«مصلحت» در ستایش عدالت
معین ضابطی
برخی اصحاب به امام علی (ع) پیشنهاد دادند که کمی «مصلحت» را نیز در نظر گیرند و حضرت فرمودند: «اگر آسمانهای هفتگانه و آنچه در آنهاست را به من ببخشند تا پوست جویی به ستم از دهان موری بازستانم و خدای را نافرمانی کنم، هرگز چنین نخواهم کرد.» درواقع علت پذیرش خلافت توسط آن حضرت صرفا اجرای عدالت بود، لذا ارزش حکومت نزد ایشان از کفش کهنهای کمتر بود، مگر آنکه بهوسیله آن عدالتی اجرا شود.
فیلم سینمایی «مصلحت»، یک پیام مهم دارد، اینکه هیچ مصلحتی بالاتر از عدالت نیست و مصلحتی که در آن اجرای عدالت در نظر گرفته نشود، اصلا مصلحت نام نمیگیرد و داستان مصلحت در ستایش عدالت در قضاوت است.
«مصلحت» یک تریلر جاسوسی- امنیتی بهحساب میآید که داستان آن در اواخر دهه ۵۰ میگذرد. موضوع و داستانی سیاسی دارد و از منظر متفاوتی به دستگاه قضا در سالهای ابتدایی انقلاب مینگرد. نگاهی که میتوان آن را به بخشهای دیگر جامعه هم تعمیم داد. آقازادگی و آقازادهها موضوع دیگری است که در این فیلم به آن پرداخته میشود. داستان این فیلم اگرچه در آستانه سال ۶۰ اتفاق میافتد اما حرفش محصور در زمان نیست. «مصلحت» روایت اختلاف سیاسی میان یکی از شخصیتهای پرنفوذ نظام با فرزندش است که آنها را در مقابل هم قرار میدهد و موجب تقابل و موازنه سخت پیوند خانوادگی و مصلحت سیاسی کشور میشود. حاجآقا مشکاتیان، دادستان تهران است و توانسته با جلوگیری از ویژه خواری و برقراری عدالت عمومی، آقازادهای که پسر آیتالله خانزاده است را مجازات نماید. در این میان پسر ایشان در یک درگیری خیابانی، پسری که عضو گروهکهای چپ طرفدار بنیصدر است را با اسلحه کمری غیرمجاز خود به قتل میرساند. مقتول فرزند یک خانواده سلطنتطلب است که گرایشهای چپ پیداکرده است. معاون دادستان تهران پس از اطلاع از این موضوع به سراغ آیتالله مشکاتیان میرود و ایشان دستور به انجام امور به هر نحو که «مصلحت» است را میدهد. دستوری که سبب میشود تا معاون دادستان دست بهکار شده و به همراه یکی از پرنفوذترین نیروهای دادستانی که فردی به نام قاسمی است، اقدام به تغییر ماهیت پرونده پسر آیتالله مشکاتیان نماید. آنان مصلحت میدانند قتل را مخفی و شخص دیگری را بهعنوان قاتل معرفی کنند. در میان سیستم حاکم بر دادستانی انقلاب اسلامی، بازپرسی به نام حسین جلالی متوجه این اتفاق میشود و تصمیم میگیرد جلوی آن را بگیرد و آیتالله مشکاتیان را مطلع کند و مشکاتیان پس از اطلاع از موضوع مماشات نمیکند و حکم اعدام پسر خود را صادر میکند. پسر به چوبه اعدام سپرده میشود اما در لحظه آخر اولیای دم او را میبخشند.
در سالهایی که کمتر فیلم جریان سازی را مشاهده میکنیم،« مصلحت» فیلمی گفتمان ساز است که با صراحت دوگانه عدالت و مصلحت را مطرح میکند و مخاطب را به تفکر وامیدارد. میشود ساعتها نشست و درباره «مصلحت» حرف زد، گفتوگو کرد و حتی جدل کرد. مصلحت اگرچه درباره حساسترین مفاهیم بحث میکند اما درنهایت از پس این نقد درونگفتمانی برمیآید و موفق عمل میکند. بنمایه فیلم، نقد خوانشهای نادرست از مصلحتگرایی است و صدای اعتراض قهرمان فیلم هم از جایی بلند میشود که ریشه این مصلحتگرایی به بیعدالتی در دستگاه قضایی گره میخورد. «مصلحت» در مقابل قرائتهای نادرست و منفعتطلبانه از مصلحت است و ساختهشدن آثاری همچون «مصلحت» را باید به فال نیک گرفت که خونی تازه در رگهای سینمای کمرمق این سالها محسوب میشوند.
سینمای سیاسی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ادوار مختلف دچار تغییراتی شده است. در سالهای ابتدایی انقلاب سینمای سیاسی بیشتر مربوط به مبارزات انقلابی مردم و نشان دادن رفتارهای عوامل ساواک میشد. ورود سریع کشور به دفاع مقدس باعث شکلگیری سینمای دفاع مقدس شد. این سینما به اذعان بسیاری از کارشناسان یک ژانر مخصوص انقلاب اسلامی است. در دهه هفتاد با تغییرات سیاسی ایجادشده شاهد فیلمهای سیاسیتری هستیم که البته سیاسی بودنشان اکثرا در تکهپرانی و متلکگوییهای سیاسی خلاصه میشود. مهمترین فیلم سیاسی این دهه آژانس شیشهای بود که اتفاقا تبدیل به یکی از پرمخاطبترین فیلمهای بعد از انقلاب هم شد. در دهه هشتاد و خصوصا بعد از اتفاقات سال ۸۸ فیلمهای سیاسی این دوره متأثر از این اتفاقات است، اما در دهه نود شاهد شکلگیری جریان جدید از سینمای سیاسی بودیم که آثاری همچون ماجرای نیمروز، لباس شخصی، دیدن این فیلم جرم است و… خروجی این جریان جدید محسوب میشوند که با پرداختن به موضوعاتی همچون سازمان منافقین، چریکهای فدایی خلق و سازمانهای چپگرا ارائه شدند. موضوعاتی بر زمینمانده که اتفاقا با استقبال خیرهکننده مخاطبان مواجه شد. «مصلحت» محصول مشترک حوزه هنری و سازمان اوج در ادامه همین موفقیتهای نسل جدیدی از فیلمسازان جوان است. جوانانی مؤمن، تازهنفس و مؤمن به مبانی انقلاب که سینما را بهدرستی آموختهاند و آن را به استخدام مفاهیمی درآوردهاند که به آن باور دارند و در مهمترین صحنه یعنی اختتامیه جشنواره فیلم فجر به حضرت ولیعصر(عج) عرض ارادت میکنند. چیزی که در بیانیه معرفی باشگاه فیلم سوره بهعنوان سازنده «مصلحت» هم به چشم میآید: آنجا که میگوید: «ساختن آدمها از ساختن فیلمها مهمتر است.» و میافزاید: «ما یک خانوادهایم. خانوادهای که از سال ۱۳۹۳ دورهم جمع شده و در این سالها دارد برای تربیت فیلمساز جوان و تولید فیلم کوتاه و بلند داستانی زیر پرچم انقلاب اسلامی تلاش میکند و مهمترین تلاش ما این است که به فیلمسازان جوان و مستعد کمک کنیم که بتوانند وارد چرخه تولید آثار داستانی بشوند. مسیری که از تیزرهای چنددقیقهای آغاز میشود، به فیلم کوتاه میرسد، بعدازآن، فیلم تلویزیونی را تجربه میکند و سپس به فیلم سینمایی، یعنی سطح اول سینما میرسد. مسیری سخت و پرفرازونشیب که زمان و حوصله زیادی میطلبد و به لطف خدا تا امروز چند چهره خلاق و جوان را به سینمای ایران معرفی کرده و چندین جایزه داخلی و خارجی هم به دست آورده است.»
حسین دارابی , فیلم سینمایی مصلحت , مصلحت , معین ضابطی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.