گروه سیاسی
دقیقا ۴۴ سال قبل یعنی روز دوشنبه ۱۹ دی ۱۳۵۶ اوج خیزش مردم ایران اسلامی ازجمله قم در دفاع از دین و دیانت بود و با اعتراض گسترده به انتشار مطلبی که دو روز قبل از آن با عنوان «استعمار سرخ و سیاه» و با حمایت شخص محمدرضا پهلوی و به دستور امیرعباس هویدا نخست‌وزیر رژیم طاغوت و به قلم شخصی به نام احمد رشیدی‌مطلق اما با اسم مستعار در سرمقاله روزنامه اطلاعات منتشر کرد ثابت کردند اهانت به ولی‌فقیه زمان حضرت امام خمینی ( ره ) و روحانیت را برنمی‌تابند ازاین‌جهت از عصر ۱۷ دی‌ماه همان سال، روحانیون ، طلاب و مردم قم وارد میدان شدند و به این جریان مرموز اعتراض کردند به‌طوری‌که درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل شد و جمعیت معترض به منازل مراجع تقلید و علما رفتند و آنان نیز با سخنرانی‌های آتشین، دست‌های پشت‌صحنه را محکوم کردند. البته ماجرا در روزهای ۱۸ و ۱۹ دی‌ماه ۱۳۵۶ نیز ادامه داشت.
ساواک در گزارشی که مرکز انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده، وقایع شنبه ۱۷ دی‌ماه ۵۶ را چنین شرح داده است «در تظاهرات امشب به‌عنوان اعتراض، حدود ۱۰۰ عدد روزنامه اطلاعات را پاره کردند. ضمنا به‌عنوان اعتراض نسبت به توهینی که در روزنامه اطلاعات به خمینی شده بود، کلیه درب‌های حوزه تعطیل بود.» شبانه علما و طلاب طی تماس‌های تلفنی و ملاقات‌های خصوصی با استادان حوزه، تصمیم بر تعطیلی حوزه و جلسات درس گرفتند. روز ۱۸ دی‌ماه، طلاب که کلاس‌های درس را تعطیل کرده بودند با اجتماع در بیرون مدرسه خان (مدرسه آیت‌الله بروجردی) به‌طرف منزل مراجع و آیات عظام حرکت کردند و در طی مسیر با دادن شعار‌هایی به حمایت از امام‌خمینی پرداختند. جمعیت با شعار «مرگ بر این حکومت یزیدی»، «درود بر خمینی» و «رهبر ما خمینی است» تا جلوی در مدرسه فیضیه در میدان آستانه آمدند و در آنجا عوامل شهربانی به‌قصد متفرق کردن جمعیت به آن‌ها حمله کردند. ولی در همان زمان که جمعیت متفرق می‌شد این صحبت مطرح شد که به منزل آیت‌الله گلپایگانی بروند. در قسمتی از سخنرانی آیت‌الله گلپایگانی در آن روز آمده است: «خداوند شما طلاب را تأیید فرماید که با چنین وحدتی به اینجا آمده‌اید و مقابل اهانتی که به مقام روحانیت شده است، احساس مسئولیت کرده‌اید. وحدت شما در این امر مهم بیش از ورود رئیس‌جمهور آمریکا و هر رئیس‌جمهور دیگر که به ایران بیاید و نفعی عاید آن‌ها کند، برای آن‌ها شکننده است. وحدت خود را حفظ کنید و به اعتراض آرام خود ادامه دهید و مقاومت کنید… این‌ها دروغ می‌گویند که ما باکارهای آنان موافقیم، همه علما مخالف‌اند.»
این رویه به مذاق رژیم پهلوی وابسته به غرب خوش نیامد ازاین‌رو با دستور سران رژیم، مردم بی‌گناه به خاک و خون کشیده شدند به‌طوری‌که ۳۰۰ شهید در این حادثه تلخ تقدیم انقلابی شد که درراه بود. پیرو بروز خشونت نهادینه‌شده در رژیم طاغوت، حرکت‌های اعتراضی مردم از ۱۸ دی ماه ۱۳۵۶ آغاز شد و چهل روز بعد مردم تبریز اقدام به برگزاری مراسم گرامی داشت چهلم شهدای قیام ۱۹ دی قم کردند. در این مراسم با یورش نظامیان رژیم سفاک پهلوی، جمعی از مردم تبریز به شهادت رسیدند. چهل روز بعد این بار مردم یزد اقدام به برگزاری مراسم گرامی داشت چهلم شهدای تبریز کردند و این روند تسلسل‌وار ادامه داشت تا آنکه بنیان رژیم طاغوت را برکند ازاین‌جهت قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم را سرسلسه انقلاب ۱۳۵۷ می‌دانند چه آنکه سرآغاز سلسله حرکت‌های اعتراض‌آمیز مردم علیه نظام پادشاهی پهلوی بود که منجر به انقلاب اسلامی ایران شد.
رهبر حکیم انقلاب ۱۹ دی ۱۳۷۹ در دیدار جمعی از مردم قم در سالروز قیام ۱۹ دی فرمودند «نوزدهم دی یک نقطه‌ درخشنده است؛ نه‌فقط در تاریخ قم، بلکه در تاریخ کشور ما و تاریخ انقلاب. جوانان قم، مرد و زن، طلبه و غیر طلبه، در این روز یک پاسخِ مؤمنانه و قهرمانانه به نیاز زمان دادند. مهم این است که هر ملتی، هر شخصی و هر مجموعه‌ای بتواند به نیاز زمانه‌ خودپاسخ دهد. البته مردم قم اولین بار در نوزدهم دی نبود که این هوشیاری و هوشمندی و شجاعت را از خود نشان دادند؛ هزار و دویست سال است که شهر قم پایگاه اشاعه‌ افکار منور اهل‌بیت علیهم‌السلام است. آن وقتی‌که حکومت‌های مخالف اهل‌بیت هم بر سرکار بودند، مردم قم این موضع را حفظ کردند و اگر سختی‌هایی هم داشت، آن را تحمّل کردند. هفتادسال هم هست که قم مرکز و پایتخت فکری و علمی دنیای اسلام است. از زمان ورود مرحوم آیت‌اللّه حائری به قم سال ۱۳۴۰ قمری این شهر به مرکز اصلیِ علمیِ عالم اسلام و تشیّع تبدیل شد و بعد در زمان مرحوم آیت‌اللّه بروجردی به اوج خود رسید؛ و محصول آن دوره‌ها پیدایش شخصیت عظیم القدر و کم‌نظیری مثل امام بزرگوار بود. این سابقه‌ درخشان برای قم وجود دارد که همیشه به نیاز زمان پاسخ گفته است. نوزدهم دی هم از این قبیل بود. اشکال کار ملت‌ها و اشخاصی که توسری‌خور زمانه باقی می‌مانند و مغلوب حوادث دورانِ خود می‌شوند، این است که زمان و جریانات خود را نمی‌شناسند؛ آنچه را که اقتضاء و نیاز زمان است، درک نمی‌کنند؛ اگر هم درک می‌کنند، گاهی شجاعت ابراز آن را ندارند؛ لذا زمانه و عوامل مخالف و معاند بر آن‌ها غلبه می‌کند. اگر مردم قم در نوزدهم دی‌ماه سال ۱۳۵۶ قیام نمی‌کردند و آن حوادث عظیم را پی‌درپی به وجود نمی‌آوردند، احتمالًا حوادث به سمت‌وسوی دیگری می‌رفت؛ اما آن‌ها ابتکار به‌خرج دادند و مرد و زن و جوان و پیر و روحانی و غیرروحانی، در این حرکت سهیم شدند؛ هرچند نقطه‌ اصلی ثقل این کار بر دوش جوان‌ها بود؛ چون فطرت پاک و پایبند نبودن به تعلّقات مادی، جوان را راحت‌تر به وسط میدانِ انجام‌وظیفه می‌برد. همه‌ ملت ایران در دوران انقلاب، این منش و کار بزرگ را نشان دادند؛ یکی زودتر، یکی دیرتر؛ اما جلوتر از همه قم بود. نتیجه این شد که دژ تسخیرناپذیری که دربست در اختیار دشمنان ملت ایران و غارتگران و زورگویان و راهزنان بین‌المللی بود دژ حکومت ایران به‌وسیله‌ مردم از دست آن‌ها خارج شد و مردم آن را فتح کردند.