گروه اقتصادی
نرخ کالاها به خصوص مواد غذایی و خوراکی بیش از یک سال است که با افزایش بی رویه قیمتی روبه‌رواست. خانوارها هم ناگزیر از خرید مایحتاج خوراکی با قیمت های بالایی هستند که به آنها تحمیل می شود. دولت از نیمه دوم امسال و بعد از جهش اقلام خوراکی همچون برنج، مرغ و سیب زمینی اقدام به اجرای طرح هایی با عنوان کنترل هوشمند کالا و درج قیمت تولیدکننده بر روی کالاها برای کنترل بازار نمود که تأثیر محسوسی بر نرخ کالا بر بازارها نگذاشت.  
 درج قیمت تولید کننده بر روی کالا
اجرای طرح درج قیمت تولیدکننده بر روی کالاها از سوی دولت از اواخر آذر ماه به اجرا گذاشته شد تا راه حلی برای شفاف‌سازی قیمت‌ها و کنترل و رصد قیمت کالاها از فروشگاه‌ها به مصرف‌کننده نهایی باشد. برای کنترل و رصد قیمت کالاها از فروشگاه‌ها به مصرف کننده نهایی، تولیدکننده قیمت تمام شده با ارزش افزوده را بر روی کالا درج ‌می کند و فروشنده نیز موظف است قیمت نهایی را بر روی قفسه‌های فروشگاهی در معرض دید خریداران قرار دهد.سید رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اجرای این طرح، از درج قیمت برای حدود هفت هزار قلم کالا خبر داد.
وی شیوه اجرای این طرح را کنترل قیمت کالاها از درب کارخانه تا ورودی فروشگاه‌ها از طریق فاکتورهای ثبت شده در سامانه جامع تجارت عنوان کرد.
اگرچه این طرح با هدف ایجاد شفاف سازی قیمت ها
 انجام شده است اما معایب قابل توجهی نیز مانند صدور بالاتر فاکتور فروش برای توزیع کننده توسط تولیدکننده را به همراه دارد تا از این طریق تولیدکننده بازار محصول خود را از دست ندهد. 
گزارش مرکز آمار نیز حکایت از افزایش تورم خانوارهای ایرانی در بهمن ماه امسال دارد و بیانگر آن است که این طرح اهداف تعیین شده را محقق نکرده است. 
 بازار ایران، کارایی زیادی ندارد
صدیف بیک زاده از مدیران سابق ستاد تنظیم بازار در گفت و گو با «رسالت» درباره چرایی عدم اثرگذاری طرح های کنترل بازار در کاهش قیمت ها گفت: دلایل مختلفی بر تعیین و ایجاد نوسانات قیمتی تأثیر می گذارند و نظارت و کنترل به تنهایی نمی تواند
بر این موضوع مؤثر باشد. تعدیل اثر شوک های بیرونی بر قیمت ها هم زمانبر هستند. هر چقدر اقتصاد کشور از ثبات بیشتری برخوردار باشد، قیمت ها هم با سرعت بیشتری تعدیل می گردند و هر چقدر ثبات کمتر باشد تعدیل قیمت ها ضعیف تر خواهد بود. به همین علت وقتی قیمت کالا متأثر از افزایش قیمت ارز گران می شود، بعد از پایین آمدن قیمت ارز به راحتی کاهش پیدا نمی کند. ضمن اینکه این مسئله به ماهیت کالا و زمان تولید و ارقام خرید کالاهای وارداتی در هنگام افزایش نرخ ارز وابسته است. بنابراین تعدیل قیمت ها به سرعت در بازارها انجام نمی گیرد. 
وی اضافه کرد: هر چقدر بازار ،کارایی کمتری داشته باشد، پاسخگویی به نوسانات بازار ضعیف تر خواهد بود. بازار ایران دارای کارایی زیادی نیست و چنانچه ۳۰ درصد قیمت ها بالا بروند، در برابر کاهش قیمت هامقاومت زیادی از خود نشان می دهند و در نهایت کمتر از ۱۰ درصد قیمت ها کاهش نخواهند داشت. علاوه بر این افزایش دستمزد کارگران هرگز امکان کاهش نخواهد داشت و این موضوع هم بر نرخ کالاها مؤثر است.
بیک زاده درباره توزیع هوشمند کالا به عنوان یکی از طرح های کنترل بازار گفت: توزیع کالا در قالب شبکه های اینترنتی سهم ناچیزی از نیازهای خرید را در کل کشور پوشش می دهد. به همین علت عموم مردم ترجیح می دهند مواد خوراکی خود را به طور مستقیم خریداری کنند، در نتیجه تأثیر معنی داری که برای آن هدف گذاری می شود، ایجاد نمی شود و دامنه پوشش این شیوه محدود است. 
وی ادامه داد: ۳۰ تا ۴۰ درصد از خریداران ،روستایی هستند که ضریب نفوذ توزیع اینترنتی در این بخش ها به صفر می رسد. شبکه های اینترنتی به طور معمول نمی توانند به سرعت به نیاز مصرف کنندگان پاسخ دهند و به همین علت نمی تواند بر قیمت های بازاری مؤثر باشند. 
  درج قیمت تولیدکننده با هدف اطلاع رسانی قیمت ها برای مصرف کنندگان
بیک زاده درباره طرح درج قیمت تولیدکننده بر روی کالاها گفت: این طرح بیشتر با هدف اطلاع رسانی قیمت ها برای مصرف کنندگان بوده است. هر چقدر مصرف کننده اطلاعات بیشتری از قیمت تولید کالا داشته باشد، رقابت پذیری بیشتری ایجاد می کند ولی اما و اگرهای زیادی هم در این زمینه مطرح است. 
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اطلاع رسانی از قیمت تمام شده کالا به مصرف کننده اصل پذیرفته شده در برخی کشورها است و علاوه بر قیمت تولیدکننده قیمت مصرف کننده را نیز درج می کنند. نحوه اجرای این طرح می تواند معایب و مزایای آن را نشان دهد. 
وی با بیان اینکه ذخایر مواد غذایی در کشور تأمین شده است، گفت: تحولات منطقه مانند جنگ میان روسیه و اوکراین بر کشور ما هم می تواند اثر بگذارد. بخشی از نهاده های تولید و دانه های روغنی و ذرت به واردات وابسته هستند و با توجه به تحولات منطقه پیش بینی می شود قیمت مواد غذایی رو به افزایش باشد اما این مسئله از طریق ذخایر راهبردی در قالب شرکت بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام قابل مدیریت است. 
بیک زاده در پایان گفت: ایران مستقیم یا غیرمستقیم از جنگ روسیه و اوکراین تأثیر می گیرد. این احتمال وجود دارد که دانه های روغنی، روغن خام و محصول چای که از طریق دریای خزر وارد کشور می شوند به علت تنش به وجود آمده، با قیمت بالاتر وارد شوند. 
  تنظیم بازار با توزیع هوشمند
دولت سیزدهم یکی از راهکارهای تنظیم بازار کالای اساسی را توزیع هوشمند کالا با هدف قطع دست دلالان و افزایش قیمت ها عملیاتی کرده است. به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، از سیاست‌های مهم امنیت غذایی دولت توزیع هوشمند است، یعنی با استفاده از ابزار‌های نوین و بستر فضای مجازی، توزیع کالا و کنترل بازار را به نفع مردم انجام دهد.
 طرح توزیع هوشمندانه کالاهای اساسی از روز ۱۸ آبان به صورت آزمایشی در شهر تهران با توزیع مرغ و تخم مرغ تنظیم بازاری از طریق سامانه اینترنتی آغاز شد. قرار بر این بود که در گام اول کالاهای اساسی به‌صورت اینترنتی درب منازل ارسال شود و در گام دوم، با کمک اصناف و حذف واسطه گری‌های غیر ضروری، کالاها با قیمت مصوب به دست اصناف برسد.
با توجه به گذشت چند ماه از آغاز این طرح و فارغ از ناکارآمدی سامانه بازرگام که وظیفه اجرای این طرح را به عهده داشت، در کاهش قیمت ها موفق نبود. ناهماهنگی در توزیع کالا، عدم پاسخگویی صحیح و عدم فعالیت سامانه بازرگام در بسیاری از استان ها و مناطق کشور از جمله موضوعاتی هستند که از اثرگذاری طرح کاسته اند.
دولت فرآیند توزیع هوشمند کالاهای اساسی را با هدف کاهش واسطه گری انجام داده است اما تأخیر در تحویل کالا، نارضایتی خریداران را در پی داشته است و همین موضوع انگیزه و رغبت آنها را در خرید اینترنتی کاهش داده و آنها را متمایل به خریدهای سنتی از بازارها می کند.
انتظار می رود در روزهای پایانی سال دولت تدابیر لازم و ویژه ای را با هدف نظارت و مدیریت قیمت کالاهای اساسی بیندیشد تا اگر نتواند قیمت ها را کاهش دهد حداقل جلوی افزایش آنها را سد کند، اما فارغ از ایرادات وارد بر این طرح ها باید توجه داشت که ریشه اصلی تورم در کشور، مؤلفه های دیگری همچون جهش نرخ ارز و  رشد نقدینگی است که اقتصاد سا‌‌ل‌ها با آن دست به گریبان است و هنوز هیچ کدام از دولت ها نتوانسته اند راه علاجی برای بهبود این وضعیت اجرا کنند.