لوازم و شرایط سنت حسنه درختکاری
حسین آخانی- استاد گیاهشناسی دانشگاه تهران
هرروز از گوشه و کنار ایران از من میپرسند چه درختی بکاریم و من کمتر این سؤال را پاسخ میدهم. راستش اسفند که میشود دلم میلرزد چون میدانم بهندرت برنامههای درختکاری در ایران بر مبنای اصول علمی است.
فلسفه درختکاری علمی به ما اجازه نمیدهد که هرجایی درخت بکاریم. ما معمولا به ۴ دلیل درخت میکاریم؛ نخستین و مهمترین آن درختان مثمر برای استفاده غذایی مانند میوه و یا استفاده بهعنوان الوار است. دوم درختکاری در فضای سبز شهری برای کاهش اثرات گرمایی، ایجاد سرسبزی و سایه در شهرها و زیباسازی؛ سوم درختکاری در محیطهای طبیعی برای احیای جنگلهای تخریبشده و چهارم، درختکاری برای ایجاد باغهای تحقیقاتی مانند باغهای گیاهشناسی و مشابه آن است.
اخیرا دانشمندان باغ گیاهشناسی «کیو» ۱۰ شرط طلایی را برای کاشت درخت اعلام کردهاند: ۱- جنگلهای موجود را حفظ کنید. ۲- با مردم محلی در پروژههای درختکاری همکاری کنید. ۳- بالا بردن حداکثر ژینایی تنوع زیستی بهمنظور تأمین اهداف چندمنظوره در برنامههای درختکاری. ۴- انتخاب درستی در محلترمیم جنگلهای آسیبدیده داشته باشید. ۵- تا جایی که ممکن است جنگل طبیعی را احیا کنید. ۶- درختانی را انتخاب کنید که حداکثر تنوع زیستی را ایجاد میکنند.
۷- درختانی را انتخاب کنید که در مقابل تغییر اقلیم مقاوم باشند. ۸- قبلا برای هر کاری برنامهریزی دقیق داشته باشید. ۹- از تجربه خود بیاموزید.
۱۰- دستاوردهای خود را ارزشگذاری کنید که اگر ضررش از سودش بیشتر بود ادامه ندهید.
در این کوتاه نوشته نمیتوان بهتفصیل هرکدام از موارد عنوانشده را شرح داد،اما آنچه ما در ایران بهعنوان درختکاری انجام میدهیم بهندرت یک یا چند مورد از این اصول طلایی را موردتوجه قرار میدهیم.
برای بسیاری درختکاری در ایران بیشتر بهمانند اجرای یک مناسک است که گویا حتما باید انجام شود. درصورتیکه بهجز بخش شمالی و غربی کشور که دارای جنگلهای طبیعی است، کاشت درخت در بیشتر نقاط ایران در محیطهای طبیعی کاری نادرست و مخرب است، بهخصوص وقتی از گونههای غیربومی استفاده میشود.
پوشش گیاهی« ایرانو – تورانی» که بخش وسیعی از کشور ما را در برگرفته است، مرکز تنوع بسیاری از گونههای غیر درختی است که خود را برای ماندن در چنین شرایط سختی سازش دادهاند. در چنین محیطی ارزش یک بوته کلاه میرحسن و یا یک بوته گون نهتنها از یک درخت کمتر نیست که بسیار هم بیشتر است.
کاشت درخت در چنین زیستگاههایی یعنی تخریب خاک، محروم کردن گیاهان خودرو از منابع آبی و خاکی، نور و امکان ورود انواع آفتها و گونههای مهاجم است. گاهی هم درختان غیربومی مانند سوزنیبرگان باعث از بین رفتن ذخایر باارزش ژنتیک شده و با تغییر پوشش گیاهی به سود گیاهان یکساله گندمیان شده و در سالهای پرباران آتشسوزی را تشدید میکند.
حسین آخانی , درخت , روز درختکاری
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.