ماسک، جایگزین اقدامات جامع نیست
گروه اجتماعی
می‌دانم فرصت آن نیست که انگشت اتهام را به‌سوی یکدیگر نشانه برویم و با یادآوری قصورات مسئولان، کاممان را تلخ کنیم اما واقعیت آن است که مدیران و تصمیم گیران وضعیت را طوری تحت کنترل درنیاوردند که به‌نسبت روزهای نخست و به آن میزان تلفات ندهیم و اکنون خروجیِ حاصل از تصمیمات اتخاذشده، شکستن رکوردهایی است که تا همین چندوقت پیش به آن‌ها افتخار می‌کردیم، بعد هم با توجیه عدم توانایی در تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی و تعجیل درروند بازگشایی‌ها، وضعیت نسبتاً نامطلوبی را تجربه کردیم درحالی‌که می‌شد با کاهش تعداد کارمندان حاضر در محل کار، تشدید نظارت‌ها و اعمال ضوابط سخت‌گیرانه و ایجاد محدودیت‌ها و دریافت عوارض‌های سنگین به‌منظور ممانعت از مسافرت شهروندان، عدم لغو طرح ترافیک و کاهش استفاده از حمل‌ونقل عمومی وتجمعات، در سیر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات مقابله‌ای بهتر عمل کرد تا با شناسایی ۲۳۸۸ مورد جدید کرونا در کشور طی شبانه‌روز گذشته، ۲۶۴ هزار و۵۶۱ نفر از جمعیت کشور به این بیماری مبتلا نشوند و با اضافه شدن ۱۹۹ نفر قربانی دیگر، ۱۳ هزار و۴۱۰ نفر از هم‌وطنان براثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست ندهند.
لزوم تدوین دستورالعمل‌های منطقه‌ای به‌جای ملی
اکنون وضعیت آن‌قدر بغرنج است که رئیس سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور از افزایش مبتلایان کرونا و همچنین جان‌باختگان و بیماران بدحال خبر داده و خواستار بازنگری جدی در روش‌های مواجهه با این بیماری شده است. محمدرضا ظفرقندی، نوشته: تعداد بیماران افزایش‌یافته و ظرفیت پذیرش تخت‌های آی سی یو برای بیماران بدحال کاهش‌یافته است.
رئیس سازمان نظام پزشکی همچنین خواستار غربالگری و رصد مبتلایان و جستجوی دقیق افراد مرتبط با آنان شده، ظفرقندی همچنین با اشاره به وضعیت متفاوت استان‌ها و مناطق، خواستار تدوین دستورالعمل‌های منطقه‌ای به‌جای دستورالعمل‌های ملی شده است. دورکاری کارکنان ادارات و تعطیلی برخی از فعالیت‌ها ازجمله پیشنهاد‌ات رئیس سازمان نظام پزشکی است.
او همچنین اعلام کرده یک میلیارد دلار اختصاص‌یافته از صندوق توسعه ملی برای مقابله با کرونا هنوز « تأمین و تحویل بخش سلامت نشده است». تعداد مبتلایان و جان‌باختگان کرونا از اواخر خرداد و اوایل تیر نسبت به اردیبهشت‌ماه، به دو یا سه برابر افزایش‌یافته است.
در همین حال رئیس‌جمهور روز چهارشنبه در جلسه هیئت دولت موج دوم همه‌گیری کرونا را شدیدتر از موج نخست دانسته. او اضافه کرده: «در موج نخست، مردم مراعات و همراهی کردند و به همین علت توانستیم از آن عبور کنیم، امروز نیز نیازمند همکاری و همراهی هستیم». سخنان روحانی در حالی بیان‌شده که دولت باوجود درخواست‌ها برای اعمال محدودیت دوباره اعلام کرده به دلیل شرایط اقتصادی نمی‌تواند کسب‌وکارها را تعطیل کند. دولت محدودیت‌هایی را در تهران برای یک هفته اعلام کرده اما علیرضا زالی، رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا در شهر تهران، عنوان کرده که این محدودیت‌ها کافی نیست. ستاد تهران درخواست تمدید این محدودیت‌ها را دارد. اگر دستورالعمل‌ها رعایت نشود در بازگشایی مشاغل دیگر هم تجدیدنظر خواهد شد.
او خبر داده که در ۲۴ ساعت گذشته ۸۹۰ بیمار مبتلابه کرونا در تهران بستری‌شده‌اند. این رقم دو برابر بیماران بستری‌شده در روزهای فروردین است.
در روزهای گذشته درخواست‌هایی برای لغو طرح ترافیک تهران مطرح‌شده است. بااین‌حال پیروز حناچی، شهردار تهران، گفته که عدم اجرای این طرح یکی از عوامل افزایش سفرهای غیرضروری است. او به این مسئله هم اشاره‌کرده که برای استفاده از ماسک ما کمترین مشکل را در مترو داریم، اما فاصله‌گذاری اجتماعی در مترو تنها با ۳ برابر شدن این ناوگان ممکن می‌شود.
ماسک به‌تنهایی تضمین نیست؛ باید اقدامات جامع صورت بپذیرد
بی‌تردید حاصل این تصمیمات، همین است دیگر، افزایش روزانه قربانیان و مبتلایان. بر همین اساس مسعود یونسیان استاد دانشکده بهداشت و عضو کمیته اپیدمیولوژی کووید۱۹ دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است: افزایش اخیر موارد ابتلا و مرگ ناشی از کرونا در کشور قابل پیش‌بینی و پیشگیری بود. وی در این زمینه به باشگاه خبرنگاران جوان توضیح می‌دهد: « همان‌گونه که پیش‌ازاین و بار‌ها تذکر داده و پیش‌بینی کرده بودیم، عدم رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و بازگشایی‌های زودهنگام مشاغل و فعالیت‌هایی که ضرورت نداشتند و عدم رعایت برخی هم‌وطنان، منجر به افزایش انتقال بیماری شد و بخشی از نتیجه آن را مشاهده کردیم و در آینده نیز موارد بیشتری را شاهد خواهیم بود. چنانچه همین امروز کلیه فعالیت‌ها را تعطیل کنیم، به مدت یک تا دو هفته کماکان تعداد موارد رشد خواهند داشت. علت این رخداد، پدیده‌ای به نام دوره نهفتگی بیماری یا فاصله زمانی بین ورود ویروس به بدن تا بروز علائم است. بنابراین، چنانچه فوراً اقدامات ضروری برای قطع زنجیره انتقال را انجام دهیم پس از طی یک الی دو هفته، روند رشد تعداد مبتلایان جدید کاهش خواهد یافت. یونسیان بر این باور است که با صرف یکی دور روز افزایش استفاده از ماسک نباید انتظار کاهش بلافاصله موارد را داشته باشیم بلکه باید صبر کرد تا نتایج مداخلات اعم از مثبت یا منفی را ببینیم. این استاد دانشگاه با تأکید بر این نکته که استفاده از ماسک به‌تنهایی به‌هیچ‌وجه متضمن قطع زنجیره انتقال نبوده و باید اقدامات جامع (comprehensive) برای مبارزه با این ویروس صورت پذیرد، خاطرنشان می‌کند: « همان‌گونه که دبیر کل سازمان جهانی بهداشت در مورخ ۱۱ تیرماه گفت، آزمایش و بیماریابی، فاصله‌گذاری فیزیکی، شناسایی و قرنطینه موارد تماس، شستن دست و استفاده از ماسک راهکار مقابله با کرونا است. هیچ‌کدام از این موارد به‌تنهایی برای کنترل مناسب پاندمی کووید۱۹ کافی نیست، باید همه را باهم اجرا کرد. کشور‌های موفق، به‌صورت جامع همه این روش‌ها را باهم استفاده کرده‌اند و جوامعی که تنها برخی از این روش‌ها را استفاده کرده‌اند مسیری طولانی و سخت در پیش رودارند.»
با ماسک زدن و رعایت اصول بهداشتی تا یک ماه آینده، کمترین میزان ابتلا و مرگ‌ومیر را خواهیم داشت
مسئولین نیز این روزها با اوج‌گیری مجدد شیوع کرونا در کشور از مردم تقاضا دارند، بیشتر فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند، کم‌تر سفر بروند و استفاده از ماسک را جدی بگیرند. به گفته وزیر بهداشت، ماسک یکی از ارزنده‌ترین فاکتور‌های پیشگیری از ابتلا است، زیرا تا ۸۰ درصد از ابتلا جلوگیری می‌کند. حریرچی معاون وزیر بهداشت نیز میزان ابتلا و مرگ‌ومیر و بستری را تماماً وابسته به عملکرد مسئولان و همکاری مردم دانسته است: « برای کنترل و بازگشت به حالت عادی به یک ماه تا ۶ هفته استقامت و رعایت اصول بهداشتی توسط مردم نیاز داریم. مهم‌ترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم استفاده از ماسک است. طبق مطالعات صورت گرفته اگر ۸۰ درصد مردم هنگام خروج از منزل ماسک بزنند تأثیر آن معادل همان تأثیری است که در فروردین‌ماه و کاهش آمار ابتلا و فوتی حاصل شد. درصورتی‌که مردم ماسک بزنند و به اصول بهداشتی پایبند باشند می‌توانیم در یک ماه آینده به شرایط عادی و کمترین میزان ابتلا و مرگ‌ومیر برگردیم، ما نسبت به شرایط اقتصادی مردم آگاه هستیم بنابراین اگر برای خرید ماسک با مشکل روبه رو
هستند، در خانه‌های خود ماسک پارچه‌ای بدوزند و هنگام خروج از منزل استفاده کنند.»
اما فارغ از مواردی که مردم باید آن را رعایت کنند، مسئله حائز اهمیت، اقدامات مسئولان است. طی روزهای گذشته سه تن از چهره‌های پزشکی کشور در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، هشدار داده‌اند که توجه به راهبرد «اولویت حفظ جان و سلامت مردم و انسان‌ها بر همه امور دیگر»، تصمیم‌ها، سیاست‌گذاری‌های کلان و تاریخی دولت در این برهه زمانی نقش تعیین‌کننده و ماندگاری در کنترل این بحران خواهد داشت. لذا انتظار می‌رود در کنار توصیه‌ها و تأکیدات مسئولین اجرایی، نقش نظارتی و کنترل جدی و انتظامی دولت بر اجرای پروتکل‌های علمی و ابلاغی وزارت بهداشت و نیز توجه ویژه به تأمین نیازهای ضروری بخش سلامت در این مقطع زمانی مورد تأکید و ابرام قرار گیرد.
درحالی‌که آمارهای مرگ‌ومیر کرونایی در کشور به عدد ۴۷ نیز رسیده بود، به‌یک‌باره در روزهای اخیر این عدد سه‌رقمی شده و روند بستری‌ها نیز رو به افزایش است. هرچقدر که در فروردین و اردیبهشت، وضعیت کنترل بیماری در کشور خوب بود، از اواخر خرداد، این شرایط به‌روزهای اسفند ۹۸ بازگشته است.افزایش تعداد استان‌های قرمزرنگ نیز بر دغدغه‌های مسئولان وزارت بهداشت افزوده است. اما نخستین پرسشی که به ذهن متبادر می‌شود، این است که سهم هرکدام از مردم و مسئولین در اوج‌گیری مجدد این ویروس چه میزان بوده؟ آیا همه قصورات متوجه مردم و سهل‌انگاری آنان در عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده نکردن از ماسک است؟ عملکرد مسئولین چه گونه بوده و چه اقداماتی از سوی آن‌ها، ما را در شرایطی فعلی قرار داده است؟
اطلاعات متناقض و عادی انگاری مسئولین، کار را به اینجا رساند
مهدی اسفندیار، پژوهشگر و نویسنده حوزه سلامت در گفت‌وگو با « رسالت » معتقد است: سهم موفقیت‌ها را باید تا حدود زیادی به نام مردم و کادر درمان و ناکارآمدی‌ها را به‌پای مسئولین و سیاست‌گذاران نوشت. وی در توضیح این دیدگاه می‌گوید: « نام مسئول همراه خودش است. باید او را به‌عنوان یک‌چشم بیدار، هوشیار، آگاه و عالم دارای مسئولیت‌های بیشتری دانست. وقتی کرونا آمد آن وحشتی که در دل مردم به وجود آمد باعث رعایت بسیاری از مسائل شد. اما هر چه قدر کارشناسان امر نسبت به عاقبت این ویروس وحشی و غیرقابل‌مهار و ناشناخته هشدار می‌دادند از آن‌سو در وزارت بهداشت و دولت با مسئولینی مواجه می‌شدیم که سعی داشتند عادی انگاری کنند. به‌طور مثال آقای رئیس‌جمهور گفت، این ویروس از N1 H1 که بدتر نیست. آن را با صد کشته گذراندیم، این را هم می‌گذرانیم. خب چه کسی این اطلاعات را به رئیس‌جمهور داد؟ امروز می‌تواند پاسخگو باشد؟ خیر. حتی اعلام کرد، شنبه همه‌چیز روال عادی پیدا می‌کند. خب شنبه روال عادی پیدا کرد؟ چه کسی چنین برداشتی را به ایشان داد؟ یا عده‌ای آمدند ایمنی گله‌ای را در رسانه ملی مطرح کردند. این‌ها چه کسانی بودند؟ مسئول بودند. »
اسفندیار بر این باور است که مخاطب فریادهای وزیر بهداشت نباید کسی جز ساختار این وزارت خانه و مسئولینش باشند، چون اطلاعات سردرگم، متناقض و معیوبی به جامعه تزریق کردند. شاید بگویند در آن موقع علم و دانش بشری و توصیه‌های WHO یا سازمان بهداشت جهانی بر این بود که ماسک نزنیم. ما هم به مردم توصیه می‌کردیم ماسک نزنند. اساس اشکال از همین حرف پیدا می‌شود. چرا؟ چون ما در اینجا بحث مدیریت بحران و اپیدمی راداریم. وقتی اپیدمی به این گستردگی در کشور شکل می‌گیرد، مدیریت بحران اهمیت دارد. اساس این مدیریت بر بدبینی است. یعنی باید بروید سراغ توصیه‌های سخت‌گیرانه‌تر تا چیزی را از دست ندهید. اینجای کار را مسئولین امر اشتباه کردند. حتی دقت نکردند که مسئولین چینی، وقتی می‌خواهند وارد عرصه رسانه شوند و مصاحبه کنند، ماسک دارند. این‌ها را می‌دیدند و بعد به مردم می‌گفتند ماسک نزنید. قبول دارم که به دلیل عدم آمادگی مردم برای ماسک زدن ممکن بود در بازار بلبشو ایجاد بشود اما اگر این امر هم اتفاق می‌افتاد و از طرفی مردم به ماسک‌های خانگی و فاصله‌گذاری فیزیکی توصیه می‌شدند، باز اتفاقات بهتری رقم می‌خورد تا اینکه امروز مخاطب با اتفاقاتی مواجه بشود که یک روز وزیر بهداشت و معاونانش با ضرس قاطع بگویند ما ماسک نمی‌زنیم ولی دو ماه بعد گفته شود چرا مردم ماسک نمی‌زنند و ماسک اجباری است. متأسفانه نگاه مدیریتی این بحران، تخصصی نبود و ضعف در شاکله مدیریت وزارت بهداشت مشهود و مشمول
شل کن و سفت کن بود که منجر به بروز این مشکلات شد. بعد هم وزیر بهداشت در نامه اخیر خود به مقام معظم رهبری که بازتاب نه‌چندان خوبی هم در فضاهای مجازی داشت، تنها از غفلت‌های
ساده انگارانه سخن گفت. اما این غفلت‌های ساده‌انگارانه به‌وسیله چه کسی رقم خورد؟ وقتی به‌عنوان وزیر مملکت به مقام ارشد کشور نامه می‌نویسید، باید برای کمک‌ها مطالبه کنید، باید به ضعف‌ها، تغییر سیاست‌ها، تأخیر رویه‌ها و تقویت مدیریت‌ها اشاره‌کنید. ولی می‌بینیم که این نامه بیشتر شبیه انشاست. بی‌تردید ارادت، مسئله‌ای قلبی است که باید باکار و فعالیت نمود پیدا کند نه با شعار. »
این پژوهشگر و نویسنده حوزه سلامت بر این مسئله تأکید می‌کند که ما در سیاست‌ها دچار تناقض شده‌ایم. به‌طور مثال به مردم می‌گوییم سوار مترو نشوید، بعد طرح ترافیک را جلو چشمشان می‌گذاریم یعنی در شرایطی که اقتصاد آسیب‌دیده مردم براثر کرونا متلاشی‌شده است به آن‌ها می‌گوییم حالا پول بیشتری خرج کنید تا امور شهرداری بچرخد. درصورتی‌که اگر قرار بود حتی امور شهرداری بچرخد، ما می‌توانستیم در ایام مناسبتی که عده‌ای بدون توجه به هشدارهای کارشناسان به سفرهای بین استانی رفتند، عوارض جاده‌ای را چندین برابر کنیم که از این طریق چرخ شهرداری‌هایمان بچرخد. درواقع در ستاد ملی کرونا کارشناسان مرتبط با جامعه‌شناسی، علوم اجتماعی و اقتصادی نقش نداشتند که بتوانند راهکارهایی ارائه کنند و ازاین‌رو، مدیران ما دائماً دچار تناقض گفتاری بوده‌اند و از آن‌سوی بام افتاده‌اند و حتی سخنگو وزارت بهداشت در اوج بحران کرونا باحالتی خوشحال به یوتیوب و اینستاگرام آمد و اعلام کرد که من هم کرونایی شده‌ام، طوری که گویی اصلاً اتفاقی نیفتاده است یا همکاران ما در رسانه ملی عنوان کردند که اصلاً شاید این ویروس را گرفته و خوب شده باشند، این‌ها متأسفانه پیام‌های درستی برای جامعه نبود. پیش‌تر لنکرانی، وزیر بهداشت اشاره درستی داشت به اینکه ما با این وضعیت به روزگاری دچار خواهیم شد که دیگر قرنطینه هم دردی دوا نمی‌کند. ما در حال حاضر اولاً در وحدت فرماندهی بحران کرونا دچار مشکل هستیم، دوم اینکه بیانات متناقض و سردرگم مسئولین باعث شد مردم از همان منابع رسمی که مورد تأکید بود، اطلاعات متناقض بگیرند و بعد هم گفتند هر چه بادا باد. سوم اینکه برنامه‌ریزی‌های اقتصادی متناسب با این بحران صورت نگرفت و درنهایت همه این‌ها دست‌به‌دست هم داد تا امروز در این شرایط قرار بگیریم و حتی وضعیت به‌مراتب بدتری هم پیش روی ما خواهد بود.»
اسفندیار در خصوص بازگشایی کسب‌وکارها عنوان می‌کند: ما به دلیل شرایط تحریم نمی‌توانستیم مردم را بیش از این در خانه نگه‌داریم ولی می‌توانستیم در قسمت‌هایی که کار به دست دولت است، اقداماتی را در جهت کاهش تماس‌ها به انجام برسانیم، به‌عنوان‌مثال می‌شد در بخش دولتی، تعداد کارمندان حاضر در محل کار را کاهش دهیم. یا مثلاً می‌توانستیم از طریق دیوان عدالت اداری جابه‌جایی مستأجر را ممنوع کنیم چراکه ما به فصل جابه‌جایی مستأجرها خوردیم. یا می‌توانستیم برای مراکز پلاک گذاری خودرو ممنوعیت قائل بشویم و بگوییم فعلاً همان قول‌نامه‌های رسمی صلاحیت دارد. خیلی کارها می‌توانستیم بکنیم که حداقل این تماس‌ها کم‌تر بشود که متأسفانه این کارها را هم نکردیم.
بحران کرونا , کرونا , ماسک
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.