دکتر عابداکبری
«کنفرانس بغداد برای همکاری و شرکت» در ششم شهریور ۱۴۰۰ با مشارکت ۹ کشور مصر، جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، اردن، قطر، امارات متحده عربی، کویت، ترکیه و فرانسه برگزار شد. به‌غیراز کشورهای همسایه و عربی، حضور رئیس‌جمهور فرانسه در این کنفرانس موردتوجه بود. به نظر می‌رسد فرانسه در این نشست نقشی فراتر از یک مهمان داشته و بر اساس بیانیه پایانی کنفرانس این کشور نقش هماهنگی برای برگزاری نیز داشته است. بر اساس اخبار غیررسمی رئیس‌جمهور فرانسه در کنار مصطفی الکاظمی نقش پررنگی در شکل‌گیری و دعوت از مقامات منطقه‌ای داشته است و همین منابع نیز یکی از دلایل عدم مشارکت سوریه را نیز عدم تمایل فرانسه عنوان کرده بودند. حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که دلایل فرانسه برای بازیگری مؤثر در شکل‌گیری کنفرانس بغداد و حضور بیشتر درمنطقه غرب آسیا چیست، در پاسخ به این مباحث می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱٫منطقه غرب آسیا ازنظر جغرافیایی نزدیک به اروپا است و هر تحول سیاسی و امنیتی در آن مستقیم  یا غیرمستقیم بر امنیت اروپا تأثیر می‌گذارد. فرانسه به‌عنوان یکی از رهبران اروپا به‌خصوص در حوزه سیاسی، امنیتی و نظامی و همچنین تجربه تاریخی حضور و نفوذ در منطقه به‌خصوص در سوریه و لبنان تلاش دارد با حضور فعالانه در روندهای موجود در غرب آسیا به‌نوعی منافع اروپا را در این زمینه حفظ کند.
۲٫با توجه به فشار مقاومت و هزینه‌های سنگین حضور نظامی آمریکا در منطقه، دولتمردان این کشور درصد کاهش حضور در منطقه غرب آسیا هستند. این امر متحدان آمریکا و همچنین کشورهای منتفع از نظم آمریکایی همچون فرانسه را نگران کرده است. در این راستا فرانسه قصد دارد با حضور فعال سیاسی تا حدودی جایگزین آمریکا در منطقه شود و این امر از سوی آمریکا نیز بر اساس سیاست احاله مسئولیت نیز تا حدودی پذیرفته‌شده است.
۳٫فرانسه برای حضور و نفوذ در منطقه غرب آسیا با موانعی روبه رو است که مهم‌ترین آن‌ها جمهوری اسلامی ایران و ترکیه هستند. حضور و نفوذ در عراق به‌عنوان همسایه این دو کشور می‌تواند تا حدودی به موازنه سیاسی فرانسه با رقبای منطقه‌ای خود کمک کند به‌خصوص که دولت کنونی عراق یعنی دولت الکاظمی نیز تمایل دارد با راهبرد دورنگه داشتن عراق از منازعات منطقه‌ای، با حضور و نفوذ ایران و ترکیه مقابله کند.
۴٫امانوئل ماکرون در سیاست داخلی فرانسه موفق عمل‌نکرده به‌طوری‌که در عرصه داخلی با انتقادات فراوانی روبه رو است. به همین دلیل تلاش دارد با حضور فعال در سیاست خارجی فرانسه تا حدودی به انحراف اذهان عمومی بپردازد. حضور پرهیاهو رسانه‌ای در بیروت بعد از انفجار و همچنین حضور در کنفرانس بغداد و روایت سازی از نقش فعال فرانسه در ثبات خاورمیانه را می‌توان در این راستا تحلیل کرد.
با توجه مطالب فوق‌الذکر و همچنین برونداد اقدامات فرانسه در تحولات سیاسی منطقه می‌توان گفت بازیگری فرانسه در منطقه ناموفق و در بلندمدت موجب افزایش تنش‌ها در منطقه خواهد شد که دلایل آن عبارت‌اند از:
۱٫فرانسه به‌عنوان یک قدرت خارجی با حمایت از ابتکارهای درون‌زا ممکن است به ثبات منطقه کمک کند و حضور آن مؤثر باشد ولی رویکرد فعلی فرانسه و تعیین دستور کار برای کشورهای منطقه زیان‌بار خواهد بود. حضور فرانسه در منطقه غرب آسیا با رویکردهای مداخله‌جویانه و تعیین تکلیف برای کشورهای منطقه، موجب مداخله‌گرایی می‌شود و تجربه نشان داده هرگونه مداخله‌گرایی برون‌زا موجب تنش‌زایی در منطقه خواهد شد. تجربه لبنان و تعیین شروط برای تشکیل دولت و همچنین حضور در کنفرانس بغداد و تعیین شروط برای حضور سوریه و همچنین تلاش در جهت تضعیف ایران در منطقه ازجمله دلایل این مداخله‌گرایی است.
۲٫ماکرون در حاشیه کنفرانس بغداد که عنوان کرده بود: «یکی از مشکلات عراق همسایگان این کشور است و امروز امنیت عراق نه‌تنها توسط داعش بلکه توسط شبه‌نظامیان شیعه تهدید می‌شود.»
این رویکرد در قبال حشد الشعبی نشان از تلاش وی برای ایجاد اختلاف درونی میان گروه‌های سیاسی عراقی و تضعیف یکی از اصلی‌ترین گروه‌های حافظ ثبات امنیتی را دارد. عراق امروز به دلیل نزدیک شدن به انتخابات بیش‌ازپیش احتیاج به وحدت ملی و کاهش تنش‌ها دارد و همچنین تجربه سقوط سریع موصل و افغانستان نشان داده ارتش عراق بدون کمک حشد الشعبی نمی‌تواند جلوی پیشروی گروه‌های تکفیری و تروریستی را بگیرد و حضور حشد برای عراق ضروری است.
۳٫بازیگری اروپا و به‌تبع آن در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای به‌قدری تضعیف‌شده است که نمی‌تواند دستور کارهای مطلوب خود را در این قاره و پیرامونش پیش ببرد. مثال این مدعا عدم موفقیت برای جلوگیری از بازیگری روسیه در اوکراین و عدم موفقیت آن در حفظ برجام بوده است. این سطح از نقش‌آفرینی نه‌تنها موجب بهبود شرایط در منطقه نخواهد شد بلکه با حضور و موازنه ناقص و وزن دهی به بازیگرانی همچون عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی زمینه افزایش امنیتی شدن بیشتر منطقه را فراهم خواهد کرد. در ضمن تا زمانی که فرانسه به دنبال تقویت دستور کارهای غرب با رویکردهای سیاسی و اختلاف‌افکنی میان کشورها در منطقه غرب آسیا است به بی‌ثباتی بیشتر منطقه کمک می‌کند.
در جمع‌بندی مطالب می‌توان گفت موضع‌گیری‌های فرانسه در کنفرانس بغداد نشان از رویکرد مداخله‌گرایی در منطقه غرب آسیا دارد و این روند در میان‌مدت و بلندمدت زمینه افزایش تنش‌ها در منطقه را فراهم می‌کند. با توجه به این امر دستگاه سیاست خارجی ایران می‌بایست ضمن رصد تحرکات و اقدامات فرانسه در منطقه غرب آسیا به‌خصوص عراق، سوریه و لبنان، با دستور کارهای سیاسی و امنیتی مانع از اقدامات ضد ایرانی فرانسه و رئیس‌جمهور آن شود.