فضای مجازی میان‌دار هیئت‌های عزاداری
حسن شجاعی- دبیرگروه فرهنگی
روزهای غمبار محرم آرام‌آرام از راه می‌رسند و یک‌بار دیگر فضای کشور سیاه‌پوش سیدوسالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام خواهد بود. بااین‌که از غم عاشورای حسینی ۱۳۸۱ سال می‌گذرد، اما هنوز هم خون حسین‌علیه‌السلام تازگی دارد و داغش بر دل شیعیان جاودانه می‌ماند.در طول این سال‌ها به دلایل مختلف برگزاری مراسم عزاداری حسینی با وقفه و کاستی‌هایی همراه بوده اما هیچ‌گاه نشده تا عطر نام و یاد حسین علیه‌السلام در سرزمین‌های اسلامی و در بین شیعیان کم‌رنگ شود و حرارت اشتیاق به آل‌الله در سینه مشتاقانش زبانه می‌کشد.
شهادت حسین‌ابن‌علی علی‌‌السلام جانی دوباره و هویتی تازه به شیعیان بخشید. تشیع چنان با حادثه عاشورا عجین گشته است که امروزه قسمت اعظمی از بنیان و بنیادهای شیعی را آموزه‌ها و مسائل مرتبط با عاشورا و حرکت امام‌حسین علیه‌السلام می‌سازد. ازاین‌رو است که در نگاه شیعی، این نه‌فقط شیعیان که همه عالم، گیاهان و بی‌جانان و حیوانات تا انسان‌ها، و نه امروز که از ابتدای آفرینش انسان بر امام‌حسین‌علیه‌السلام گریسته‌اند و همه‌چیز با نام او پیوند خورده است.
تاریخ عزاداری شیعه پس از عاشورا، از اولین لحظات شهادت حضرت اباعبدالله الحسین‌علیه‌السلام شروع می‌شود؛ مواردی چون عزاداری اهل‌بیت هنگام چپاول و آتش زدن خیمه‌ها و وقت عبور از میان شهدا، عزاداری زنان بنی‌اسد هنگام رفتن شهدا،عزاداری اهل‌بیت در شام، عزاداری اهل‌بیت و اهل مدینه در هنگام ورود به مدینه و عزاداری حضرت ام‌البنین سلام‌الله‌علیها در بقیع ازجمله این مراسم‌های عزاداری به‌شمار می‌رود. به‌جز عزاداری‌های اهل‌بیت، پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام و اصحابش شاهد عزاداری‌های دوست‌داران و شیعیان خاندان عترت به‌صورت فردی و جمعی هستیم که تا به امروز انجام‌شده است.
ایرانیان نیز از دیرباز دوست‌دار خاندان عترت و مفتخر به ولایت آنان بوده‌اند. آن‌ها به اهل‌بیت‌علیه‌السلام حساسیت ویژه‌ای داشته و همواره یار و حامی آنان به شمار رفته‌اند. قبیله بنی حمراء از قبایل ایرانی‌تبار شیعی‌مذهب کوفه، نخستین کسانی بودند که پس از واقعه کربلا، آشکارا مجالس عزاداری عاشورا به پا کردند و برای خون‌خواهی سید الشهداء به مختار پیوستند.آن‌ها که بالغ‌بر بیست هزار جنگجو بودند، بیشتر سپاه مختار را تشکیل می دادندو مسجدی نیز در کوفه به نام آن‌ها موجود بوده است. ایرانیان به‌ویژه پس از شهادت امام رضاعلیه‌السلام به عزاداری امام‌حسین علیه‌السلام حال و رنگ دیگری بخشیدند و به‌طور مداوم به آن می‌پرداختند. البته این مسئله در طول زمان دچار فرازوفرودهایی شده است. برای مثال، با روی کار آمدن آل‌بویه در ایران و عراق و ترویج تشیع در مناطق مختلف، شیعیان و دوست داران امام حسین علیه‌السلام ، مجال بیشتری برای عزاداری پیدا کردند. در عصر حاضر هم عزاداری اباعبدالله‌الحسین‌علیه‌السلام در بین شیعیان، به‌ویژه ایرانیان به بهترین شکل ممکن برگزارشده و حرمت و قداست سروروسالار شهیدان در بین آن‌ها همواره مورداحترام بوده است. برپایی هیئت‌های مذهبی باشکوه و برپایی مراسم‌های مختلف بخشی از عشق و ارادت مردم کشورمان به ساحت اباعبدالله‌علیه‌السلام است. اما این روزها که در دوران کرونایی قرار داریم و حسب ضرورت نیاز است تا از تجمعات کاسته شود، ترویج فرهنگ عاشورا بایستی از منظری دیگر صورت گرفته و با استفاده از تکنولوژی‌های روز این موضوع در بین نسل جوان توسعه و تعمیق یابد.
برای آشنایی با نحوه استفاده از فضای مجازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای بزرگداشت قیام عاشورا پای صحبت‌های محمد صالح‌مفتاح پژوهشگر فرهنگی و فعال رسانه‌های مجازی نشستیم تا از منظر وی در این خصوص بیشتر بشنویم.
وی در ابتدا با اشاره به این‌که فرهنگ عزاداری و برپایی هیئت‌های امام حسین علیه‌السلام در طول تاریخ به یک‌شکل نبوده و بنابر مقتضیات با تغییراتی روبه‌رو شده گفت: به دلایل سیاسی و فرهنگی و اجتماعی گاهی برپایی هیئت‌های عزاداری کم‌رنگ می‌شده اما جوش‌وخروش حسینی همواره در بین‌مردم‌وجود داشته و اجازه نداده تا این واقع مهم به فراموشی سپرده شود.
مفتاح ادامه داد: در زمان‌هایی جنبه‌های نمایشی عزاداری نظیر تعزیه‌خوانی پررنگ بوده و گاهی هم منبرها و سخنرانی‌ها از علاقه‌مندان زیادی برخوردار بوده‌اند اما آنچه از برآیند این عزاداری‌ها برمی‌آید عشق و ارادتی است که شیعیان در اقصی نقاط جهان به حضرت‌اباعبدالله‌الحسين‌علیه‌السلام داشته‌اند.
این فعال رسانه‌ای با تأکید بر این‌که در زمان حاضر هم به دلیل کرونا در شرایط بسیار ویژه‌ای هستیم و باید باوجوداین موضوع فضای لازم را برای برپایی مراسم عزاداری امام حسین‌علیه‌السلام فراهم کنیم یادآور شد: در طول این سال‌ها برگزاری مراسم‌های عزاداری به شکل و قالبی درآمده که مردم به آن عادت کرده‌اند و تغییر در آن کار بسیار سختی به شمار می‌رود. شاید جنبه‌های سنتی عزاداری باعث شده تا ارتباط گرفتن و پذیرش عزاداری‌های متفاوت کار دشواری باشد اما باید در نظر داشت که به دلیل کرونا شاید دیگر در این روزها امکان برگزاری مراسم‌های قبلی امکان نداشته باشد به همین دلیل یکی از ابزارهایی که می‌شود این سنت را همچنان برجسته دنبال کرد برپایی هیئت‌های مجازی است.
وی تصریح کرد: در ایام ماه مبارک رمضان نیز این تجربه از سوی مردم استفاده شد و مورد استقبال قرار گرفت و انتظار می‌رود در روزهای ماه محرم امسال نیز بتوان از این ظرفیت برای برپایی مراسم‌های عزاداری آنلاین و مجازی و یا شنیدن سخنرانی‌های مرتبط با این ایام در سراسر کشور استفاده نمود. رسانه‌های جدید و فضاهای موبایلی فرصت مناسبی را برای مردم فراهم می‌کنند تا ضمن حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی، از تمامی ظرفیت‌های فرهنگی این روزهای عزیز استفاده شود. ضمن این‌که برای فعالان تولیدکننده نرم‌افزارهای موبایلی نیز این امکان فراهم می‌شود تا در فضائی رقابتی بسترهای مناسبی را برای استفاده عموم از برکات معنوی این ماه به‌وجودآورند تا فضای کیفی محصولات تولیدشده نیز افزایش یابد.
مفتاح همچنین بر حساسیت‌ها و اقتضائات تولید و نشر آثار مجازی به‌ویژه در خصوص ماه‌محرم و عزاداری این ایام هم تأکید کرد و گفت: با توجه به این‌که بازنشر محتواهای تولیدی در فضای مجازی به‌سرعت انجام‌شده و امکان سوءاستفاده از آن وجود دارد، باید تولیدکنندگان این محتواها از دقت و حساسیت بالایی برخوردار باشند تا خدای‌ناکرده موجب بی‌حرمتی و وهن این روزهای مقدس از سوی معاندان و دشمنان اسلام و انقلاب فراهم نشود.
این فعال رسانه‌های مجازی در پایان از اپراتورهای تلفن همراه درخواست کرد تا در این ایام در زمینه ارائه خدمات کیفی و اینترنت به مردم با گشاده‌دستی بیشتری رفتار نمایند تا عموم مردم، به‌ویژه جوانان از برکات معنوی این روزهای عزیز بیش از گذشته بهره‌مند شوند.
حسن شجاعی , عزاداری , فضای مجازی , محرم
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.