ملاقلیپور؛ پایهگذار سینمای دفاع مقدس
وقتی تاریخ سینمای انقلاب و دفاع مقدس را ورق میزنیم، یکی از نامهای ماندگاری که نمیتوان بهسادگی از کنارش گذشت و همواره بر تارک این سینمای نجیب میدرخشد، نام رسول ملاقلیپور است. فیلمسازی متعهد، دغدغهمند، آزاده، صادق و صریحاللهجه که سینما را جلوهگاهی برای آرمانخواهی و مطالبهگری دینی و انقلابی میدانست و تا واپسین لحظات حضورش در جهان هنر هفتم، از ایمان و اعتقادات راسخش پا پس نکشید.
به گزارش تسنیم، رسول ملاقلیپور، ۱۷ شهریور ۱۳۳۴ در اردبیل و در خانوادهای پرجمعیت، متولد شد. او در روزهای ابتدایی انقلاب، عکاسی را آغاز نمود و با شروع جنگ تحمیلی میان ایران و عراق، نسبت به ثبت تصاویر و ساخت فیلمهای مستند از عملیاتهای جنگی مختلف اقدام کرد. او در سال ۱۳۶۲ با دوربین ۱۶ میلیمتری نخستین فیلم بلند سینمایی خود را با عنوان «نینوا» ساخت. فیلمی که روایتگر قصه رزمنده نوجوانی به نام ابوالفضل است که بهعنوان آرپیجیزن در گردان خود مشغول خدمت است، او مأمور برگرداندن یک مجروح به پشت جبهه میشود و درحالیکه آشکارا از این موضوع ناراحت است، کارش را انجام میدهد. در مسیر بازگشت، موتور ابوالفضل خرابشده و او بهناچار پای پیاده به سمت نیروهای خودی حرکت میکند.
ملاقلیپور دو سال پس از ساخت این فیلم به سراغ «بلمی بهسوی ساحل» رفت و آن را در سال ۱۳۶۴ ساخت. داستان این فیلم در اواخر مهرماه ۱۳۵۹ و هنگامیکه خرمشهر درخطر سقوط قرار دارد رخ میدهد. یک گردان از پاسداران به فرماندهی مرتضی برای کمک به رزمندگان این شهر از تهران حرکت میکند و چون جادههای آن حوالی در دست عراقیها است، آنان باید از بندر ماهشهر بهوسیله هلیکوپتر خود را به خرمشهر برسانند. اما کوشش وی برای در اختیار گرفتن هلیکوپتر ناکام میماند و مرتضی گردانش را با یک لنج از طریق خلیجفارس به خرمشهر میرساند.
ساخت فیلم درخشان «پرواز در شب» یکی از ماندگارترین آثار تاریخ سینمای دفاع مقدس محسوب میشود و در پنجمین جشنواره فیلم فجر، جایزه بهترین فیلم را برایش به ارمغان آورد. «بلمی بهسوی ساحل»، به زیبایی حماسه عاشورا را به رشادت رزمندگان دفاع مقدس پیوند میزند و روایتگر قصه فرمانده گردانی است که جهت تهیه آب آشامیدنی برای سربازان زخمی خود، خط محاصره دشمن را میشکند اما در بازگشت و درحالیکه قمقمههای لبریز از آب را به همراه دارد، هدف گلولههای دشمن قرارگرفته و با لبی تشنه به شهادت میرسد. ملاقلیپور فیلمهای مهم دیگری چون افق، مجنون، خسوف، پناهنده، نجاتیافتگان، سفر به چزابه، کمکم کن، هیوا، نسل سوخته، قارچ سمی و مزرعه پدری را همساخت که شرح هریک از آنها، مجال مستوفای خود را میطلبد. او در واپسین سالهای حیات خود درصدد ساخت فیلم «عصر روز دهم» برآمد و برای ساخت این فیلم به کربلا سفر کرد تا لوکیشنها را ببیند. در همین حین از فرصت بهره برد و مستند «۶ گوشه عرش» را با موضوع ساخت ضریح امام حسین (ع) توسط هنرمندان برجسته اصفهانی ساخت.
رسول، شخصیتی چندوجهی و ذوابعاد بود که توصیف هر یک از ابعاد شخصیتیاش، مجال مجزا و مبسوطی را میطلبد. از سوی دیگر، تأثیرات و دستاوردهای بهجامانده از این سینماگر متعهد نیز دارای وجوه و جنبههای متکثری است که ذکر همه آنها در این بضاعت مزجات نمیگنجد. باوجوداین، یکی از مهمترین خصوصیات ملاقلیپور، این بود که او سینما را وسیلهای برای آرمانخواهی، بیان و استیفای مطالبات دینی و انقلابی خود میدانست. اینچنین بود که در سینمای او فرم، فارغ از هرگونه ادا و تصنع فرمالیستی، صادقانه به استخدام محتوا درمیآمد تا مفهوم یا مفاهیم قصدشده از سوی فیلمساز، قوامیافته و در جان مخاطب بنشیند.
از دیگر ویژگیهای متمایز ملاقلیپور که او را از بسیاری از همنسلانش جدا میسازد، این بود که او سینما را نه در فضای آکادمیک بلکه به شکلی کاملا خودآموخته و از رهگذر جستوجو، تماشا، ممارست، تجربهورزی و مکاشفه فراگرفته بود و اینهمه، برآمده از دلبستگی وافرش به روایتگری از طریق زبان تصویر بود.
خصلت قابلاعتنای دیگر ملاقلیپور این بود که او از آن دسته فیلمسازانی نبود که با ورود به سینما، هویت، شناسنامه و گذشته خود را فراموش کرده و اسیر زرقوبرق وسوسهبرانگیز شهرت شود. به دیگر بیان، او فیلمسازی نبود که مدتی پس از حضور در سینما و بهموازات کسب اشتهار، خود را گم کند. او حتی در فیلمهایش نیز به طبقه و پایگاه اجتماعی که از آن برخاسته بود، وفادار بود و از ابراز صریح آن ابایی نداشت.
ازجمله مهمترین دستاوردهای بهجامانده از ملاقلیپور، همان چیزی است که در مطلع کلام مورداشاره قرار گرفت؛ یعنی تصاویر بکر و مستندی که این فیلمساز از دوران جنگ تحمیلی به ثبت رساند. او با حضور در جبهههای نبرد حق علیه باطل، توانست میراث تصویری ارزنده و ماندگاری را برای تاریخ به یادگار بگذارد. بدینمعنا میتوان او را به معنای تام و تمام کلمه، «فیلمساز میدان» دانست.
دفاع مقدس , ملاقلیپور
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.