شیخ زکزاکی صبح روز چهارشنبه ۱۹ مهر از طریق فرودگاه امام خمینی در میان استقبال گسترده ای از مردم وارد تهران شد. این اتفاق دومین سفر خارجی وی پس از آزادی از حصر خانگی است که از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار است. شیخ ابراهیم یعقوب الزکزاکی متولد ۱۹۵۳ میلادی است و هم اکنون حدودا ۷۰ سال دارد.

وی در دوران دانشجویی خود که همزمان با تحولات انقلاب اسلامی بود متاثر از نهضت امام خمینی شیعه شد و پس از پیروزی انقلاب به همراه سی تن از همفکرانش به ایران سفر کرد. در این سفر توفیق دیدار حضوری با امام خمینی را پیدا کرد و به تاسی از آن پس از بازگشت به نیجریه نهضت اسلامی نیجریه را در این کشور پایه گذاری کرد. نوع عملکرد و شیوه تبلیغی وی چنان منحصر به فرد بود که افزایش پیروان تشیع در این کشور برخلاف دیگر کشورها هرگز منجر به حساسیت های مذهبی تند نشد. در این مقاله به اهمیت و ویژگی خاص روش تبلیغی ایشان خواهیم پرداخت.

شیخ زکزاکی پس از بازگشت از دیدار امام خمینی دست به اقدامات تبلیغی گسترده ای زد و در طول سال های فعالیت خود مراکز اسلامی مساجد و حسینیه های فراوانی را در اقصی نقاط نیجریه و حتی خارج از آن تاسیس کرد و افراد زیادی را با مذهب تشیع آشنا کرد. کشور نیجریه پر جمعیت ترین کشور آفریقاست و حدودا ۲۰۳ میلیون نفر جمعیت دارد که از این تعداد ۵۰ درصد آنان مسلمان هستند. حدود ۴۶ درصد دیگر از جمعیت نیجریه را مسیحیان تشکیل می دهند و کمتر از ۵ درصد هم ادیان بومی در این کشور حضور دارند. از میان آن ۵۰ درصد مسلمان به صورت تقریبی در حال حاضر ۵ درصد شامل شیعیان می شود که حدودا ۱۰ میلیون نفر تخمین زده می شوند. این تعداد قبل از فعالیت تبلیغی شیخ زکزاکی بسیار اندک و در حد و اندازه چند ده هزار نفر بوده اند اما شیوه خاص و موثر وی در تبلیغ منجر به افزایش گسترده اقبال به مذهب تشیع در این کشور شده آن هم به گونه ای که اساسا هویت شیعی به هیچ عنوان به عنوان یک غیر و هویت متضاد با اهل سنت شناخته نشده و خود شیخ ابراهیم زکزاکی را به عنوان یکی از مهم ترین شخصیت های تقریبی نیجریه می شناسند. 

برای درک بهتر حماسه ای که وی آفریده لازم است آفات روش های برخی از مبلغین تشیع در جهان را با هم مرور کنیم. 
نیاز به ذکر نیست که پیروان تشیع در جهان اسلام نسبت به اهل سنت در اقلیت به سر می برند و در طول تاریخ همواره به دلیل فضاسازی ها و تبلیغات مسموم نگاه بسیار منفی نسبت به شیعیان در میان اهل سنت رایج بوده است. شاهد مثال این واقعیت تلاش فراوان بسیاری از علمای شیعه در طول تاریخ است که برای زدودن این شایعات و مبارزه با این تبلیغات تمام سرمایه زندگی خویش را هزینه می کردند. کتاب مشهور الغدیر اثر گرانقدر علامه امینی از جمله این آثار ارزشمند است که تا حد زیادی بسیاری از شبهات و تهمت های ناجوانمردانه علیه تشیع را در میان علمای اهل سنت برطرف کرده و از این جهت بسیاری از بزرگان اهل سنت آن را قدر نهاده اند.

با این حال هنوز هم اثر آن تبلیغات سوء تاریخی در جهان اسلام وجود دارد. به عنوان مثال بسیاری از افراد تمامی عقاید تشیع را در چند چیز خلاصه می دانند. یکی مسئله ازدواج موقت و متعه است. مسئله دیگر موضوع تقیه است که با تفسیری خاص شیعیان را افرادی دروغگو معرفی می کند. سب و شتم صحابه و همسران پیامبر هم که به عنوان مشخصه شیعیان در ذهن این دست از افراد حک شده است. به همین سبب بسیاری از مبلغین شیعه در ابتدای مسیر تبلیغی خود تمام توان خود را بر اثبات مشروعیت ازدواج موقت و مسئله تقیه و تبری متمرکز می کنند. نتیجه این رویکرد تبلیغی جذب عده اندک و ایجاد یک حس منفی در اکثریت افراد جامعه هدف تبلیغ است. به عبارت دیگر این رویکرد تبلیغی تنها بخش اندکی از مخاطبان خود را قانع کرده و بخش اعظم آنها را نسبت به  گزاره های از پیش ساخته ذهنی خود مطمئن کرده و حساسیت های منفی بالایی در درون آنها به وجود می آورد به همین دلیل این دست از مبلغان نه تنها دستاورد مهمی کسب  نمی کنند بلکه محیط تبلیغ را برای مبلغین دیگر به شدت سخت و حساس می کنند.

اما شیوه شیخ زکزاکی در تبلیغ کاملا  متفاوت از این رویکرد مخرب بوده است. او در مسئله تبلیغ به جای شروع از نقاط افتراق از نقاط مشترک میان اهل سنت و تشیع شروع کرده و فعالیت تبلیغی خود را از این زاویه پایه گذاری نموده است. مهم ترین محور تبلیغی شیخ در نیجریه محبت اهل بیت پیامبر بوده که یک اصل کاملا مشترک و متفق میان دو مذهب است شیخ به جای تمرکز بر نقاط افتراق و حساسیت زا و حتی شاید بی اهمیت تلاش کرده که محبت به اهل بیت را به عنوان یکی از مهم ترین عناصر دین داری در اسلام در میان مردم جا بیندازد. این مسئله باعث شده که بدون ایجاد هرگونه حساسیتی در میان اهل سنت میزان علاقمندی و محبت آنان به اهل بیت را به مرور بیشتر کند و همین مسئله، سبب آشنایی بیشتر آنان با تشیع و اعتقادات آن شده است. موفقیت چشمگیر وی در کار تبلیغ نشاندهنده کارآمدی این روش است که از قضا کاملا با موازین وحدت اسلامی و تقریب مذاهب تطابق دارد و شاهد این قضیه همبستگی و ارتباط عمیق و گسترده اهل سنت نیجریه با شیعیان این کشور می باشد.

با این حال این موفقیت بزرگ از چشم بدخواهان امت اسلامی پوشیده نماند و برخی از کشورها به همراهی برخی از سیاستمداران دولت نیجریه از رشد جنبش اسلامی نیجریه به رهبری شیخ زکزاکی نگرانی های بزرگی پیدا کردند. به همین منظور سخت گیری ها شروع شد و در نهایت فاجعه کشتار زاریا در سال ۲۰۱۵ رقم خورد و حدود هزار نفر از شیعیان نیجریه قتل عام شدند. حادثه ای که در آن سه تن دیگر از پسران شیخ زکزاکی به شهادت رسیدند آن هم تنها یک سال پس از شهادت سه فرزند دیگرش در حوادثی مشابه. این فداکاری وی عمق ثبات و پایداری او در این عرصه را نشان می دهد که در نوع خود به شدت متمایز است. پس از آن حادثه غمبار که از ذکر جزئیاتش می گذریم شیخ و همسرش با بدن هایی مجروح بازداشت شده و چندین سال در حصر خانگی به سر می بردند تا اینکه فشارها از طرف های مختلف در نهایت موجب آزادی وی و سفرش به ایران شد یعنی همان مبدئی که کار خود را از آن شروع کرده بود و حالا او اینجاست تا نمایانگر ارزش های اصیل اسلامی همانند برابری ابناء بشر از هر قشر و رنگ و نژادی باشد.