گروه اجتماعی  
پاییز امسال پادشاه فصل‌ها نیست و تفاوت معناداری با سالیان قبل دارد. برای همین است که چشم‌به‌راه آمدنش نیستیم و نمی‌خواهیم پاییز تن طلایی با همه حس شاعرانه‌اش از راه برسد، چون قرار است آنفلوآنزا با همدستی کرونا، دمار از روزگارمان درآورد. این پیش‌بینی وزارت بهداشت است و دانشمندان و متخصصان بیماری‌های عفونی در سایر کشورهای جهان هم مدت‌هاست نسبت به این مسئله هشدار داده‌اند، پس باید به خود بیاییم و با دوراندیشی و اتخاذ تدابیری ویژه مانع بروز فاجعه‌ای غیرقابل‌جبران شویم. ما در این چند ماه کم تلفات نداده‌ایم، نگاهی که به دوروبرمان می‌اندازیم، با جای خالی خیلی‌ها مواجه می‌شویم و دیگر طاقت نداریم پس از فرارسیدن پاییز، داغی تازه بر دلمان بنشیند. اما سوای این حرف‌ها آنچه می‌تواند به بحرانی‌تر شدن وضعیت بینجامد، احتمال کمبود واکسن آنفلوآنزاست و بعید نیست همان‌طور که رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرده، واردات این واکسن در سال ۹۹ به میزان ۱۰ برابر نسبت به سال ۹۸ افزایش یابد، حال‌آنکه تا پیش از ظهور این آشفتگی ویروسی، حدود پنج میلیون دوز واكسن  توزیع می‌شد. این مسئله از عواقب همزمانی کرونا و آنفلوآنزا در پاییز است و به تعبیر وزیر بهداشت این شرایط می‌تواند ما را غافلگیر کند. چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تأکید کرده، همزمان با اوج ویروس کرونا در پاییز، ویروس آنفلوآنزا هم اوج می‌گیرد. این در حالی است که رئیس ستاد زیست و فناوری معاونت علمی ریاست‌جمهوری اعلام کرده است یک شرکت دانش‌بنیان مدعی شده که واکسن آنفلوآنزا را تا قبل از پاییز تولید می‌کند و درنتیجه امسال واکسن آنفلوآنزای داخلی با روش نو وارد بازار خواهد شد.
چند تن از محققان کشورمان از مدت‌ها پیش، با انتشار مقاله‌ای در هفته‌نامه پزشکی بریتانیا (British Medical Jounal) موسوم به «بی.ام.جی BMJ» زنگ خطر را به صدا درآورده و چالش هم‌افزایی کرونا با آنفلوآنزا در فصل پاییز و زمستان سال جاری را بسیار دشوار و نگران‌کننده وصف کرده‌اند. آنان هشدار داده‌اند: درحالی‌که دستیابی به درمان و واکسن مناسب برای کووید ۱۹ حداقل یک سال زمان نیاز دارد و ناشناخته‌های زیادی در مورد این بیماری وجود دارد، طی ماه‌های آینده، شیوع  آنفلوآنزای فصلی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و احتمالا دنیا با بحران پیچیده‌تری به نام «کووی فلو Covi-Flu » مواجه می‌گردد که ترکیبی از تأثیرات آنفلوآنزای فصلی و نتایج حاصل از بحران کووید ۱۹ خواهد بود.
یک مقام سازمان جهانی بهداشت، بیماری همه‌گیر کووید۱۹ را به‌صورت بیماری‌ای که با «یک موج عظیم» فعالیت می‌کند تشریح کرده و درباره مسامحه‌های احتمالی در نیم‌کره شمالی کره زمین هشدار داده و نسبت به همزمان شدن شیوع این بیماری با بیماری‌های فصلی نظیر آنفلوآنزا ابراز نگرانی کرده و این در حالی است که مطابق آمار مركز بیماری‌های وزارت بهداشت، سالانه حدود ۳۰۰ نفر در كشورمان  براثر ابتلا به این بیماری جان می‌بازند. 
 اماواگرهای تأمین واکسن آنفلوآنزا 
به گفته محمدرضا شانه ساز، در مورد واکسن آنفلوآنزا به‌دلیل احتمال پیک مجدد کرونا و همزمانی آن با آنفلوآنزا و این‌که علاقه‌مندی برای آن در دنیا بیشتر می‌شود، واردات ۱۰ برابری برای گروه‌های پرخطر پیش‌بینی‌شده است. او البته در جای دیگری گفته است: امسال واردات آنفلوآنزا ۴ تا ۵ برابر سال گذشته خواهد بود و علاوه بر چند برند که در سال گذشته واردات آن‌ها را داشتیم، از سایر برندها هم واکسن آنفلوآنزا وارد کشور خواهد شد. در این راستا شرکت‌های خصوصی درصدد تأمین اين  واکسن هستند. به گفته محمدرضا شانه‌ساز، واردات واکسن آنفلوآنزا باید در تابستان انجام شود چراکه سوش‌ (پایه) واکسن آنفلوآنزا هرسال تغییر می‌کند و نمی‌توان از واکسن سال گذشته استفاده کرد. 
کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت هم از انجام تلاش‌های لازم برای تأمین واکسن آنفلوآنزا گفته و ابراز امیدواری کرده که این تلاش‌ها محقق شود. جهانپور تأکید کرده است: بسته به وضعیت بازار برآورد نیاز ما حدود  بین ۶ تا ۱۰ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزای
 ۴ ظرفیتی مورد تأييد بوده و سازمان غذا و دارو درصدد است تا واکسن آنفلوآنزا با اولویت گروه‌های پرخطر در اختیار مردم قرار گیرد. این در حالی است که کشور هنوز از تبعات کرونا خلاص نشده و ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، به نقل از سازمان بهداشت جهانی، گفته است وضعیت کرونا در پاییز از بهار و تابستان بدتر خواهد بود. در چنین شرایطی، شاید فقط واکسن آنفلوآنزا راه نجات از این وضعیت باشد، واکسنی که اماواگر درباره دسترسی به آن بسیار خواهد بود و دراین‌باره بهروز بنیادی گفته است: «امسال به حدود ۱۰ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌های پرخطر نیاز داریم.» او همچنین پیشنها‌دهای دیگری به‌منظور ایجاد آمادگی برای همزمانی بروز آنفلوآنزا و کووید۱۹ مطرح کرده است.
ترس از همزمانی این دو بیماری ویروسی که هر دو به دستگاه تنفسی انسان حمله می‌کنند خاص ایران نیست- البته ویروس سارس کوو-‌۲ بخش‌های گسترده‌تری از بدن را هدف قرار می‌دهد، اما اکثر افراد دچار مشکل تنفسی می‌شوند-   در استرالیا و در نیم‌کره جنوبی با آغاز پاییز، ترس از همزمانی این دو بیماری افزایش یافت و تمهیداتی برای پیشگیری اندیشیده شد که شاید به‌عنوان تجربه‌ای عینی برای سایر کشورهای جهان مفید باشد. در کشورهای نیم‌کره شمالی هم هشدارهایی برای پاییز پیش‌رو صادرشده است.
در استرالیا، مقام‌های بهداشتی این کشور مردم را به تزریق واکسن آنفلوآنزا تا قبل از پایان ماه آوریل تشویق کردند. بنا بر آمارها در این کشور، فقط در سه هفته منتهی به هفته ابتدایی آوریل، ۱۶٫۵میلیون دوز یعنی بیشتر از تمام سال گذشته، واکسن آنفلوآنزا تزریق شد.همچنین بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها موضوع بحثی بسیار مهم درباره همزمانی این دو بیماری در فصل پاییز است و تصمیم‌ها به نحوی گرفته‌شده است که این بازگشایی امکان همزمانی را به حداقل برساند.
بااین‌همه، در ایران، همان‌طور که بهروز بنیادی و پیش‌تر هم سایر مقام‌های بهداشتی گفته‌اند، تزریق واکسن تنها برای گروه‌های پرخطر در نظر گرفته‌شده است. این در حالی است که بررسی‌های بسیاری از سراسر جهان نشان می‌دهد كه افراد عادی و در گروه‌های کم‌خطر هم ممکن است همزمان به دو عفونت آنفلوآنزا و کووید‌۱۹ مبتلا شوند و نرخ این همزمانی در افراد مبتلابه کووید‌۱۹ تا ۲۱ درصد رسیده است. این مسئله سلامتی افراد عادی را هم بیشتر تهدید خواهد کرد، چراکه دو عفونت همزمان خطر بروز شرایطی را که ممکن است به مرگ افراد منجر شود بالا خواهد برد.
در آمریکا هم ترس از بروز همزمانی این دو بیماری در پاییز شدت یافته است. رابرت ردفیلد، مدیر مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا و دیگر متخصصان این کشور نسبت به بروز همزمان این دو بیماری هشدار داده‌اند. این مسئله نرخ مرگ‌و‌میر را افزایش خواهد داد، اما مسئله مهم‌تر تشخیص، درمان و اختصاص منابع بیمارستانی است.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا وقوع و همزمانی شیوع این دو بیماری در پاییز راحتمی می‌داند و تنها راه مقابله با آن را واکسیناسیون گسترده آنفلوآنزا و کاهش تعداد افراد بستری می‌داند. ردفیلد درباره اهمیت تزریق واکسن آنفلوآنزا در آمریکا خطاب به جامعه جوان، پدران و مادران گفت: «این کار شما، تخت بیمارستانی را برای مادرتان یا پدربزرگتان که مبتلابه کروناست خالی خواهد کرد.»
آیا همه باید واکسن آنفلوآنزا بزنند؟
گرچه کووید۱۹ در افراد کم‌سن نسبت به افراد سن‌بالا خطر کمتری ایجاد می‌کند اما آنفلوآنزا برای کودکان تهدیدی جدی محسوب می‌شود. هرچند نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از آنفلوآنزا به‌اندازه کووید‌۱۹ نیست، اما تجربه چند سال گذشته نشان داده است که این مسئله باعث اشغال تخت‌های بیمارستانی زیادی خواهد شد. همچنین علائم کم‌وبیش مشترک این دو بیماری دشواری‌هایی را برای تشخیص ایجاد خواهد کرد.
بهروز بنیادی، نماینده مردم کاشمر به بخش خبری مرکز پژوهش‌های مجلس گفته است: «علی‌رغم این‌که کودکان کمتر مبتلابه کرونا می‌شوند، آنفلوآنزا بیشترین درگیری را در میان کودکان و جوانان دارد. بنابراین مشترک بودن بیمارستان‌هایی که این بیماران را پذیرش می‌کنند، ریسک انتقال بیماری و آلودگی را افزایش می‌دهد. ازاین‌جهت، حتما باید بیمارستان‌های مجزایی برای این بیماری‌ها در نظر گرفته شود.»
بااین‌همه، مشخص نیست افراد در بدو بروز علائم چطور باید تشخیص بدهند به کدام بیماری مبتلا شده‌اند و باید به کدام بیمارستان مراجعه کنند. از آن گذشته، باوجود پیش‌بینی‌های سازمان بهداشت جهانی مبنی بر بازگشت بیماری در پاییز، اختصاص حتی بخش اندکی از منابع بیمارستانی به بیماری آنفلوآنزا  که با واکسن پیشگیری‌پذیر است، سیاست درستی به نظر نمی‌رسد. بسیاری از کشورهایی که منابع بیمارستانی بیشتری در اختیاردارند برای پیشگیری و کاهش بیماران مبتلابه آنفلوآنزا، واکسیناسیون گسترده را در برنامه‌ دارند.
به نظر می‌رسد یک برنامه اضطراری و ملی واکسیناسیون آنفلوآنزا می‌تواند از بروز خطری بالقوه پیشگیری کند و حتی ازنظر اقتصادی هم در شرایط فعلی منطقی باشد. بااین‌حال، مشخص نیست وضعیت واکسن آنفلوآنزا در کشورمان به کدام سو پیش خواهد رفت. بنیادی گفته است: «امسال مدیریت توزیع واکسن‌ها باید در اختیار سازمان غذا و دارو قرار بگیرد و از طریق معاونت بهداشت وزارت بهداشت در اختیار گروه‌های هدف قرار بگیرد.»
اما این سؤال اساسی مطرح است که آیا در پاییز سخت پیش‌رو، واکسن آنفلوآنزای کافی در دسترس همه خواهد بود یا در پاییز امسال، بازار سیاه واکسن آنفلوآنزا در کشور شکل می‌گیرد و با تشدید بحران اقتصادی، طبقه کم‌درآمد مانند همیشه قربانی این وضعیت خواهند شد؟
سال گذشته ۵۶ ایرانی براثر ابتلا به آنفلوآنزا جان باختند و‌ بازار سیاهی در مورد این واکسن ایجاد شد تا جایی که اين واکسن که در داروخانه‌ها باقیمت ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رفت، ناگهان باقیمت ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومان عرضه شد. 
 عرضه واکسن در بازار آزاد و ضعف نظارت‌ها !
دکتر مسعود مردانی- متخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با «رسالت» امیدوار است که بازار سیاهی شکل نگیرد، به این دلیل که امکان خرید واکسن بدون نسخه پزشک وجود ندارد و چنین مسئله‌ای می‌تواند تا حد زیادی مانع عدم سوءاستفاده سوداگران شود، اما اگر تعداد افرادی که به تشخیص پزشک نیاز به تزریق واکسن آنفلوآنزا دارند، افزایش یابد، امکان کمیاب شدن آن بسیار است و از سوی دیگر با شروع فصل سرما، ما تنها کشوری نیستیم که با موج آنفلوآنزا مواجه می‌شویم و طبیعتا نیاز به واکسن در سایر کشورها نیز افزایش می‌یابد و چنانچه از بخت بد، موج آنفلوآنزا در سایر کشورها همزمان با ایران اتفاق بیفتد، تأمین واکسن حتی برای همان گروه‌های پرخطر هم مشکل است و این وظیفه مسئولان حوزه بهداشت و درمان است که با تأمین به‌موقع واکسن آنفلوآنزای موردنیاز کشور، از بروز بحران احتمالی در این زمینه جلوگیری کنند.
وی در ادامه تأکید می‌کند: تعداد واکسن آنفلوآنزایی که در سال‌های قبل وارد می‌کردیم بین ۲ تا ۳ میلیون بود، امسال نزدیک به
 ۱۰ میلیون سفارش داده‌شده است، بنابراین نگرانی از کمبود این واکسن بجاست. البته رئیس سازمان غذا و داروی کشور این احتمال را داده است که واکسن تولید داخل هم می‌رسد که در این صورت با مشکلی مواجه نخواهیم بود اما مهم‌ترین مسئله رعایت مردم است. چون کرونا در پاییز با هیچ‌کس شوخی ندارد و شیوع آنفلوآنزا هم وضعیت را به‌مراتب بدتر می‌کند. بااین‌حال توصیه نمی‌کنیم که همه افراد واکسن را تزریق کنند، فقط افراد بالای ۶۰ سال، کودکان ۶ ماه تا ۶ سال و افراد دیابتی و بیماران قلبی و ریوی و بیماران «اچ آی‌وی» مثبت، پرسنل پزشکی و زنان باردار و کسانی که به بیماری‌های صعب‌العلاج مبتلا هستند و افرادی که شیمی‌درمانی می‌شوند باید از این واکسن استفاده کنند. این احتمال وجود دارد که همه گروه‌ها بخواهند این واکسن را تزریق کنند که چنین امکانی فراهم نیست، ضمن این‌که در کشورما، بازار آزاد حرف اول را می‌زند، چون نظارت‌هایمان  دچار اشکال است و شکل‌گیری بازار سیاه برای واکسن آنفلوآنزا هم بعید نیست. 
دکتر بابک عشرتی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با «رسالت» نسبت به‌احتمال شکل‌گیری بازار سیاه و میزان واردات این واکسن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و برخلاف برخی از صاحب‌نظران به این مسئله باور ندارد که به دلیل «همزمانی شیوع ویروس کرونا و آنفلوآنزا، باید عموم مردم از اين واکسن استفاده کنند تا در تشخیص هر چه‌بهتر بیماری به کاردرمانی کمک شود به این صورت که اگر فردی از واکسن آنفلوآنزا استفاده کند قطعا از این بیماری مصون خواهد بود و اگر علائم مشابهی داشت احتمال تشخیص مبتلا بودن به بیماری کرونا راحت‌تر می‌شود.» 
وی تأکید می‌کند: قاعدتا لزومی ندارد این واکسن برای همه مردم استفاده شود و صرفا باید در دسترس گروه‌های خاص و پرخطر باشد اما برخی تصور می‌کنند که در وضعیت کرونایی فعلی، همه گروه‌ها باید از این واکسن استفاده کنند که همین ممکن است باعث شکل‌گیری بازار سیاه شود.البته این مسئله درگذشته هم حاکم بوده که افراد برای تأمین واکسن آنفلوآنزا به بازار آزاد مراجعه می‌کردند و امسال این مسئله به دلیل شیوع کرونا نگران‌کننده‌تر است. اما آنچه اهمیت دارد، شستشوی دست‌ها، فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک است که توجه به این سه راهکار، هم برای پیشگیری از آنفلوآنزا و هم کرونا مهم است و نباید دلخوش به تزریق اين واکسن باشیم و یا مطمئن باشیم که در داخل هم می‌توان آن را تولید کرد، چون این واکسن به دلیل تغییر ویروس هرسال باید ساخته شود و میزان تغییرات آن از سوی سازمان جهانی بهداشت مشخص می‌شود و این سازمان به معدود کارخانه‌های واکسن‌سازی در دنیا این اطلاعات را می‌دهد و شاید برای کشور ما هم صرف نکند که بخواهد با استفاده از تکنولوژی و تجهیزات مخصوص به میزان محدود، تولیدی در این زمینه داشته باشند. قطعا ایران توان ساخت واکسن آنفلوآنزا را دارد اما ازنظر اقتصادی صرفه لازم را ندارد.
 بنابراین بهترین راهکار همان واردات است و بعد هم تلاقی کرونا و آنفلوآنزا در پاییز و میزان مخاطرات آن به نوع رفتار مردم و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی بستگی دارد و اگر مردم به مباحث بهداشتی توجه نکنند، بعید نیست که با مشکلی بزرگ روبه‌رو شویم. 
 نمی‌توانیم ۸۰ میلیون واکسن آنفلوآنزا وارد یا تولید کنیم
عبدالله کریمی از اعضای کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا هم در گفت‌وگو با «رسالت» بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی تأکید دارد و عنوان می‌کند که واکسن آنفلوآنزا را فقط می‌توانیم برای گروه‌های خاصی استفاده کنیم. چون در شرایط کمبود واکسن، گروه‌های پرخطر در اولویت هستند و اصلا چنین امکانی وجود ندارد که ما بتوانیم ۸۰ میلیون واکسن را وارد کنیم. این واکسن دارای سوش خاصی بوده و سال‌به‌سال هم متفاوت است و برای تولید داخلی هم اگر اقدام شود، باز با کمبود روبه‌رو خواهیم شد. بنابراین دولت باید گروه‌های پرخطر را شناسایی کرده و از ارائه واکسن آنفلوآنزا به همه افراد جلوگیری کند. ما امسال با شرایط خاصی روبه‌رو هستیم و کرونا و آنفلوآنزا دو ویروسی هستند که احتمال دارد یکدیگر را تقویت کنند و در این صورت، تشخیص این‌که بیمار ،مبتلابه کدام ویروس است، مشکل خواهد بود و بالطبع با چالش‌های بسیار گسترده‌ای مواجه می‌شویم. واقعیت این است که این ویروس با تمام ناخوشایند بودن و حد شدیدی از بیماری که ایجاد می‌کند، در افرادی که بیماری زمینه‌ای دیگری ندارند و سالم هستند نمی‌تواند باعث مرگ شود،  در مواردی که این ویروس درگیری دیگری هم ایجاد کند و خودش هم باعث ایجاد عفونت شود و باعث سینه‌پهلو و بروز میکروب‌های دیگر شود، می‌تواند کشنده باشد. اگر ویروس جدیدی باشد، چون مردم کمتر با آن تماس داشته‌اند می‌تواند خطرناک باشد و عارضه بیشتری ایجاد کند و ازاین‌رو تأکید ما استفاده از واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌های پرخطر است. 
بااین‌حال، مینو محرز- عضو کمیته ملی مبارزه  باکرونا به همه مردم توصیه می‌کند این واکسن را تزریق کنند. او گفته است: بسیاری از مردم نسبت به تزریق واکسن تمایلی ندارند و این موضوع با شایعات داخل فضای مجازی نیز شدت بیشتری گرفته است، امسال نیز از وزارت بهداشت درخواست کردیم که موضوع تأمین واکسن را جدی بگیرد و همه از واکسن برای مقابله با آنفلوآنزا استفاده کنند.