نفیسه امامی 
اولویت اصلی ایران در تجارت خارجی، توسعه همکاری‌ اقتصادی بین‌المللی با کشورهای همسایه است و مسئله مهم در تجارت بین المللی، حمل‌ونقل و توسعه زیرساخت های آن است که می تواند تنوع مسیرهای صادراتی را افزایش دهد. روسیه؛ کشور وسیع در همسایگی شمال کشور، یکی از بازارهای هدف صادراتی مهم محسوب می شود که در سفر اخیر رئیس جمهور، هدف‌گذاری صادرات تا ۱۰ میلیارد دلار با آن درنظر گرفت شد. 
 رسیدن به حجم بالای صادرات با کشورها نیازمند گسترش و بهبود وضعیت ترانزیت است و کمبود و عدم توسعه در این بخش یکی از چالش های پیش روی توسعه تجارت میان ایران و روسیه محسوب می شود. طی سال‌های گذشته مسیر اصلی صادرات ایران به روسیه، مرز زمینی آستارا و کشور آذربایجان بوده است که با افزایش میزان صادرات، ترافیک سنگین کامیون‌ها از مسیر زمینی آستارا–آذربایجان به سمت روسیه شکل گرفت. کشور آذربایجان نیز طی چند ماه گذشته در مسیر زمینی صادرات ایران به روسیه موانع زیادی برای کامیون‌های ایرانی ایجاد کرد که منجر به کاسته شدن از سهم صادرات ایران به روسیه گردید. 
 کریدور شمال-جنوب
در ترانزیت و حمل و نقل کالا میان دو کشور ترکیبی از خطوط آهن، مسیر جاده‌ای و حمل و نقل دریایی استفاده می شود، اما یکی از اولویت‌های اصلی دو کشور در حوزه حمل و نقل، فعال‌سازی کریدور ترانزیتی شمال-جنوب است. این کریدور ترانزیتی هند و کشورهای حاشیه خلیج فارس را از طریق ایران به روسیه وصل می‌کند. 
تکمیل کریدور شمال به جنوب از طریق ترانزیت ریلی، جنوب ایران و خلیج‌فارس را به آسیای میانه و اروپا متصل می کند. این کریدور حمل و نقل کالا، شمال اروپا به شرق آسیا را از طریق ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه متصل می‌کند و هدف اولیه‌ای که برای این طرح نوشته شد، ترانزیت سالانه پنج میلیون تن کالا از این مسیر است.
کارشناسان امر اعلام کرده اند اکنون حرکت کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از مسیر مومبای – کانال سوئز – مسکو به طول ۱۶ هزار و ۱۲۹ کیلومتر ۴۰ روز طول می کشد اما بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال – جنوب فقط ۱۴ روز زمان می برد و هزینه های حمل و نقل نیز به اندازه قابل توجهی کاهش می یابد.
 خط آهن رشت – آستارا
راه اندازی خط آهن رشت – آستارا که یکی از محورهای توافق در سفر اخیر رئیس جمهور به روسیه بود، می‌تواند تغییر مناسبات تجاری بین تمام کشورهای حوزه اوراسیا با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، پاکستان، هند و چین را به دنبال داشته باشد. این خط آهن ارتباط اقتصاد ایران را از شرق به غرب مرتبط می کند و می تواند بعد از ساخت، تحول شگرفی در اقتصاد ایران ایجاد کند.
خط آهن رشت ـ آستارا از مهم ترین پروژه های ریلی کشور در جهت استفاده از کریدورهای بین المللی است. با اتصال خط آهن ایران به جمهوری آذربایجان، کریدور شمال-جنوب، معنای واقعی پیدا کرده و ترانزیت ریلی کشور دست خوش تحول بزرگی خواهد شد. ساخت راه آهن رشت- آستارا به طول ۱۶۴ کیلومتر و اتصال رشت به آستارا ، تسهیل مبادلات بین بنادر شمالی و جنوبی کشور از طریق حمل و نقل ریلی را در پی خواهد داشت. 
ایجاد یک مسیر تمام ریلی در کریدور ترانزیتی شمال- جنوب ، ارتباط مستقیم ریلی خلیج فارس و شبه قاره هند با کشورهای روسیه و آسیای میانه و قفقاز و  کشورهای اروپایی ایجاد و امکان گسترش مبادلات تجاری و بازرگانی با کشورهای حاشیه دریای خزر، بنادر باتومی و پوتی در گرجستان، دریای سیاه و کشورهای اروپایی از جمله اهداف اصلی در احداث این محور است.
 مرز مشترک آبی ارزان میان ایران و روسیه
ایران و روسیه از نظر دریایی هم‌مرز هستند و مرز مشترک آبی ارزان می‌تواند سطح تجارت میان دو کشور را افزایش دهد. سه بندر مهم انزلی، امیرآباد و نوشهر از مسیرهای ترانزیت بدون واسطه با روسیه از طریق دریا هستند که در صورت راه‌اندازی کریدور دریایی، همسایگان شمالی ایران به عنوان واسطه ترابری در مسیر ترانزیت میان دو کشور قرار نخواهند گرفت و ترانزیت از دریای خزر، نگرانی‌های ایران در مرزهای خشکی را به حداقل می رساند. 
* تمرکز دولت بر افزایش سهم ترانزیت ریلی و جاده ای سعید رسولی، مدیرعامل سابق شرکت راه‌آهن در گفت و گو با «رسالت» با اشاره به حضور ایران در چهارراه ارتباطی منطقه در مسیر شمال به جنوب و مسیر شرق به غرب ترانزیت کالا گفت: در سیاست های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغیه مقام معظم رهبری دربند ۲۵ بر توسعه کریدورهای ترانزیتی با تاکید بر کریدور شمال به جنوب تاکید شده و یکی از مسیرهای ترانزیتی کشور مسیر هند به روسیه در کریدور شمال به جنوب است. 
رسولی تصریح کرد: ما در شمال کشور مرزهای ريلی متعددی با کشورهای همسایه در این کریدور داریم که به سه شاخه شرق دریای خزر (اینچه برون و سرخس)، شاخه میانی دریای خزر (بندر امیرآباد و بندر انزلی ) و شاخه غربی دریای خزر (آستارا و جلفا) تقسیم می شود. در مسیر جلفا نیز جابه جایی کالا و بار قبل از بروز درگیری در قره باغ از طریق شبکه ریلی رونق داشت و اکنون تلاش برای احیای این مسیر در حال انجام است. 
وی ادامه داد: در مسیر کریدور شمال به جنوب در جنوب کشور اتصال ریلی به بندرهای امام خمینی و شهید رجایی و خرمشهر وجود دارد. مسیر ریلی در بندر چابهار هم در حال اتصال است که با ایجاد آن به اولین بندر اقیانوسی، اتصال ريلی برقرار خواهد شد و با احداث راه آهن چابهار- زاهدان، محور مناسبی در مسیر كريدور شمال به جنوب ایجاد می شود. 
رسولی با اشاره به اینکه پتانسیل حمل بار در مسیر شمال به جنوب بسیار بالاست، افزود: حجم بار میان کشورهای هند و روسیه به طور مشخص بین ۲۲ تا ۲۵ میلیون تن در حال تبادل است كه با وجود شبكه ريلی مناسب و متصل به بنادر جنوبی ايران مي تواند بهترين مسير برای جذب اين بار ترانزيتی از قلمرو جمهوری اسلامی ايران باشد. ایران با قرار گرفتن در نقطه سوق الجیشی، کوتاه ترین مسیر را برای جا به جایی ریلی بار میان دو کشور دارد و بواسطه کاهش زمان و هزینه، قدرت رقابت را با مسیر فعلی دریایی در اختیار گرفته است. وی ادامه داد: برای جذب حجم بالای بار میان هند و روسیه در کریدور شمال به جنوب نمی توان صرفاً بر روی یکی از مرزهای ترانزیتی متمرکز شد، بلکه می بايست از همه مسیرهای سرخس یا اینچه برون، بندر امیرآباد یا کاسپین، رشت – آستارا و جلفا برای
 جا به جایی بار استفاده کرد. ایران می تواند از طریق دریا و شاخه میانی دریای خزر و مرز دریایی بندر امیرآباد و بندر انزلی مبادله کالا هم داشته باشد. 
رسولی اضافه کرد: برای جذب حمل بار در کریدورهای شرقی -غربی و شمالی -جنوبی، باید به توسعه ظرفیت زیرساخت ها و افزایش ناوگان پرداخته شود کمااینکه در سال جاری در صادرات کالا و ترانزیت رکورد راه آهن شکسته شد.مدیرعامل سابق شرکت راه‌آهن با اشاره به اینکه برقی شدن خط آهن گرمسار و اینچه برون یکی از پروژه های مورد توافق میان ایران و روسیه است، افزود: برای انجام این پروژه باید مجوزهایی اخذ شود که در حال انجام است. از سوی دیگر تحریم ها نیز بر  انجام اين پروژه تاثير داشته اما هم اكنون  توافق های لازم برای اجرای این پروژه انجام گرفته است.
وی درباره ساخت خط آهن رشت – آستارا و اتصال آن به کریدور شمال به جنوب گفت: برای ساخت این خط آهن تفاهمنامه ای برای سرمایه گذاری با کشور آذربایجان بسته شد اما تا به امروز عملیاتی نشده است. قطعه ۱۶۴ کیلومتری در این خط آهن نه فقط برای کشور ما بلکه برای کشورهای دیگر در این مسیر حائز اهمیت است که با اتمام آن اتصال تمام ریلی رخ خواهد داد. 
رسولی با اشاره به تمرکز دولت بر افزایش سهم ترانزیت ریلی و جاده ای افزود: ایران با همسایگان شمالی در سه شاخه شرقی، غربی و میانی دریای خزر اتصال های متعددی در کریدور شمال به جنوب دارد. کریدور شاخه میانی دارای اتصال ترکیبی، دریایی و ریلی و شاخه شرقی هم دارای اتصال تمام ریلی است. وی با تاکید بر توسعه ناوگان در کشور برای انجام ترانزیت در قالب انواع واگن های باری و لوکوموتیو گفت: ما برای اینکه سهم قابل توجهی از مبادلات کالا بین هند و روسیه را جذب کنیم و در کریدور شمال به جنوب در قلمرو کشور در قالب ترانزیت انجام دهیم باید الزاماتی را فراهم کنیم که بخشی از آن تهیه ناوگان مورد نیاز است. برای بخش ترانزیت الزاما ناوگان ایرانی جا به جایی بار را انجام
 نمی دهد بلکه ناوگان کشورهای همسایه هم در قلمرو کشور حرکت می کنند و بار را به بنادر جنوبی می رسانند. رسولی در پایان سخنانش تصریح کرد: ایران می تواند سهم جا به جایی بیشتر برای حمل بار داشته باشد و این اقدام الزاما وابسته به راه آهن و شرکت های حمل و نقل ریلی نیست بلکه بازیگران حوزه ترانزیت متعدد هستند و باید هماهنگی مناسبی میان دستگاه های زیربط مانند گمرک ایجاد شود تا از نظر زمان بندی با مسیرهای دیگر و تضمین کیفیت کالاهایی حمل شده و قیمت تعرفه حمل بار قدرت رقابت وجود داشته باشد.