نسبت شناسی رسانه و امنیت
گروه فرهنگی
در برهه کنونی که بیشک حساس است، سخن گفتن از مقوله امنیت، راه رفتن روی طنابی است که بر فراز درهای قرار دارد. هم باید از اهمیت «امنیت» کشور سخن برانی و هم از مصائب «امنیتی» شدن کشور. حس عمومیای که در میان اصحاب فرهنگ و مطبوعات وجود دارد، این است که کشور به سمت امنیتی شدن میرود. یعنی شدت تهدیدات امنیتی، باعث غلبه رویکرد امنیتی بر تمام شئون اداره کشور شده است. بهاینترتیب مقولات سیاسی و فرهنگی نیز رنگ و بوی امنیتی به خود میگیرند. در اغتشاشات اخیر هم که دشمن مستقیما امنیت کشور را هدف گرفته است، علاوه بر اینکه بسیاری از جریانها و در رأس آنها رهبر معظم انقلاب بر اهمیت بنیادی امنیت و پیشنیاز بودن امنیت به نسبت دیگر نیاز مطالبات تأکید کردهاند، عناصر دلسوزی هم نسبت به غلبه نگاه امنیتی و رنگ باختن دیگر مقولات کشور زیر سایه این رویکرد، هشدار دادهاند. در حقیقت رویکرد منافع و امنیت ملی در تعارض با انتقاد به امنیتی شدن کشور نیست. ازقضا رویکردی که منافع ملی و امنیت ملی را محترم میشمارد، امنیتی شدن را خطری برای امنیت کشور میداند. منظور از امنیتی شدن، تلاش برای برقراری یک نظم کامل، تهدید ناپذیر و غیرقابل خدشه است. نظمی که در آن هر خلل کوچکی میتواند باعث به وجود آمدن مخاطرات بزرگ باشد. خللی که در شرایط عادی، آسیبی برای کل یک سیستم نخواهد داشت. رویکرد امنیتی باید حوزهای مشخص داشته باشد. صداوسیمای امنیتی، حرفهای یک مداح باسابقه و تماما متعهد و مطمئن را بعد از تشویقهای جماعتی یکپارچه مؤمن و موافق قطع میکند، چراکه درصدد برقراری نظمی کامل و یکپارچه است و بینظمیهای کوچک را هم دارای مخاطراتی بزرگ میپندارد. اگر هم بناست رویکرد امنیتی تمام شئون را شامل شود، لاجرم باید کوتاهمدت باشد و در صورت امتداد، خود مخل امنیت خواهد شد. حرکت کشور به سمت امنیتی شدن، احساسی است عمومی که مسلم پنداشته میشود و به باور بسیاری از اهل فرهنگ و رسانه، با اقتضائات زمانه و روح انقلاب اسلامی و حتی ذات اسلام، زاویه و تعارض دارد. روزنامه اطلاعات، نشستی با عنوان «راه گفتوگو» به راه انداخته که نشست نخست آن با سرفصل «واکاوی عملکرد رسانههای داخلی در تنشهای اجتماعی اخیر» در روز یکشنبه ۲۴ مهر برگزار شد. این نشست با حضور محمد قوچانی، مدیرمسئول نشریه آگاهی نو و عبدالله گنجی مدیرمسئول روزنامه همشهری، با اجرای محمد خدادی مدیر سابق معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد و با حضور سید عباس صالحی، مدیر اطلاعات برگزار شد.
محمد قوچانی با نگاهی به ساعات اولیه انتشار اخبار مربوط به مهسا امینی گفت: «ما در رسانههای اصلی دچار یک عقبماندگی خبری هستیم. یعنی به جای اینکه این خبر را صداوسیما منتشر کند، رسانههای دیگر پیشی گرفتهاند و اتفاقا مطبوعات مکتوبمان هم عقب ماندند. این اتفاق رفت به فضای مجازی و بعد هم به رسانههای خارج کشور و طبیعتا مدیریت این ماجرا بهطورکلی از دست ما خارج شد.» او همچنین با انتقاد از غلبه رویکرد امنیتی گفت: «مسئله ما غلبه نگاه امنیتی و پلیسی بر رسانه کشور است. این را به معنای تحقیر به کار نمیبرم. نیروی انتظامی و امنیتی رکن مهم کشور است اما اگر از کار خودش وارد کار دیگری شود این بحرانها به وجود میآید. اینکه میگویند این ماجرا امنیتی شده درست است اما از اول امنیتی نبود اگر لااقل با شما مشورت میکردند و بهعنوان رسانهای نظر شما را میخواستند. دستگاه امنیتی باید از همان روز اول با اهالی رسانه مشورت میکرد. در ماجرای بنزین این مشورت صورت گرفت و تأثیر مثبتی داشت. اگر رسیدیم به اینکه رسانههای ما امنیت ملی را میفهمند و میتوانند کمک کنند، مشکل حل میشود.»
گنجی اما مهمترین آسیب رسانهای کشور را سرعت عمل ناکافی و عقبماندگی در اطلاعرسانی خواند. او تصریح کرد: «من قاطعانه میگویم که مسئله ما امروز، سرعت است و نه سانسور. در تمام مدتی که ما در بحران اخیر فعالیت کردهایم یک نفر از وزارت ارشاد، دستگاه امنیتی یا انتظامی با ما تماس نگرفت که تذکری بدهد. اما جامعه دراینباره چطور فکر میکند؟ جامعه فکر میکند ما تحت سانسور شدید هستیم درحالیکه من شهادت میدهم فشاری روی ما نبوده است. در ماجرای آبان ۹۸ بارها به مسئولین گفتیم که آمار کشتهها را رسما اعلام کنید اما تعلل کردند.» او همچنین گفت: «اعتراض در همه جای دنیا هست ولی اعتراض در کشور ما تبدیل به خبر اول جهان میشود و ما باید این تفاوت را بپذیریم.» او افزود: سرعت انتقال مطلب از حوزه امنیتی به حوزه رسانه ،مسئله امروز ماست. من معتقدم رفتارهای حاکمیت تماما واکنش است و کنشی نیست. مثلا مجلس ششم با همین نظارت استصوابی و همین آقای جنتی تشکیل شده است چرا الآن نشود؟ من به شما قول میدهم برای حاکمیت ما ارزش و پرستیژ است که گروهی بیایند در خیابان شعار ولو تند بدهند و اعتراض کنند و بدون اینکه خونی از دماغ کسی بیاید، اعتراضها جمع شود. اما چرا این اتفاق نمیافتد. از خودتان بپرسید کدامیک برای حاکمیت نفع دارد؟ اعتراض یا اغتشاش؟ حاکمیت علاقهمند است که مردم شعار بدهند و پلیس هم همراهی کند که بخشی از آن را در ویدئوهای نازیآباد هم دیدیم که شعارها تند بود و پلیس هم همراهی کرد و همه هم استقبال کردند. اگر از این صحنهها داشته باشیم مشکلی ایجاد نمیشود. اما چه میشود که ۹۰ درصد تلفات انسانی ما دم در مراکز نظامی در اغتشاشهای اخیر اتفاق افتاده است؟ تاکنون این آمار اعلامنشده و ما هم نمیتوانیم در رسانه برجستهاش کنیم اما بااطلاع به شما میگویم که در سال ۸۸، به ۱۰۵ مرکز نظامی ما حمله شد. بنابراین میان امنیت و رسانه، باگ زیادی هست که باید پرشان کنیم.»
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.