گروه فرهنگی
با شیوع و گسترش ویروس کرونا و در راستای تحقق شعار #در_خانه_بمانیم طرح #کتاب_در_خانه  مطرح شد. هدف از این پویش، بهره بردن از فراغت موجود و ترویج فرهنگ کتابخوانی بود. در این طرح شرکت‌کنندگان می‌توانستند کتاب‌های مطالعه شده خود را در یک پیام ویدئویی کوتاه معرفی و به اشتراک بگذارند.
دومین اقدام معاونت امور فرهنگی کشور، حمایت از فروش ۲۳۶ هزار نسخه کتاب الکترونیکی بود. با مشارکت مرکز فناوری‎های اطلاعات و رسانه‏‌های دیجیتال مقرر شد تخفیف‌های ۷۰ و ۸۰ درصدی به کتاب‌های بزرگسالان، کودک و نوجوان ارائه شود تا روزهای خانه‌نشینی با مطالعه سپری گردد.
ارسال ۳۱ هزار بسته کتاب از طریق سامانه «پست کتاب» به‌عنوان سومین اقدام در این زمینه مطرح شد. بر اساس این طرح، برای ارسال هر بسته پستی کتاب در سامانه «پست کتاب» تا دو کیلوگرم صرفا مبلغ ۳۰ هزار ریال دریافت و مابقی هزینه پست از محل یارانه کتاب توسط خانه کتاب به شرکت پست پرداخت می‌شد. این طرح از ۲۵ اسفندماه سال گذشته آغاز و تا پایان فروردین ماه سال جاری، ۳۱ هزار بسته کتاب از طریق این سامانه به مناطق کشور ارسال شد که این رقم معادل فعالیت شش ماه از سال ۱۳۹۸ بود.
علی‌رغم آنکه در فضای همه‌گیری ویروس کرونا، فضای کتابخوانی دیجیتال گسترش یافت اما کتاب‌فروشی‌ها وضعیت خوبی نداشتند. کتاب‌فروشانی که پیش از ویروس کرونا با مشکلات بودجه‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کردند حال در فضایی سخت‌تر، با تعطیلی کسب‌وکار خود مواجه بودند. برخی دیگر که کتاب اولی بودند و سودای انتشار در سر داشتند، یک‌شبه سوی امیدشان کور شد.
طبق گفته مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این وزارتخانه برای حمایت از تأسیس کتاب‌فروشی‌ها، وام‌هایی در نظر گرفته‌شده است که براساس دستورالعمل، مدیران می‌توانند اقدام کنند.
علیرضا اسماعیلی دراین‌باره گفت: «کار جدی در سال ۹۹، بحث تفاهم‌نامه استانی با ادارات کل ارشاد است؛ در برنامه‌هایی مانند خرید و اهدای کتاب ۳۰ درصد افزایش‌یافته و به استان‌های محروم نیز کمک خواهد شد. در طرح دیگر، برای ناشرانی که در دوران کرونا نخستین آثار خود را منتشر کرده‌اند، با دستورالعمل در نظر گرفته‌شده، بسته به میزان تیراژ،  آن‌ها  را حمایت می‌کنیم. این اقدامات در راستای قول‌هایی است که از سوی محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه داده شده است.»
 حمایت از اصحاب فرهنگ
چندی بعد، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مصوبه هیئت دولت درباره حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا، از تخصیص این حمایت‌ها به اصحاب فرهنگ خبر داد.به گزارش خبرآنلاین، همایون امیرزاده  رئیس مرکز روابط و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره جزئیات تخصیص بسته حمایتی دولت به اهالی نشر به دنبال شیوع ویروس کرونا اظهار داشت: «در این مصوبه دستگاه‌های اجرایی ملزم به اجرای چند بند حمایتی هستند. استمهال حق بیمه سهم کارفرما برای دوره سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۹ توسط سازمان تأمین اجتماعی یکی از این بندهای حمایتی بود. همچنین بانک رفاه کارگران مبلغ ۲۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات با اتکا به منابع داخلی، منابع بین‌بانکی و یا خط اعتباری در اختیار سازمان تأمین اجتماعی قرار می‌دهد و سازمان برنامه‌وبودجه کشور نیز مبلغ ۲۰ هزار میلیارد ریال از بدهی دولت به سازمان تأمین اجتماعی را در سال ۱۳۹۹ پرداخت می‌کند.»امیرزاده تأکید کرد استمهال هزینه‌های برق و گاز مصرفی برای دوره سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۹ توسط وزارتخانه نیرو و نفت نیز از دیگر مواد این ابلاغیه است.
   تشویق به انتشار، راهگشای نویسندگان است
اگرچه طرح تابستانه کتاب (در مردادماه) آغاز نشد اما افزایش ۵۰ درصدی اعتبارات در طرح پاییزه کتابخوانی (همزمان با هفته کتاب در آبان ماه) مقرر شد. در این راستا، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اصلی‎ترین برنامه معاونت امور فرهنگی برای حمایت از ناشران را که در آستانه نهایی شدن است ایجاد فرصت‎های مناسب برای دریافت تسهیلات ویژه اعلام کرد و گفت: «این اقدام با همکاری چند سازمان و بنگاه اقتصادی دولتی و خصوصی در حال انجام است و به‌زودی جزئیات آن اعلام خواهد شد. همچنین با هماهنگی‎های انجام‌شده با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به دنبال صدور کارت اعتباری خرید فرهنگی هستیم.»
یک پژوهشگر کتاب می‌گوید که ترغیب  به استفاده از کتابخوان‌های دیجیتالی و نیز تشویق به انتشار و مطالعه کتاب‌های دیجیتال به‌ویژه در ایام کرونا می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد. تشویق به هرچه بصری شدن کتاب‌ها و استفاده از اینفوگرافیک و گرافیک از دیگر راه‌های ترغیب به مطالعه کتاب‌ها ست که می‌تواند از طریق خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و سایر فعالان رسانه‌ای حوزه کتاب صورت بگیرد. آگاهان این عرصه براین باورند در شرایطی که ایام به کام کتاب‌فروشان نیست، با معرفی کتاب‌های خوب به یکدیگر بستر کتابخوانی و سهولت ارتباط را فراهم سازیم چراکه ویروس کرونا علاوه بر جسم و جان، روان اجتماعی مردم را نیز درگیر کرده است.
  گزارش جهانی صنعت نشر در ایام شیوع کرونا
نشریه پابلیشر ویکلی در تازه‌ترین خبر ها، گزارشی درباره صنعت نشر در ایام شیوع کرونا منتشر کرده است. این نشریه در گزارش خود، عنوان کرده در هفته منتهی به نیمه فروردین‌ماه سال جاری، تنها ۶ عنوان جدید در فهرست ۵۰ عنوان کتاب پرفروش بازار قرار داشته و تحلیل کرده کرونا به بحرانی تازه برای تولید و حمایت از انتشار آثار تازه و به‌اصطلاح جا انداختن آن در بازار و معرفی مطلوبش مبدل شده است. در همین زمینه مجموع فروش ناشران جهان در ۳ ماهه ابتدای سال جاری میلادی نسبت به سال قبل با ۷ درصد کاهش همراه شده است.
در همین راستا پابلیشر ویکلی خبر داده مؤسسه انتشارات جان‌وایلی از پیش‌بینی کاهش درآمد ۵۰ میلیون دلاری برای سال مالی منتهی به آوریل آینده خود خبر داده و گفته درآمدش در این بازه بدون احتساب مالیات و خروجی‌های مشابه کمتر از ۲۵ میلیون دلار خواهد بود. همین موضوع نیز این بنگاه بزرگ نشر را برای انتشار عنوان‌های تازه خود طی روزهای آتی با حساسیت بیشتری مواجه کرده است.
پابلیشر ویکلی اما در کنار انتشار این آمارها، آماری هم از فروش کتاب در سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی و همزمان با شیوع کرونا منتشر کرده و گفته در هفته‌های گذشته، کتاب‌های نوجوانان در کنار کتاب‌های مذهبی و نیز آثاری با موضوع تعطیلات، با افزایش فروش خیره‌کننده روبه‌رو بوده‌اند و فروشی با رشد نزدیک به ۵۰ درصد را تجربه می‌کنند. این‌مسئله، هم درباره کتاب‌های مخاطبان کودک و هم درباره کتاب‌های مخاطبان بزرگسال قابل‌توجه است. این نشریه خبر داده که فروش کتاب‌های طنز طی هفته‌های اخیر با رشد نزدیک به ۲۵ درصد و فروش کتاب‌های مذهبی نیز با فروش نزدیک به ۲۴ درصد روبه‌رو شده که این نشان از اقبال خاص مخاطبان به موضوعاتی خاص در ایام کرونا دارد. متأسفانه برآورد این موضوع آشکار کرد که در این گزارش،  از وضعیت فروش ایران آثاری وجود ندارد.با این همه به نظر می‌رسد که طی ایام پساکرونا روزهای بسیار خاص و سختی پیش روی ناشران ایرانی قرار خواهد داشت اما شاید در آینده، کتاب‌هایی که با مضمون« روزگار درگیر با ویروس کرونا و پیامدهایش» نوشته شود، بار دیگر رونق را به کتاب‌فروشی‌ها بازگرداند. در بررسی بیشتر این موضوع،«رسالت» به گفت‌وگو با امیرعربلو، نویسنده و مدیر انتشارات قصه باران پرداخت.
 کتاب از قافله حمایت مشاغل آسیب‌دیده جا  ماند
امیر عربلو، نویسنده و مدیر انتشارات قصه باران درباره روزهای درگیری با کرونا و کتاب به «رسالت» عنوان کرد: « دیوار حمایت از کتاب همیشه کوتاه بوده و حال باوجود سبقه چندساله در حوزه نشر کتاب، حمایت را از همیشه کمرنگ‌تر می‌بینم. بخش فرهنگی کشور علی‌رغم تمام کم‌توجهی‌ها اما با گسترش ویروس کرونا از قافله حمایت عقب ماند و آن‌گونه که شایسته بود مشکلات بررسی نشد.»
وی افزود: «درحوزه نشر، ورود عناصر جدید ،سخت و نگاه دولت به ناشران جزء کمتر شده است. در حال حاضر حوزه پخش نیز با معضل‌های بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند ولو این‌که کتاب ارزنده‌‌ای منتشر شود. شرایط پخش آسان نیست چراکه در بیشتر مواقع تمایل همکاری با ناشر خرد، وجود ندارد.»
مدیر انتشارات قصه باران همچنین تصریح کرد: «علی‌رغم تمام باورها مبنی بر تعداد بالای ناشران و انتشارات کشور اما نباید ناشران خرد از نظر دور بمانند. نمی‌توان به دلیل این‌که یک انتشارات جزء و ناشر نو پا است، از همکاری با آن امتناع کرد.»
  لازمه پخش، سنجش کیفیت است
او می‌گوید: «لازمه پخش، سنجش کیفیت است نه آنکه نوع نشر و جزء بودن نویسنده ارزیابی شود. هنگامی‌که کیفیت فدای جزء بودن ناشر می‌‌شود به‌مراتب انگیزه و ذوق جوان کور و حوزه فرهنگی کشور دچار آسیب می‌گردد.»
عربلو در پایان این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: «درهای کمک به ناشران جزء بسته و اگر حمایتی رخ دهد به دست نوپایان این عرصه نمی‌رسد. نگاه حمایتی می‌بایست گسترده شود تا انگیزه کتاب نویسی و نشر آنچه که شایسته مردم جامعه است، کور نشود.»