معمای مسمومیت مشکوک!
گروه اجتماعی
سه ماه از مسمومیت زنجیره‌ای دانش آموزان در برخی مدارس قم می‌گذرد اتفاقی که ۹ آذرماه با علائم سردرد، سرگیجه و بی‌حسی اعضای بدن در ۱۸ دانش‌آموز هنرستان نور در یزدانشهر آغاز و تاکنون صدها دانش‌آموز دختر به این عامل ناشناخته مبتلا شده‌اند. حواشی و شایعات، این رخداد سریالی را در نظر افکار عمومی به عارضه‌ای مرموز و گنگ بدل کرده و موج‌سواری‌ها و اظهارنظرهای غیرتخصصی، حساسیت خانواده‌های دانش‌آموزان قمی را برانگیخته است. اما وزیر بهداشت اطمینان داده که «عامل میکروبی و ویروسی باعث مسمومیت دختران دانش‌آموز نشده است.» و معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی این شهر وعده داده که نتایج تحقیقات تیم پزشکی به‌زودی اعلام خواهد شد. به نظر می‌رسد ضعف و تعلل در روشنگری و تبیین ابعاد این حادثه، در کنار اظهارات ضدونقیض برخی مسئولین، موجب تشدید گمانه‌زنی‌های خلاف واقع‌شده و روزها و هفته‌هاست که شایعه فلج شدن و نابینایی به‌عنوان عوارض این مسمومیت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌چرخد. آیت‌الله سید محمد سعیدی، نماینده ولی‌فقیه وامام جمعه استان قم «ورود رسانه‌های معاند به این اتفاق را زمینه‌ساز شایعاتی خوانده که آرامش روانی خانواده‌ها و دانش‌آموزان را برهم زده است.» به توصیه آیت‌الله سعیدی، «برای پیگیری دقیق و تمرکز متخصصین باید از دامن زدن به شایعات پرهیز کرد».
اما پس از گذشت حدود سه ماه از آغاز مسمومیت‌های سریالی دانش‌آموزان، این اتفاق به یک پرونده پیچیده و رازآلود تبدیل‌شده و هرروز ابعاد مبهم و گسترده‌تری هم پیدا می‌کند. در پی نگرانی‌های به وجود آمده، روز گذشته حجت‌الاسلام منتظری، دادستان کل کشور در نامه‌ای، دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان قم را مأمور به پیگیری ویژه و برخورد قاطع با مقصرین احتمالی کرده و در متن این نامه تأکید شده است: «اخبار واصله نشان از احتمال اقدامات مجرمانه عمدی دارد که قابل‌توجه و پیگیری دقیق است.»
دادستان کل کشور در مأموریت خود از دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان قم خواسته که در جایگاه مدعی‌العمومی «با اهتمام بیشتر و سرعت و دقت موضوع را تحت پیگرد قانونی قرار داده و ضمن همکاری لازم با مسئولین ذی‌ربط به ریشه‌یابی و کشف واقعه پرداخته تا هرچه زودتر نگرانی‌های شهروندان و اولیای دانش آموزان برطرف و چنانچه کسانی در این امر قصور و یا تقصیر داشته و یا توطئه‌ای در کار بوده برخورد قاطع و قانونی انجام دهید و نتیجه را گزارش فرمايید.»
این نامه یک روز پس‌ازآن صادرشده که دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد ۱۱ دانش‌آموز دیگر در این استان با علائم مسمومیت به مراکز درمانی منتقل شدند. در ماه‌های اخیر، این چندمین بار است که گزارش‌هایی از مسمومیت دانش‌آموزان، به‌ویژه دختران دانش‌آموز، در قم منتشرشده است و حتی بخش کرونای بیمارستان شهید بهشتی قم، به بخش ویژه مسمومیت تبدیل‌شده و همچنان دانش‌آموزان مسموم به این بیمارستان منتقل می‌شوند. در این میان، گزارشی از مسمومیت مشابه دریکی از مدارس تهران هم بازتاب رسانه‌ای پیداکرده و تکرار این اتفاق‌ها و دامنه‌دار بودن آن، شائبه‌هایی را پدید آورده و با احتمالاتی همراه شده است. مجتبی ذوالنوری، نماینده مردم قم خرابکارانه بودن این اقدام «در حد محدود» را به‌عنوان یک احتمال مطرح کرده و البته اصل آنچه رخ‌داده، ازنظر او «نگران‌کننده نیست». اما باتوجه به پیام دادستان کل کشور باید با هوشیاری و دقت این موضوع را بررسی و در جهت تنویر افکار عمومی اقدام کرد.
به تعبیر احمد امیرآبادی فراهانی، دیگر نماینده مردم قم این اتفاق «مشکوک و امنیتی» است بر همین اساس امیرآبادی، اعزام هیئت ویژه‌ای برای بررسی ماجرای مسمومیت سریالی دانش‌آموزان قمی را خواستار شده است. پس‌ازاین اظهارات سخنگوی وزارت بهداشت از تشکیل کمیته علمی ویژه‌ای با دستور وزیر بهداشت برای بررسی مستمر علت و وضعیت مسمومیت تعدادی از دانش آموزان در قم خبر داده و قرار است این کمیته با ترکیبی از استادان برجسته دانشگاه‌های علوم پزشکی استان‌های قم، تهران و برخی دیگر از دانشگاه‌ها در سطح ملی تشکیل و معاون درمان وزیر بهداشت، مسئول برگزاری جلسات و پیگیری مصوبات آن باشد.
آن‌طور که پدرام پاک آیین اعلام کرده مسئولیت این کمیته بررسی شواهد علمی و آزمایشگاهی مسمومیت‌های شماری از دانش آموزان در قم است و یافته‌های این کمیته علمی از طریق رسانه‌ها در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
علت همچنان نامشخص
دانش‌آموزان با علائم تنفسی و سوزش گلو و حالت تهوع، بویی شبیه نارنگی، سردرد، سرگیجه، سستی و بی‌حسی اعضای بدن و ناتوانی درراه رفتن به بیمارستان منتقل می‌شوند و باوجود بررسی‌های مختلف در پیشرفته‌ترین مراکز تخصصی و آزمایشگاه‌های کشور و انجام آزمایشات خون و گوارش و حتی بررسی محیط مدارس با استفاده از به‌روزترین تجهیزات؛ علت همچنان نامشخص است. عباس ذاکریان، فرماندار قم، چهارشنبه ۲۶ بهمن اعلام کرده که نتیجه پیگیری مجموعه نهادهای دولتی و حکومتی نشان می‌دهد، «هیچ عاملی که باعث مسمومیت باشد، شناسایی نشده است و چنین عاملی وجود ندارد».
مدارس استان قم به مدت دو روز، برای بررسی این رخداد ناشناخته و مبهم تعطیل و متخصصین، ۵۸۰ مرکز آموزشی را مورد ارزیابی و پایش قراردادند و مطابق گزارش رسانه‌ها، ایرادی در ساختمان مدارس و تأسیسات آن گزارش نشده و تنها در شوفاژخانه چند مدرسه پس از مشاهده گاز منواکسید کربن مشکل به‌سرعت رفع شده است.
این روزها گاز آمونیاک، نابینایی و فلج شدن در اثر استنشاق گاز از عبارت‌های پرتکرار در شبکه‌های اجتماعی است و وزیر آموزش‌وپرورش دراین‌باره توضیح داده: «برخی دلایل مختلفی را برای حادثه مطرح کردند که فرصتی برای بررسی داده‌شده است. البته علت حادثه گاز آمونیاک نبوده و از رئیس آتش‌نشانی قم هم دراین‌باره پرسیدم که آن را رد کرد.» از سوی دیگر، محبی، معاون درمان دانشگاه علوم‌پزشکی قم نیز احتمال مسمومیت با آمونیاک را تکذیب کرده است.
به هر ترتیب این اتفاق با هر منشأ و عاملی، به‌شدت خبرساز شده و هرچه زمان بگذرد، بازار حواشی و خبرپراکنی‌ها داغ‌تر می‌شود. به همین دلیل رئیس کارگروه ملی پیشگیری از مرگ‌های خاموش آمادگی خود را اعلام کرده تا به‌سرعت بر روی این موضوع کار و با شفاف‌سازی از التهاب ماجرا بکاهد.
مسعود نوفرستی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم تلاش کرده تا حادثه گازگرفتگی در فصل سرد سال را به‌عنوان فرضیه‌ای قابل‌تأمل مطرح کند. او می‌گوید: «این اتفاق همواره وجود داشته و حتی در مواردی که انتظار داریم راهکارهایی مانند حرارت مرکزی ایمن‌تر باشد بازهم این پدیده دور از ذهن نیست؛ چراکه در موضوع حرارت مرکزی برای گرمایش هم نقص درروند جانمایی و اجرای کار می‌تواند گازگرفتگی ایجاد کند و احتراق ناقص از طریق درز و شکاف دیوار و به‌واسطه رایزر به ساختمان برسد. در مورد ماجرای مدارس قم هم‌زمانی که اولین حادثه رخ داد، هشدار احتمال گازگرفتگی را اعلام کردیم چراکه از شرح واقعه، این فرضیه قوت می‌گیرد. در مواردی که شاهد مسمومیت‌های دسته‌جمعی هستیم، اگر مسمومیت غذایی تشخیص داده نشود، احتمال گازگرفتگی بالاست و در ماجرای مدارس قم هم این موضوع رخ‌داده است.»
نوفرستی با اشاره به اینکه بیشترین گازگرفتگی را در دی و بهمن که دمای هوا پایین است، شاهد هستیم، عنوان می‌کند: جانمایی نامناسب و اختلال در عملکرد کارایی موتورخانه، نشت مونوکسید کربن را شامل می‌شود بنابراین همواره توصیه می‌کنیم که در سردترین دماها هم، تمامی منافذ بسته نباشد تا امکان تهویه هوا وجود داشته باشد. در ماجرای مدارس هم آن‌چنان‌که از ماجرا مشخص است، دانش‌آموزان در محیط بسته با مشکل و علائم مسمومیت مواجه شده و در محیط باز و خارج از مدرسه و کلاس درس چنین علائمی نداشتند، بنابراین همین موضوع، فرضیه گازگرفتگی را قوت می‌دهد.
رئیس کارگروه ملی پیشگیری از مرگ‌های خاموش، باوجوداین فرضیه‌ها، آمادگی خود را اعلام کرده تا روی این موضوع کار و علت ماجرا را مشخص کند: «اوایل دهه ۸۰ روی موضوع پیشگیری از گازگرفتگی آن‌هم با منوکسید کربن کارکردیم، اوج کار سال ۱۳۸۶ بود که کارگروه پیشگیری مرگ‌های خاموش را تشکیل دادیم و از تمام دستگاه‌های مرتبط و ۱۵ وزارتخانه مسئول در این موضوع دعوت به همکاری کردیم.»
رد احتمال مسمومیت میکروبی
حواشی گسترده و پیچیدگی این موضوع موجب شد، وزرای آموزش‌وپرورش و بهداشت در سفر به قم، این موضوع را به‌صورت میدانی بررسی کنند.
یوسف نوری، وزیر آموزش‌وپرورش با تعدادی از دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها دیدار و به‌صراحت اعلام کرد: «تاکنون هیچ آلودگی میکروبی کشف نشده و هیچ عارضه ماندگاری در دانش آموزان مسموم یا کسانی که احساس مسمومیت داشتند وجود ندارد.»
نوری در جریان این دیدار خطاب به دانش‌آموزان مسموم شده در قم با اطمینان گفت: «شما دانش‌آموزان سرمایه‌های این ملت و مملکت هستید، تا آنچه در توان داریم در کنارتان می‌مانیم و مدیرکل آموزش‌وپرورش قم از هیچ تلاشی دریغ نکرده و دلسوزانه پیگیر موضوع بوده است.»
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت نیز در جریان عیادت از برخی دانش آموزان قمی که دچار علائم مسمومیت شده و در بیمارستان شهید بهشتی این شهر بستری بودند، تعدادی از آنان را به‌صورت شخصی ویزیت و با پزشکان بیمارستان مذاکراتی داشته که بر اساس جمع‌بندی وزارت بهداشت، مسمومیت بسیار خفیف بوده و هیچ‌گونه عارضه‌ای از زمان شروع مسمومیت تا امروز ایجاد نکرده است.
ازنظر وزیر بهداشت، هیچ‌گونه نگرانی‌ای در مورد دانش آموزان بیمار وجود ندارد، به‌این‌علت که نمونه‌های زیادی از دانش آموزان گرفته و به مراکز مهمی چون پاستور ارسال‌شده که مسمومیت میکروبی در آن‌ها مشاهده نشده است.
به گفته عین‌اللهی، اساتید و پزشکان دانشگاه علوم پزشکی قم تلاش خود را انجام داده‌اند و چند تیم بهداشتی و درمانی نیز از تهران به قم اعزام‌شده است. اما این اقدامات در کنار اظهارات صورت گرفته، دلهره و اضطراب والدین را کم نکرده است. برخی از خانواده‌ها در خصوص مسمومیت دانش آموزان شکایتی را در دادسرای عمومی و انقلاب قم مطرح و دادستان و بازپرس در حال بررسی ابعاد و زوایای این ماجرا هستند و قرار است پس از حصول نتیجه، آن را به اطلاع خانواده‌ها برسانند.
مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضائیه خبر داده که ۳۰ خانواده پیرامون این‌موضوع شکایتی را ثبت کرده‌اند که به آن‌ها رسیدگی خواهد شد و دادستانی و دادستان قم به همراه ضابطین و نماینده دولت، در بررسی این امر حضور مؤثر داشته و اقدامات کارشناسی انجام‌شده است.
نمونه‌برداری از هوای محیط در مدارس قم
«تاکنون از حدود ۶۴ مدرسه نمونه‌برداری‌های مختلفی انجام‌شده و برای آزمایشگاه‌های معتبر ارسال‌شده است.» این را کمیته ویژه بررسی حوادث در مدارس قم اعلام کرده و به گزارش رسانه‌های مستقر در این شهر، «جمع‌آوری نمونه هوای محیط، پس از حوادث مشکوک مسمومیت در مدارس قم توسط دستگاه‌های مدرن و کیسه‌های استاندارد انجام می‌شود. در حوادثی که به‌نوعی مباحث پزشکی در آن نقش دارد، کشف علت حادثه اهمیت بسزایی درروش درمان و جلوگیری از تکرار آن دارد؛ در حوادث اخیر در مدارس قم یکی از موضوعات مهم شناسایی و یا کشف علت بروز چنین حوادثی بوده که روش جمع‌آوری نمونه‌ها چه بالینی و چه محیطی بسیار دارای اهمیت است. بر اساس اظهارات مسئولین در همان حادثه اول البته باکمی تأخیر نمونه‌برداری‌ها شروع می‌شود؛ آن‌چنان‌که استاندار قم در شورای اداری می‌گوید از بازدم، خون، گوارش و حتی محیط نمونه‌برداری به‌صورت حرفه‌ای انجام‌شده است. همه به‌صورت مرسوم با روش‌های جمع‌آوری از بازدم، خون و گوارش آشنا هستیم و می‌دانیم به چه شکلی انجام می‌شود و حداقل یک‌بار تجربه آن را داشته‌ایم، اما موضوع مهم جمع‌آوری از محیط است که با توجه به اینکه دانش آموزان وجود یک بو در محیط را اعلام کرده‌اند؛ پس باید هوای محیط برای تجزیه ذرات معلق در آن توسط متخصصان جمع‌آوری شود.»
حسینی راد، کارشناس آزمایشگاه محیط که در قم از مدارس متعددی کار جمع‌آوری نمونه هوا و ذرات معلق را انجام می‌دهد، می‌گوید: این کار توسط یک دستگاه به نام ساکشن یا پمپ نمونه‌برداری انجام می‌شود به عبارتی وظیفه پمپ، جمع‌آوری و یا هدایت ذات معلق هوا در محیط است که انواع مختلفی دارد. رایج‌ترین شیوه جمع‌آوری نمونه‌ها استفاده از کیسه‌های مخصوصی است که هوای محیط را بدون دخالت دست و ورود هوای محیط‌های دیگر نگهداری می‌کند تا در آزمایشگاه‌های مخصوص تجزیه‌وتحلیل شود.
این کارشناس آزمایشگاه، جمع‌آوری استاندارد از هوای محیط را کاری باحوصله و نیازمند تجهیزات عنوان و تأکید می‌کند: ما در قم از دستگاه ساکشن لایف و کیسه‌های مخصوص و استانداردی استفاده می‌کنیم که در همه آزمایشگاه‌های دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرد.
حملات رسانه‌ای و شایعه‌پراکنی
به‌رغم تمامی اقدامات صورت گرفته و فرضیه‌های مطرح‌شده، علت همچنان نامعلوم و مبهم است و این ابهامات شایعات و حواشی بیشتری تولید می‌کند. ازآنجایی‌که مسمومیت‌ها فقط در مدارس دخترانه اتفاق افتاده، یکی از رسانه‌ها در خطایی سهوی، یادداشتی را به قلم یکی از دانش‌پژوهان دکترای علوم قرآن و حدیث منتشر کرده که در آن نوشته‌شده است: « تمرکز این وقایع بر مدارس دخترانه ظن خرابکاریِ منبعث از دیدگاه‌های طالبانی را تقویت می‌کند»، البته این رسانه خیلی زود از خوانندگانش عذرخواهی کرد و نوشت: «متأسفیم که سبب شدیم رسانه‌های معاند سوءاستفاده کنند.»
بی‌تردید طرح دیدگاه‌های نادرست، به گسترش شایعات و تشدید حملات رسانه‌ای از سوی شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی دامن می‌زند، درحالی‌که دی‌ماه سال جاری، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به محدودیت تحصیل دختران در افغانستان، دیدگاه اسلام را صریح و روشن با انتشار بیانیه‌ای مطرح و تأکید کرده است: «اسلام دین خرد و دانش و اندیشه‌ورزی است و آدمیان را به شکوفایی عقلانی و رشد معرفتی و علمی فراتر از مرزهای جنسیتی و نژادی فراخوانده است، همان‌طور که در منطق اسلام زن از مقام والای انسانیت برخوردار و همه راه‌ها برای تعالی علمی و فرهنگی و نقش‌آفرینی وی گشوده است و البته در نظام اندیشه اسلام همه مصالح عالیه جامعه بشری، خانواده، زن و مرد به‌صورت جامع و هماهنگ مدنظر قرارگرفته است. ازاین‌رو ارزش و جایگاه تعلیم و تربیت و منحصر نکردن کسب علم به مردان، جایگاهی برجسته دارد و کسب علم و دانایی از گهواره تاگور در اسلام پسندیده و موردتمجید قرارگرفته و دارای حسن ذاتی است و بی‌شک یکی از حقوق زنان به‌عنوان یک انسان، حق آموزش و تحصیل و این امر مورد تأکید آیات و روایات اسلامی می‌باشد. دعوت به تحصیل دانش موجب ظهور زنان بزرگی در تاریخ علمی، سیاسی و فرهنگی اسلام شده و همچنان منشأ افتخار برای هر مسلمانی است، در طول تاریخ اسلام به‌ویژه صدر اسلام بانوان فرهیخته و دانشمندان زیادی از میان بانوان برخاسته‌اند و همواره با کسب علم و دانش با حفظ ضوابط و حدود شرعی و قوانین الهی توانستند قله‌های رشد و دانایی را فتح کنند و به دین و جوامع بشری خدمات زیادی ارائه نمایند. اکنون در جمهوری اسلامی ایران و در پرتو تفسیر درست اسلام و گفتمان انقلاب اسلامی و با گسترش دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه، میلیون‌ها زن تحصیل‌کرده در رشته‌های متعدد آموزش‌دیده‌اند و خدمت می‌کنند و برخی از بانوان جامعه اسلامی ایران قله‌های معرفت و دانش را فتح و همراه با مردان در ارتقای شاخص‌های علمی و رشد دانشی ایران اسلامی نقش‌آفرینی کرده‌اند.»
مسمومیت , مسمومیت دانش آموزان قمی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.