گروه اجتماعی
تازه نقشه کرونایی کشور، آبی و بی‌خطر شده بود که وزارت بهداشت رسما شناسایی مورد قطعی ابتلا به کرونا با سویه اُمیکرون در تهران را تایید کرد. می دانستیم دیر یا زود این سویه که سازمان جهانی بهداشت آن را در کنار بتا، گاما و دلتا در گروه واریانت های نگران کننده طبقه بندی کرده، دامن ما را هم خواهد گرفت. اُمیکرون که از آفریقای جنوبی سربر آورده، خیلی زود سراسر اروپا را دربرگرفت و به سرعت خود را به کشورهای همسایه و سپس به ایران رساند. ورود این سویه به کشورمان اجتناب ناپذیر بود و حالا متخصصان تاکید می کنند که اُمیکرون ظرف ۱۷ روز می تواند همه دستاوردهایمان را در صورت سهل انگاری از بین ببرد. 
اعلام هشداری از سوی پیام طبرسی، عضو کمیته علمی کرونا که تبیین کرده است، اُمیکرون ظرف مدت ۱۷ روز به سوش غالب در کشور تبدیل خواهد شد. این سرعت انتقال در مورد دلتا، ۱۰۰ روز بود و اگر امروز یک مورد اُمیکرون در کشور تشخیص دهیم، ممکن است تا ۱۷ روز دیگر کشور درگیر امیکرون شود و نقشه آبی کشور ممکن است بلافاصله به یک نقشه قرمز تبدیل شود.
راه مقابله با این سویه در همان موارد همیشگی خلاصه می شود، از رعایت پروتکل‌های بهداشتی و توجه به فاصله‌گذاری تا برقراری محدودیت‌های اجتماعی و البته تزریق سه دز واکسن کرونا که بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. حتی دبیر کمیته علمی کرونا از ارائه پیشنهاد واکسیناسیون گروه سنی  ۷ تا ۱۱ ساله‌ها به ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داده است. حمیدرضا جماعتی معتقد است:« یکی از موارد شیوع امیکرون می‌تواند مدارس و افراد در سنین پایین باشد و باید با این اقدامات از بروز پیک بعدی جلوگیری کنیم.»
اُمیکرون مسری‌تر از دلتا
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تایید کرده است که اُمیکرون بیشتر سنین پایین و جوانان را مبتلا می‌کند. کمال حیدری در مورد قدرت سرایت این سویه به دو روایت استناد کرده؛ یک روایت که قدرت سرایت اُمیکرون را نسبت به سویه دلتا ۳ برابر و روایتی دیگر که ۵ برابر عنوان کرده است؛ اما حیدری در مورد اینکه بیماری‌زایی و کشندگی آن چگونه است، به اطلاعاتی اشاره دارد که بیماری‌زایی و کشندگی این جهش را کمتر از نوع قبلی دانسته اما سرعت انتشار بیشتری دارد.
همچنین سازمان بهداشت جهانی با هشدار درباره سرایت سریع سویه اُمیکرون تأکید کرده است که این سویه به‌شکل قابل‌توجهی مسری‌تر از دلتاست و شمار مبتلایان در مناطق شیوع آن، هر یک‌روز و نیم تا سه روز، دو برابر می‌شود.
این سازمان همچنین با اشاره به افزایش شمار بستری‌شدگان مبتلابه سویه اُمیکرون در بیمارستان‌های انگلیس وآفریقای جنوبی همراه با روند سریع افزایش موارد ابتلا، درباره احتمال سرریز شدن زودهنگام مراکز بهداشت و درمان هشدار داده است. 
ازاین‌رو، در جلسه فوق‌العاده ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا که یک شنبه‌شب با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد، اقداماتی که باهدف جلوگیری از انتشار این ویروس صورت پذیرفته، ارائه و موردبررسی قرار گرفت و مقرر شد، وزارتخانه‌های کشور و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی محدودیت ورود مسافر از کشورهای آلوده را مخابره و برای اطمینان از سلامت مسافران چاره‌اندیشی کنند. در گزارشی که از وضعیت پراکندگی سویه جدید اُمیکرون در کشور از سوی وزارت بهداشت ارائه شد، تسریع در تزریق دز دوم مورد تأکید قرار گرفت و تمامی شهروندانی که حداقل سه ماه از دریافت دز دوم آن‌ها گذشته باید برای دریافت دز سوم به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند. 
تصمیمات نه‌چندان سخت‌گیرانه!
با توجه به‌سرعت انتشار بالای اُمیکرون در جلسه فوق‌العاده ستاد ملی مقابله با کرونا بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تشدید مراقبت‌های اجتماعی تأکید و مقررشده است که رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی موازین بهداشتی ابلاغی از سوی وزارت بهداشت را رعایت کنند و بازرسی از این مراکز با دقت و نظارت بیشتری صورت می‌پذیرد و چنانچه از موازین ابلاغی تخطی شود، مراکز متخلف به‌سرعت تعطیل می‌شوند. همچنین از همه مردم خواسته‌شده فاصله‌گذاری اجتماعی را جدی بگیرند و از تردد و تجمع در مراکز شلوغ و اجتماعات پرهیز کنند. اما در این جلسه، تصمیمی برای تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و اعمال قرنطینه اتخاذ نشده است. پس‌ازآنکه وزارت بهداشت ورود سویه جدید کرونا موسوم به «اُمیکرون» به کشور را تایید کرد، دکتر حمیدرضا جماعتی- دبیر کمیته علمی کرونا، با توجه به اینکه مدت‌زمان دو برابر شدن ویروس اُمیکرون تقریباً ۲٫۵برابر گونه دلتاست، تأکید کرده بود که ما حداقل چند هفته برای کنترل اپیدمی فرصت داریم و اگر پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکنیم در چند هفته آینده پیک کرونای اُمیکرون را در کشور خواهیم داشت. براین اساس طبق گفته جماعتی، « بحثی در کمیته علمی کرونا صورت گرفته و ما توصیه کردیم که چهار هفته‌ در تمامی مجامع، کنسرت‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها و رستوران‌ها محدودیت‌های شدیدی اعمال شود تا بتوانیم زمانی را برای پیشگیری از مواجهه با پیک اُمیکرون داشته باشیم.» اما این توصیه و پیشنهاد، فعلا موردتوجه قرار نگرفته است.
بااین‌حال، اغلب متخصصان بازهم بر اعمال محدودیت‌های شدید اصرار دارند. تأکید کمیته علمی کشوری کرونا این است که دوباره محدودیت‌های قبلی اجرایی شود و دکتر پیام طبرسی- عضو این کمیته معتقد است: از امروز باید برخورد و رفتارمان با برخوردی که تا الان داشته‌ایم، متفاوت باشد. نباید الان فریب نقشه سفید کشور را بخوریم. مدیریت کرونا و کنترل مرگ‌ومیر و کاهش روزانه تعداد بیماران خیلی خوب بوده اما این شرایط، بسیار شکننده است؛ چراکه با توجه به قدرت بالای سرایت اُمیکرون، ممکن است ظرف ۱۷ تا ۳۰ روز آینده همه شهرهای کشور، وضعیت قرمز پیدا کنند.
رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری تصریح می‌کند: اگر بخواهیم شدت درگیری با اُمیکرون را کمتر کنیم، علاوه بر بازگشت محدودیت‌ها و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، باید پوشش واکسیناسیون به‌ویژه تزریق دُز سوم در کشور تقویت شود.
سیاست‌های صفر و صدی پاسخگو نیست
محمدعلی محسنی بندپی- عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اینکه در مواجهه با این ویروس نباید سیاست‌های صفر و صدی را در پیش گرفت یعنی نه محدودیت مطلق و نه آزادی مطلق؛ پیشنهاد کرده است که در حال حاضر به دلیل آنکه ادارات به‌صورت صددرصدی کار می‌کنند، باید حداقل  ۵۰ تا ۶۰ درصد به‌صورت مجازی شوند تا با عدم تجمع کارکنان در ادارات سرایت‌پذیری کاهش یابد. این روند را باید تا زمان از بین رفتن کرونا در پیش گرفت گرچه در جهت افزایش بهره‌وری می‌توان دورکاری را بعد از کرونا هم ادامه داد.
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با ایسنا نسبت به عدم رعایت پروتکل‌ها در مدارس، اعلام نارضایتی کرده و می‌گوید:
 « در اغلب مدارس پروتکل‌ها رعایت نمی‌شود و شست و شوی دست و ماسک زدن جدی گرفته نمی‌شود. در سفرها هم محدودیت‌ها برداشته‌شده و مردم به‌راحتی تردد می‌کنند. شاهد دورهمی‌ها به روال قبل کرونا اعم از عروسی، ختم و عزا، کنفرانس‌ها و همایش‌ها هستیم. گویی کرونا اصلا وجود ندارد. حال اینکه هنوز کرونا از دنیا نرفته و نباید محدودیت‌ها به‌صورت کامل برداشته شود. از مردم خواهش می‌کنیم تا جای ممکن از دورهمی پرهیز کنند. اگر قرار است مراسم یلدا را برگزار کنند باید، با تعداد کم و فاصله‌گذاری و ترجیحا در فضای باز باشد تا شاهد موج دیگری از ویروس کرونا و از دست دادن جان‌عزیزانمان نباشیم.»
این نماینده مجلس از دولت درخواست کرده که محدودیت‌ها را برگرداند و دوباره  آموزش مجازی را مدنظر قرار دهد: «طبق گزارش‌ها اُمیکرون ظرف ۱۷ روز جمع کثیری را مبتلا می‌کند پس باید با این ویروس هوشمندانه‌تر و آگاهانه‌تر برخورد کرد و جان مردم بازیچه تصمیمات غیرمنطقی و غیرعلمی قرار نگیرد.»
ارتباط میان کمیته علمی وزارت بهداشت با ستاد ملی مقابله کرونا قطع است
دکتر علیرضا ناجی- رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با «رسالت» بر توجه به تصمیمات علمی تأکید کرده و قرنطینه را اقدامی بسیار مؤثر عنوان کرده و می‌گوید: «قرنطینه باید با فوریت انجام شود. برای اولین بار است که دیدیم، پیشنهادی علمی از سوی کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه می‌شود؛ سابق بر این‌چنین نقشی را در کمیته علمی نمی‌دیدیم و این واکنش به‌موقع و پیشنهاد سریع جای قدردانی دارد، البته پیشنهاد مطرح‌شده فعلا به‌جایی نرسیده و تجربه هم نشان داده  که ارتباط میان کمیته علمی وزارت بهداشت با ستاد ملی مقابله کرونا قطع است. اما باید بدانیم که اُمیکرون می‌تواند بسیار واریانت خطرناکی باشد. همان‌طور که در مطالعات مختلف نشان داده‌شده است، میزان سرایت و سرعت گسترش عفونت بسیار بالاتر از دلتاست. در بعضی از کشورها ازجمله انگلستان و یا سایر نقاط دیده‌شده که میزان سرایت موارد اُمیکرون کمتر از دو روز است یعنی دو برابر می‌شود و این سرعت بسیار بالایی است که ما حتی در دلتا هم این سرعت سرایت را مشاهده نکرده‌ایم. در حال حاضر که می‌دانیم اُمیکرون واردشده، نباید دوباره دچار سهل‌انگاری شویم، چراکه در این زمینه پیشینه بسیار تاریکی داریم. ما وقتی می‌دانستیم که در پیک‌های چهارم و پنجم، آلفا و دلتا وارد کشور شده‌اند، بدون اینکه واکنشی نشان بدهیم، مستأصل ماندیم و این موجب شد که آلفا و دلتا در سراسر کشور منتشر شود و حتی در عید نوروز اجازه دادیم که مردم به مسافرت بروند. دلتا از استان‌های جنوبی کشور شروع شد و بدون آنکه هیچ‌گونه محدودیتی ایجاد کنیم، دیدیم که چه وضعیتی در کشور به وجود آمد.»
ناجی اضافه می‌کند: «اگر در حال حاضر می‌بینیم که آمار قربانیان و مبتلایان کرونا کاهش‌یافته، فقط بخاطر واکسیناسیون نیست، بلکه به قیمت از دست رفتن جان بسیاری از هم‌وطنانمان بوده و به دلیل گردش بسیار بالای دلتا در کشور، جامعه کمی مصونیت پیداکرده است بنابراین نباید خیلی به واکسیناسیون غره شویم، اگرچه این روند سرعت گرفت و توانستیم واکسن را به کشور وارد کنیم و بسیار تأثیرگذار بوده است اما تعداد بالای موارد عفونی و مرگ‌ومیرهایی که صورت گرفته، در این جریان مؤثر بوده است. ما اکنون در همان موقعیت گذشته قرارگرفته‌ایم و باید بتوانیم به‌سرعت تصمیمی درست اتخاذ کنیم و واجب است که به دلیل سویه اُمیکرون، میزان تجمعات روزانه را کاهش داده و مدارس و دانشگاه‌ها را برای مدتی تعطیل کنیم و بسیار ضرورت دارد که به سیاق گذشته ادارات را شیفت بندی کرده و از برگزاری هر نوع مراسم و برپایی تجمعات جلوگیری کنیم، تا حداقل خسران ما در حوزه تلفات و مبتلایان روزانه از آمارهایی که تاکنون به‌دست‌آمده، بیشتر نشود و اگر تصمیمی به‌غیراز مواردی که اشاره شد اتخاذ شود، بازهم باید انگشت اتهام را به سمت کسانی نشانه برویم که این تصمیمات را نمی‌پذیرند.»
توجه به دز بوستر و تکمیل کردن واکسیناسیون
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، واکسینه کردن گروه سنی زیر ۱۸ سال و دز بوستر را بسیار مهم خوانده و می‌گوید:  «اُمیکرون به‌غیراز خصوصیت سرایت‌پذیری، ایمن گریز است که این ایمنی حاصل از واکسن و یا عفونت طبیعی است و مطالعات جدید نشان داده که دز بوستر  بسیار واجب است؛ طبق این مطالعات، دو دز اولیه ممکن است که در بعضی واکسن‌ها تا حدودی باعث کاهش اثرپذیری واکسن شود اما نه مثل قبل و حتی احتمال دارد بدتر از دلتا عمل کند. یعنی احتمال دارد در مواردی به عفونت مجدد منتهی شده و یا در مواردی به شکست واکسیناسیون منجر شود، بنابراین تزریق دز بوستر با واکسن‌هایی که کفایت بالاتری دارند و تکمیل کردن واکسیناسیون بسیار مهم است. ما برای تزریق واکسن در گروه سنی ۱۲ سال به بالا این مجوز راداریم و باید واکسیناسیون گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال و افراد بالای ۱۸ سال را تکمیل کنیم. دز بوستر نیز بسیار مورد تأکید قرارگرفته و اکنون در حال تزریق این دز برای افراد۴۰ سال به بالا هستیم. اما باتوجه به شناسایی و تایید اُمیکرون در کشور باید برای ورود و یا تولید بیشتر واکسن دستور اکید بدهیم تا بتوانیم گروه‌های سنی پایین‌تر یعنی از ۱۸ سال به بالا را نیز در  پوشش دز بوستر قرار دهیم.»
صد درصد جمعیت باید واکسن تزریق کنند
ناجی با اشاره به اینکه به دلیل شیوع و گسترش اُمیکرون در کشورهای مختلف، باید صد درصد جمعیت ما واکسن را تزریق کنند، توضیح می‌دهد: «باتوجه به ورود سویه دلتا و میزان انتقالی که دارد و همین‌طور اثربخشی واکسن‌هایی که استفاده می‌کنیم، این عدد باید در کل جمعیت باشد، نه آن جمعیتی که برای پوشش واکسیناسیون هدف‌گذاری کرده‌ایم.  در کل جمعیت باید نزدیک به ۸۵ تا ۹۰ درصد باشد و نه‌تنها ایران که همه کشورها از این آمار عقب‌اند، اما به‌خاطر بازه بلند واکسیناسیون و به‌خاطر اینکه اُمیکرون دلتا نیست، گریز بیشتری از سیستم ایمنی دارد. تزریق دز بوستر و کامل کردن پوشش واکسیناسیون بسیار مهم است، بنابراین آن عدد همچنان باقی است، یعنی ممکن است که ما در یک مقطع زمانی کوتاه به آن ۸۵ تا ۹۰ درصد نرسیم ولی باید اهتمام لازم را داشته باشیم و مردم را به سمت تزریق واکسن تشویق و ترغیب کنیم.»
وزیر بهداشت هم بر ضرورت گسترش واکسیناسیون با توجه به ورود اُمیکرون به کشور تأکید و بیان کرده است: در همه استان‌ها واکسن به میزان کافی موجود است، اما در برخی نقاط استقبال از واکسن مناسب نیست.
بهرام عین‌اللهی اظهار امیدواری کرده است که « ۸ میلیون نفری که هنوز واکسن نزده‌اند زودتر برای تزریق واکسن اقدام کنند.» هم‌اکنون تزریق دُز سوم واکسن کرونا به افراد بالای ۱۸ سال آغازشده و توصیه جدی کمیته علمی کرونا این است که واکسیناسیون گروه سنی ۷ تا ۱۲ سال در ایران هرچه زودتر آغاز شود. دکتر پیام طبرسی- عضو این کمیته می‌گوید: «خیلی از کشورها وقتی وارد پیک بیماری شدند، شروع به تزریق واکسن به گروه سنی ۵ تا ۱۲ سال کرده‌اند اما بحث کمیته علمی کشوری کرونا این است که واکسیناسیون گروه سنی ۷ تا ۱۲ سال در ایران زودتر آغاز شود و منتظر اعلام رسمی وزارت بهداشت در این زمینه هستیم.»
کاهش اثربخشی واکسیناسیون با آمدن واریانت‌های جدید
دکتر حمید سوری- استاد اپیدمیولوژی مرکزتحقیقات ارتقاء ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها در گفت‌وگو با «رسالت» بر اهمیت تزریق واکسن تأکید و تصریح می‌کند: « پس از شناسایی مبتلایان باید بررسی کنیم که این‌ها واکسن تزریق کرده‌اند یا خیر، اگر تزریق کرده‌اند باید میزان سطح ایمنی در بدن آن‌ها سنجیده شود و براین اساس مشخص کنیم که آیا بعد از ابتلا و یا پس از واکسیناسیون عفونت مجدد دارند؟ این را هم باید مدنظر داشته باشیم که اثربخشی واکسیناسیون با آمدن واریانت‌های جدید کاهش می‌یابد و این‌طور نیست که میزان اثربخشی آن‌ها ثابت بماند اما این کاهش اثرپذیری، جای نگرانی ندارد. در حال حاضر باید بر لزوم دریافت دز یادآور تأکید کرد و سطح پوشش واکسیناسیون را در افراد ۱۲ سال به بالا افزایش داد، چون به نظر می‌رسد گرایش این سویه جدید بیشتر به سمت کودکان و نوجوانان است. طبیعتا باید دز بوستر هم برای آن‌ها تزریق شود تا شرایط ابتلا برای آن‌ها کمتر شود.» 
اعمال قرنطینه در شهرهایی که مبتلایان به اُمیکرون شناسایی می‌شوند
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در مورد تصمیم‌گیری برای اعمال قرنطینه می‌گوید: «در حال حاضر برای اتخاذ این تصمیم زود است، هرچند در شناسایی و اعلام فرد مبتلابه اُمیکرون تعلل شده اما معتقدم که هنوز برای قرنطینه سراسری زود است و حتی‌المقدور باید در شهرها و مکان‌هایی که موارد مبتلابه سویه جدید شناسایی‌شده، قرنطینه و محدودیت‌های سفت و سختی اعمال شود و یا دستکم بستگان و آشنایان و کسانی که با آن‌ها در ارتباط بوده‌اند قرنطینه شوند. باید حواسمان باشد و تمامی مواردی که در روزهای آینده به‌عنوان مبتلابه سویه اُمیکرون شناسایی می‌شوند، تحت مراقبت باشند و تماس‌های آن‌ها پیگیری شود تا رصد و بررسی لازم صورت پذیرد و بدانیم این‌ها در کدام نقاط تردد داشته‌اند، محل کارشان کجاست و از چه طریق مبتلا شده‌اند و پس از ابتلا در چه مکان‌هایی حضورداشته‌اند و تمام مواردی که فرد با آن‌ها در تماس بوده باید تست شوند. از طرفی مهم است که ما نخستین فرد مبتلابه اُمیکرون را ازنظر اپیدمیولوژی، عمیق بررسی کنیم تا ببینیم که آیا این فرد همان کسی است که واریانت را به کشور وارد کرده و یا اینکه کسی است که از فرد دیگری مبتلا شده است. اگر فرد خودش واردکننده سویه اُمیکرون به کشور باشد، طبیعتا باید بدانیم منشاء ابتلا چه بوده ولی اگر از فرد دیگری در داخل کشور به این سویه مبتلا شده، باید به سراغ همان فرد برویم. بنابراین ابتدا باید این مسیر را طی کنیم و فعلا برای بحث درباره اعمال قرنطینه سراسری بسیار زود است.»