گروه فرهنگی
این روزها که آرام‌آرام به‌روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم یکی از سنت‌های دیرین ما ایرانی‌ها یعنی خریدهای سال نو، در اکثر شهرهای کشور آغازشده است. این سنت که نشان از تحول و نو شدن نزد ما ایرانیان است به سنت الهی و سیره دینی ما مسلمانان بازمی‌گردد که در خانواده‌های ایرانی به بهترین شکل تبلوریافته است.
اما شاید یکی از آسیب‌های این نو شدن‌ها اسرافی باشد که در برخی خانواده‌ها در خریدهای سال نو دیده می‌شود. به نظر می‌رسد در این روزهای کرونایی بجاست که از آن جلوگیری شود.
برای بررسی آسیب‌های اسراف در این ایام پایانی سال با حجت‌الاسلام سید حسین خادمیان نوش‌آبادی، کارشناس مسائل دینی گفت‌‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
وی در ابتدا عنوان کرد: «مکتب غنی اسلام در تمامی ابعاد مادی و معنوی انسان، رهنمون‌های لازم را مطرح کرده است. رهنمون‌های موردنیاز مادی و معنوی به‌صراحت از کامل بودن دین اسلام حکایت می‌کنند که همواره به‌تمامی ابعاد دینی و اخروی توجه داشته است‌.»
وی افزود: «زیبادوستی یکی از ارکان دین مبین اسلام است و امام علی (ع) در جلد ۲ ميزان الحكمة می‌فرمایند:«التَّجَمُّلُ مِن أخْلاقِ المؤمنينَ.» بنابراین انسان می‌بایست لباس و زندگی زیبا داشته باشد همان‌طور که وجود معلومات و ادب زیبا برای او نیاز است.»حجت‌الاسلام خادمیان نوش‌آبادی تصریح کرد:«تجمل و زیبا گزینی در دین مبین اسلام به‌عنوان دو خلق نیک انسان معرفی‌شده‌ و طهارت و پاکیزگی نیز به‌عنوان شاخصه‌ ایمان مؤمن واقعی ذکرشده است. همچنین در مباحث عبادی اسلام همواره به پاکیزگی و طهارت اشاره و عنوان‌شده که چنانچه مؤمن با لباس پاکیزه به اقامه نماز بایستد، ثواب برای او چند برابر می‌شود. حقیقت طهارت، اصلی است که می‌بایست آن را بپذیریم اما ضرورت دارد تا در این راه از تجمل بیش‌ازاندازه پرهیز کنیم. تجمل در معنای دور ریختن نعمت‌های قابل‌استفاده و اسراف نادرست است و اسلام سفارش می‌کند که از میزان افراط‌وتفریط آن پرهیز شود.»این کارشناس مسائل دینی همچنین خاطرنشان کرد: «شخصی از امام عسکری (ع) پرسید؛ اگر از نهر آب در جریان وضو بگیرم و میزان آب مصرفی‌ام بیش‌ازحد نیاز باشد، بازهم این امر اسراف تلقی می‌شود؟ امام فرمودند بله اسراف است و فرقی ندارد وضو از چه مکان و در حالت کم‌آبی یا پرآبی گرفته می‌شود. اسراف در وضو نزد خداوند همانند کسی‌ است که وضو نگرفته باشد و تو هم‌اینک اگرچه از آب جاری وضو می‌گیری اما به دلیل آنکه خلاف امر خداوند عمل می‌کنی، همانند کسی که وضو‌ نگرفته هستی.  بنابراین طهارت و نظافت مستلزم حد درست است.»وی گفت: «طهارت و نظافت امری نیک و پسندیده است اما چنانچه از حد درستی که خداوند از آن گفته دور شویم، وارد مرحله اسراف خواهیم شد. برخی در نزدیکی ایام نوروز، لوازم مسکن همچون پرده‌های خانه را درحالی‌که سالم است، دور می‌اندازند‌. چنین توجیهاتی نادرست است و بی‌شک اسراف تلقی می‌شود.  فرد دیگری به‌رغم داشتن لباس‌های نو، اما باز درصدد خرید لباس جدید است. چنین امری نیز اگر لباس قبلی نو و تن نخورده باشد، اسراف خوانده می‌شود. دراین‌باره شخصی از امام صادق پرسید فردی
 ۱۰ لباس دارد، آیا اسراف است؟ امام در پاسخ فرمود اگر از همه‌ آنان استفاده کند، اسراف نیست. بنابراین فردی که به دلیل شغل خود چندین لباس دارد و هرروز لباس نو بر تن می‌کند، اسراف نیست بلکه موجب نشاط جامعه نیز می‌شود.»
 افراط در انجام کارها، انسان را به بلای اسراف‌ می‌کشاند
او یادآور شد:«درانجام کلیه کارها نیت، بسیار اهمیت دارد. فردی که تمامی کارهای خود را به دلیل فخرفروشی انجام می‌دهد، به‌طور حتم گناه می‌کند و ثوابی برای او شمرده نخواهد شد. در انجام کارها ضرورت دارد تا نیت نیک داشته باشیم و از حدود عقلانی و شرعی خود دور نشویم.»
حجت‌الاسلام خادمیان نوش‌آبادی متذکر شد: «آنچه را که شرع تعریف و عقلانیت تأیید می‌کند، درست است و چنانچه از حد آن دچار افراط‌وتفریط شویم نادرست خواهد بود. به طورحتم گرفتاری به‌افراط مارا  در سیطر‌ه‌ اسراف قرار خواهد داد.»
او بیان کرد: «در این راستا ضرورت دارد تا روایتی از حضرت علی (ع) را ذکر کنیم؛ امام علی علیه‌السلام از مرد جوانی خواست که دودست لباس برایش بیاورد. مرد جوان به امام و غلام نگاه کرد و بعد دو لباس متفاوت آورد. امام دستی به لباس زد و قیمتش را پرسید. مرد جوان روی یکی از لباس‌ها دست گذاشت و گفت:«این لباس، سه درهم است.»بعد دستش را از لباس اولی برداشت و روی لباس دومی گذاشت و گفت: «این‌یکی هم دو درهم است.» امام بی‌آنکه چانه بزند و از او تخفیف بخواهد، پنج درهم را پرداخت. مرد جوان خوشحال پول‌ها را گرفت و لباس‌ها را تا کرد و به غلام داد. غلام خوشحال بود. با خودش گفت: «عجب لباس‌های زیبایی! حتما آن دو درهمی برای من است و سه درهمی برای امامم. عیبی ندارد. اصلا این لباس هم برایم زیادی است.» از بازار که بیرون آمدند، امام فرمود: «این لباس سه درهمی برای تو و این دو درهمی برای من.» غلام یکه خورد و با دستپاچگی گفت: «نه!نه! شما امام این امت هستید، بهتر است پیراهن سه درهمی را شما بپوشید.» بعد عرق پیشانی‌اش را که از روی شرم سرازیر بود، بادستارش پاک کرد و گفت: «اصلا خوب نیست که این پیراهن را من بپوشم.» امام قبول نکرد. غلام تعجب کرد وخواست دوباره حرفش را تکرار کند و پیراهن سه درهمی را قبول نکند که امام علیه‌السلام فرمود:«در عوض تو جوانی. باید لباس خوبی بپوشی.من که پیرم. پیرتر از آن که لباس گران بپوشم.» امام لباس ارزان را برای خود برداشت. غمی غریب در دل قنبر نشست.غلام به چهره امام نگاه کرد که پیر و شکسته بود،اما دلش جوان و سرحال بود. آهی کشید و گفت: «نه سرورم! من قبول نمی‌کنم.» امام به یاد حرف پیامبر صلی‌الله علیه وآله افتاد و به غلام گفت: «من از پیامبر صلی‌الله علیه وآله شنیدم که فرمود: «به غلامانتان از آن غذایی که می‌خورید،بخورانید و از آن لباسی که می‌پوشید، به آن هابپوشانید.» بعد آهی کشید و صورتش غرق مهربانی شد و فرمود: «من که از خدا خجالت می‌کشم پیراهن نو بپوشم و ارزان را تو بپوشی.»
 میانه‌روی در امورات برای دوری از نفوذ شیطان 
این کارشناس مسائل دینی همچنین ادامه داد: «اسلام همواره به نشاط شباب تأکید و عنوان می‌کند که یک جوان ۲۰ ساله نباید به‌سان یک فرد ۹۰ ساله رفتار کند  و گرفتاری داشته باشد. بنابراین پیش گرفتن تعادل و حد شرعی و عقلانی یکی از مهم‌ترین ارکان اسلام است که در بحث زیباگزینی و تجمل نیز وجود دارد.‌ میانه‌روی در امورات امری نیک است‌. همچنین به‌موجب رعایت اعتدال
 دیگر نه بنده توسط خداوند توبیخ  می‌شوند و دیگر بندگان خدا، انسان را سرزنش نخواهند کرد. اسراف، انسان را به‌سان یک شیطان مبدل می‌کند چراکه او را از درگاه الهی می‌راند.»حجت‌الاسلام خادمیان نوش‌آبادی در پایان این گفت‌وگو یادآور شد: «امام صادق (ع) می‌فرمایند که اسراف در زندگی فردی تأثیر منفی دارد و روح انسان را گرفتار و ناآرام می‌سازد. به‌موجب اسراف، انسان به تکلف و تلاش بیش‌ازاندازه می‌رسد و هرآن قدر که غذا تهیه یا طهارت می‌کند، در منظرش ناکافی به نظر می‌آید. تأثیر نادرست دیگر اسراف، فقر روح و زندگی انسان است. فرد اسراف‌گر همواره متصور می‌شود که داشته‌هایش ناکافی است و می‌بایست بهتر از آن را دارا باشد.»