فرصتی ویژه برای تکمیل پروژه‌های ریلی
همزمان موافقت مقام معظم رهبری با درخواست وزیر اقتصاد برای استفاده از تهاتر نفتی، بسیاری از کارشناسان بخش حمل و نقل تاکید کردند که این موافقت فرصتی ویژه برای تکمیل پروژه‌های ریلی و ترانزیتی در دوره تحریم‌ها است.
در هفته اخیر نمایشگاه حمل و نقل ریلی و صنایع وابسته درحالی برگزار شد که وزیر راه و شهرسازی در مراسم افتتاحیه آن تاکید کرد که در برنامه‌های خود بنا دارد تا ۳۰ درصد از حمل بار به جاده منتقل شود، همزمان با اعلام این مسئله، وزیر اقتصاد از موافقت رهبر کبیر انقلاب اسلامی برای استفاده از تهاتر نفتی برای استفاده پروژه‌های ریلی و ترانزیتی خبر داد. حال سوال این است که بخش ترانزیت ریلی چگونه باید از این شرایط استفاده مطلوب را ببرد؟
مشکلاتی که بخش ریلی با آن مواجه است
بارها در مقالات مختلف در مورد اهمیت حمل و نقل ریلی، مزیت های مختلف آن با توجه به شرایط جغرافیایی کشورمان و منطقه اشاره شده است .
در این میان برای برجسته کردن حمل و نقل ریلی در رقابت های داخلی و ترانزیت منطقه‌ای، توسعه خطوط، افزایش ناوگان ریلی، رقابتی نمودن حمل بار و مسافر ریلی، مقررات زدایی، خصوصی سازی و توسعه مشارکت خصوصی ترابری ریلی تلاش زیادی شده و اکنون نیز بر آن تاکید می‌شود . به لحاظ منافع مالی زیاد و اثرات منطقه‌ای ترانزیت باری همسایگان، تلاش‌های خوبی در توسعه ترانزیت ریلی انجام شد.
حمل و نقل ریلی در این مسیر باید ارتقای کیفیت حمل بار و مسافر ریلی، ارتقای بازدهی شبکه و ناوگان ریلی، ارتقای ساخت داخل شبکه و ناوگان ریلی، توسعه دسترسی به همه مناطق کشور به ترابری ریلی، افزایش سهم ریلی بار و مسافر، خصوصی سازی و توسعه مشارکت های عمومی- خصوصی، توسعه ترانزیت ریلی، ارتقای فناوری های نوین ریلی و ……
با این وجود علیرغم هم تاکیدها و فرصت‌ها شاهد هستیم که سهم حمل و نقل ریلی از بسیار کم کاست و این درحالی است که در ایران با وجود اولویت داشتن توسعه حمل ونقل ریلی در اسناد بالادستی، سیاست های اعلامی و برنامه‌های مصوب دولتها؛ همچنان اندک باقی مانده است. حمل و نقل ریلی از منافع ملی زیادی برخوردار است و بارها بر اهمیت و توسعه آن تاکید شده است .
در اغلب قوانین و مقررات بالادستی ۳۰ سال اخیر بر توسعه و ارتقای این بخش تأکید شده و در چهار دهه گذشته تحولات مثبت زیادی در این حوزه به وقوع پیوسته است.
از جمله بر اساس بند «ب» ماده (۵۷) قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور باید سهم حمل و نقل ریلی از جابه جایی بار در کشور حداقل به سیدرصد (%۳۰) در پایان برنامه برسد.
این درحالی است که بر اساس گزارش های مرکز نتایج بررسی ها نشان می دهد که فاصله چشمگیری میان وضع موجود و هدف گذاری %۳۰ وجود دارد به طوری که بر مبنای محاسبه سهم از حمل و نقل زمینی و مبتنی بر شاخص تن-کیلومتر بار حمل شده، سهم شیوه ریلی از حمل بار زمینی کشور در پایان سال ۱۴۰۰ بر اساس آمار اعلام شده، ٪۱۱/۲ بوده است ونسبت به سال شروع برنامه (%۱۱/۷) افت نیز داشته است.
همچنین گزارش دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز می افزاید که یکی از بخش های مهم در افزایش کارایی عملکرد بخش ریلی،کشنده ریلی (لکوموتیو) است که واگنها با اتصال به آن، نیروی محرکه دریافت می‌کنند.
چالش های ریلی در بخش تامین منابع
با این وجود همانگونه که وزیر راه و شهرسازی در سخنان خود به آن اشاره کرد یکی از مشکلات برای توسعه این بخش تامین منابع است . چالش‌های سرمایه‌گذاری در بخش ریلی را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد: دولت، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و وزارت راه.
دست اندرکاران این بخش بر این باورند که دولت در تامین منابع موفقیت خوبی نداشته و به‌‌رغم اینکه وابستگی حمل‌ونقل ریلی به حمل کالاهای اساسی و استراتژیک مثل غلات و سوخت همیشه دغدغه وزارت راه و مصرف‌کنندگان واقعی بوده اما متاسفانه در سال‌های گذشته بهایی به آن داده نشده و همچنین منابعی هم برای آن تامین نشده است.
چالش سرمایه‌گذاران بخش خصوصی این است که دولت در فضای کار باید مشوق‌های لازم را برای سرمایه‌گذار بخش ریلی فراهم کند تا سرمایه‌گذار راغب شود در این بخش سرمایه‌گذاری کند چرا که سرمایه‌گذاری در بخش ریلی خیلی سنگین است.
در بخش خطوط ریلی هم که مربوط به وظایف دولت است، مشکلاتی وجود دارد به ویژه اینکه هماهنگی میان معاونت ساخت در مجموعه وزارت راه به عنوان متولی توسعه خطوط زیربنایی ریلی و راه آهن به عنوان بهره‌بردار موجب شده است تا برخی از برنامه‌هایی که توجیه اقتصادی هم ندارد و مجلس در اختصاص بودجه با آن همراهی نکند .
سرمایه‌گذار بخش ریلی نیز فقط در شبکه ریلی می‌تواند سرمایه‌گذاری کند و این درحالی است در بخش جاده‌ای که فرد سرمایه‌گذار می‌تواند اتوبوس یا کامیون بخرد می‌تواند آن را به خارج از آن مسیری که بوده منتقل کند؛ سرمایه‌گذار ریلی نیازمند تضامین لازم توسط دولت است
در همین حال بخش مسافری هم با چالش روبه روست، رئیس انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل مسافری در این باره گفت: ۲۰۰ واگن مسافری و خدمت رسان دیگر برای جابه جایی مسافر نیاز است تا کمبودی نداشته باشیم.
ناصر بختیاری گفت: در صورتی که ۲۰۰ واگن مورد نیاز در کشور توسط شرکت های سازنده داخلی تامین نشود، مجبور هستیم مابه التفاوت واگن های تولید نشده را از کشورهای اروپایی و چین وارد کنیم.
مدیرعامل شرکت رجا اظهار داشت : برای خود واگن های۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا بهسازی و نوسازی صورت گیرد و از سوی دیگر برای واگن های بالای۴۵ سال سطح دو هم حدود ۱۰ میلیارد تومان نیاز است.
همکاری‌های منطقه‌ای
با این حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بهترین روش برای تکمیل کریدور بین المللی شمال- جنوب و سایر خطوط ریلی ترانزیتی کشور، این است که ایران به همراه کشورهای بهره مند از مسیر در سرمایه گذاری پروژه برای ساخت، بهره برداری و انتقال سهیم باشند.
دبیر انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی، بهترین روش برای تکمیل کریدور بین المللی شمال – جنوب و سایر خطوط ریلی ترانزیتی کشور، این است که ایران به همراه کشورهای بهره مند از مسیر در سرمایه گذاری پروژه برای ساخت،
بهره برداری و انتقال سهیم باشند تا عبور بار کافی به نحو حداکثری تضمین شود و هیچ یک در هنگام بهره برداری عرصه را خالی نکند.
راهکارهای پیشنهادی
محمدجواد شاهجویی، کارشناس حمل‌ونقل در رابطه با عملکرد کشور در راستای استفاده از ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی کشورگفت : مدل بهره‌برداری از شبکه ریلی کشور به صورت غیر بهینه و سنتی بوده است. باتوجه به کمبودهای این حوزه در داخل کشور و میزان تقاضایی که از سوی کشورهای اطراف مشاهده می‌شود، نیاز است که این سبک از بهره‌وری از شبکه ریلی کشور، به‌نحوی اصلاح شود که پاسخ نیازهای جدید را بدهد.
اولین اقدام ریلی برای استفاده از منابع
در این مسیر وزیر راه و شهر سازی تاکید کرد که روزگار ما حمل و نقل سنتی امکان پذیر نیست و لازم است تا دو رویکرد مردم پایه و فناورانه بودن آن تاکید شود .
در این راستا علاوه بر استفاده از توان سرمایه گذاری در داخل و خارج بایستی از ظرفیت های بخش های دیگر دولت نیز بهره جست .
از سوی دیگر باید در نظر داشت که سهم حمل‌ونقل ریلی کشور، در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه پایین است و بایستی افزایش یابد، چرا که نرفتن به‌سمت حمل‌ونقل ریلی باعث می‌شود مصرف سوخت در سایر بخش‌های حمل‌ونقل، ۱۰ هزار میلیارد تومان بر تولید ناخالص داخلی تاثیر منفی بگذارد.
در این راستا استفاده از خلاقیت و ایده نخبگان مسائل کشور موجب خواهد شد که با هزینه های پایین بسیاری از مشکلات قابل حل است.
در عین حال کارشناسان تاکید دارند اولویت‌بخشی به تکمیل خطوط راهبردی، می‌تواند روزهایی بهتری را برای خطوط ریلی رقم بزند.
وزیر اقتصاد در مورد تامین منابع گفت: در صورت تامین منابع مالی امسال ۴۰۰ کیلومتر خط ریلی تکمیل می‌شود.
وی در این باره اظهار داشت، برای استفاده بهتر از منابع در همین شرایط، هنگام بودجه‌ریزی پیشنهاد تمرکز منابع مالی روی طرح‌های رو به خاتمه را داریم و در هر طرح جدید هم به جای شروع عملیات در تمام طول مسیر سعی می‌شود از یک بخش معین کار را شروع کنیم که همان بخش بتواند کارآیی داشته باشد.
وزیر اقتصاد به استفاده از منابع مالی تهاتر نفتی برای اجرای فوری برخی از پروژه‌های مهم ریلی اشاره کرد و گفت: استفاده از روش تهاتر نفتی برای ۲ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مدنظر دولت قرار گرفته است که امیدواریم با عملیاتی شدن آن تحول قابل توجهی در روند ساخت راه‌آهن کشور محقق شود.حالا باید دید آیا وزیر اقتصاد می‌تواند برنامه خود را به درستی اجرایی کند؟
پروژه های ریلی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.