‌زحمت انداخته و مدام باید مقامات ذی‌ربط، مردم را نسبت به دریافت دز بوستر و گروه‌های پرخطر را برای دریافت دز چهارم تشویق و ترغیب کنند، این مسئله واکنشی در برابر به وجود آمدن واریانت هاست، اگر در دنیا سیاست واحد و اصولی اتخاذ می‌شد و همه به یکدیگر کمک کرده و امکانات تقسیم می‌شد و میزان تولیدات واکسن افزایش می‌یافت و کشورهای ضعیف‌تر موردحمایت قرار می‌گرفتند، آنگاه اتفاقاتی که در این مدت رخ‌داده را شاهد نبودیم. در بعضی از کشورها نظیر ایران، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد واکسن تزریق‌شده و نزدیک به ۶۰ درصد دز بوستر را دریافت کرده‌اند. بعضی از کشورها نظیر امارات بالای ۹۰ درصد واکسیناسیون را انجام داده‌اند. اما گروهی از کشورها، شاید حدود ۳۰ درصد جمعیت آن‌ها دو دز واکسن را دریافت کرده باشند و این ناهمگونی سبب شده که واریانت ها و سویه‌های جدیدی شکل بگیرد. تا پیش‌ازاین در موج‌ها و پیک‌های مختلف، ویروس کنترل می‌شد و ویروس دیگری می‌آمد، اما در موج‌های اخیر، همزمانی و شکم به شکم شدن واریانت ها را می‌بینیم، به این مفهوم که دلتا هنوز تمام نشده، اُمیکرون پا به میدان می‌گذارد و گردش توأمان آن‌ها باعث شده که گوناگونی میکروارگانیسم‌ها بالاتر برود. مشکل اینجاست که برخی از کشورهای اروپایی و یا آمریکا، وضعیت خوبی در سطح پوشش واکسیناسیون ندارند و بیش از یک سال است که آمار واکسیناسیون در آمریکا، از ۷۰ درصد بالاتر نرفته است. به همین علت است که برخی کشورها قانون واکسیناسیون اجباری را وضع کرده‌اند و همه این‌ها از نقاط ضعف و پاشنه آشیل‌های مقابله با اپیدمی به شمار می‌رود. طبیعتا باتوجه به واریانت های جدید باید سطح پوشش واکسیناسیون کشورها بالاتر برود و باید در نظر داشت که واکسیناسیون باید در یک مقطع زمانی کوتاه و به‌صورت وسیع صورت بگیرد تا تأثیرات خود را به‌جای بگذارد.»
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به اینکه، چرا بررسی رفتار ویروس در کشور ما جدی گرفته نشده، می‌گوید: «متأسفانه تلقی ذهنی در برخورد علمی با کووید وجود ندارد و اهمیت این موضوع برای ما روشن نبوده است، همچنین در برهه‌ای از زمان، امکانات مربوط به پایش ژنتیکی ویروس را در اختیار نداشتیم و به‌تدریج این امکانات اضافه شد و هم‌اینک در حال گسترش است و احتمال دارد دریکی دو ماه آینده تعداد مراکزی که می‌توانند پایش ژنتیکی را انجام دهند، افزایش یابد. البته در حال حاضر نقصان‌هایی هم وجود دارد و به‌غیراز دستگاه، امکانات دیگر و آموزش هم موردنیاز است تا بتوان از دیتاها استفاده کرد. در مورد واکسن و تأثیرپذیری آن نیز به همین ترتیب است و اطلاعات میزان تأثیرگذاری آن را در اختیار جامعه نگذاشته‌ایم و مطالعاتی در این زمینه صورت نگرفته است. فراموش نکنیم که مطالعات اپیدمیولوژی فقط مربوط به واکسن و ایمن‌سازی نیست، بسیاری از مطالعات دیگر در مورد اثرات اجتماعی و روان‌شناختی و غیره نیز مهم است. از طرفی ما باید تعداد تست‌ها را بالا ببریم، تا اطلاعات اپیدمیولوژیک بیشتری داشته باشیم اما این اتفاق نیفتاده و پیک‌های ما در شرایطی رخ‌داده‌اند که به این مباحث و موضوع قرنطینه و یا محدودیت‌ها در زمان درست خود توجه نکرده‌ایم، بنابراین نبود تفکر علمی آسیب‌زننده است. از طرفی نسبت به این مسئله اعتقادی وجود ندارد که وزارت بهداشت، به‌عنوان مغز متفکر باید برنامه ارائه کند. اما وقتی هر برنامه و نظری که از سوی این وزارتخانه ارائه می‌شود موردپذیرش قرار نمی‌گیرد، خواه‌ناخواه دلسردی به وجود می‌آید و صرفا به موارد کلی بسنده می‌شود. به‌رغم ناهماهنگی در بدنه وزارت بهداشت، عجیب است که اظهارات علمی کمیته‌های علمی، موردقبول ستاد ملی مقابله با کرونا قرار نمی‌گیرد.»
 پیک هفتم، شدید نیست
ناجی در خاتمه وقوع پیک هفتم را این‌گونه پیش‌بینی می‌کند: «به نظرم در آینده‌ای نزدیک یعنی تا خردادماه ممکن است به‌صورت بطئی با افزایش آمارها روبه‌رو باشیم و پیک بسیار شدیدی رخ نمی‌دهد. ممکن است شیوعی به وجود بیاید ولی تصور نمی‌کنم همچون گذشته بسیار شدید باشد، مگر آنکه تغییراتی در ژنتیک ویروس در دنیا رخ بدهد و به کشور ما وارد شود و یا تغییرات ژنتیکی در کشور ما اتفاق بیفتد که ممکن است نسبت به آن اشرافی نداشته باشیم. اما اگر سویه جدید به ایران بیاید، باید بررسی کنیم که رفتار این سویه به چه صورتی است، در این حالت پیش‌بینی‌های ما متفاوت خواهد بود. به‌عنوان‌مثال، در پیک ششم که اُمیکرون شیوع یافت همانند پیک پنجم که با دلتا مواجه بودیم، تعداد جان‌باختگان افزایش زیادی نداشت که این به دلیل سطح پوشش واکسیناسیون است و اینکه در کشور ما، ویروس در هر موجی بسیار جولان می‌دهد و موج‌های ما، به‌هم‌پیوسته است، یعنی دائم می‌چرخد و یکسری را آلوده کرده و ایمنی کوتاه‌مدتی را ایجاد می‌کند، البته رفتار اُمیکرون هم تا حدودی متفاوت بوده اما وقتی یک ویروس مسری‌تر و ایمن گریزتر باشد، گسترش آن بیشتر خواهد بود و می‌تواند به افرادی که نسبت به آن حساس هستند، دسترسی پیدا کند. ضمن آنکه ۶ تا ۸ میلیون نفر هنوز واکسن تزریق نکرده‌اند. حتی در پیک ششم هم تعداد جان‌باختگان ما به بالای ۲۰۰ نفر رسید، درحالی‌که چنین آماری را پیش‌بینی نکرده بودیم و تصورمان این بود که تعداد کشته‌ها به ۱۰۰ نفر یا کمی بالاتر می‌رسد. بنابراین نوع واریانت و تغییرات آن می‌تواند بر جریان پیش‌بینی‌ها اثرگذار باشد.»