| گروه سیاسی|
تنگه هرمز یکی از ابزارِ طبیعیِ جمهوری اسلامی ایران برای صفرکردن فشارِ قدرت‌هایِ قُلدر جهان برای اعمال محدویت‌های اقتصادی و نظامی به ایران عزیزمان است و در برهه‌های مختلف نیز کارساز شده و همچنان کاراست، به طوری که آن را یکی از چهار تنگه راهبردیِ جهان با استناد به ظرفیت جابه جایی کشتی‌ها، قطب اقتصادی، آسیب‌پذیری جغرافیایی و استفاده نظامی می‌دانند.
مشخصات و مختصات زیادی درباره این تنگه وجود دارد، ولی شاید دقیق‌ترین آن مربوط به مرکز مطالعات خلیج فارس باشد که تصریح می‌کند تنگه هرمز باریکه دریاییِ خمیده شکلی است که فلات ایران را از شبه جزیره عربستان جدا می‌کند و آب‌های خلیج‌فارس را به دریای مکران (عمان) و اقیانوس هند پیوند می‌دهد. طولانی‌ترین فاصله تنگه هرمز ۸۴ کیلومتر (از کرانه‌های بندرعباس در شمال تا شمالی‌ترین نقطه کرانه‌های مسندم در جنوب)، کوتاه‌ترین آن (میان جزیره ایرانی لارَک در شمال و جزیره عمانیِ‌السلامه ــ که نام دیگر آن قوئین بزرگ است ــ در جنوب) ۶/۳۳ کیلومتر برآورد شده است.
همین موقعیتِ جغرافیاییِ تنگه هرمز به راهبردیِ بودن آن عمق داده است تا جایی که رئیس جمهور کشورمان یک سال قبل – دقیقاً ۱۱ تیر ۱۳۹۸ – در جمع ایرانیانِ مقیمِ سوئیس (در جریان سفر اروپایی)، پاسخ ادعا‌های رژیم آمریکا را که درصدد به صفررساندن صادرات نفت ایران اسلامی بود، چنین داد «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آن‌ها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که این اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید».
طرح چنین سخنانی که از سوی حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی دور از ذهن بود، با واکنش مثبت همه مقامات لشکری و کشوری مواجه شد به طوری که حتی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی سردار عزیز امت اسلامی در حرکتی نادر طی نامه‌ای خطاب به روحانی نوشت: «آنچه از فرمایشات حضرت‌عالی در رسانه‌ها منعکس شد، مبنی بر اینکه اگر نفتِ جمهوری اسلامی ایران صادر نشود، تضمینی برای صدور نفت کل منطقه نیست و بیانات بسیار ارزشمندی که در موضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به رژیم صهیونیستی فرمودید، مایه مباهات و افتخار است. دست شما را برای ایراد این سخنان به موقع، حکیمانه و صحیح می‌بوسم و برای هر سیاستی که مصلحت نظام اسلامی باشد در خدمت هستیم».
سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده وقت کل سپاه نیز چند روز بعد در همایش پیشکسوتان جهاد و شهادت استان تهران اعلام کرد «یقیناً، در شرایط محتمل می‌توان به دشمنان فهماند که استفاده از تنگه هرمز برای همه و یا برای هیچ‌کس چه معنا و مفهومی می‌تواند داشته باشد.
روحانی حدود دو ماه – ۳۱ شهریور ۹۸ – بعد از ایراد این سخنان، در مراسم رژه گرامی داشت هفته دفاع مقدس در تهران برای نخستین بار از طرحی موسوم به «ابتکار صلح هرمز» سخن گفت که به زعم او امنیت خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان، درون‌زاست و حضور نیرو‌های خارجی در این منطقه مشکل‌آفرین خواهد بود. البته مهر همان سال در جریان هفتاد و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، آن را یک مدل بومی و منطقه‌ای در مقابل طرح‌های شرارت بار و شیطنت‌آمیزِ آمریکا برای منطقه غرب آسیا دانست.
اما ظاهراً بازگشت روحانی از سازمان ملل، به نوعی بازگشت از مواضع تیر ماه سال گذشته هم بود. او چهار روز قبل – ۵ تیر ۱۳۹۹ – در آیین افتتاح و آغاز عملیات اجرایی سه پروژه عظیم ملی وزارت نفت، طرح «لوله‌گذاری گوره به جاسک» را راهبردی دانست و تاکید کرد بسیاری از کشور‌های منطقه برای صادرات نفت، توانستند راه دومی را برای خودشان ایجاد کنند تا در یک شرایط روز خطر برای تنگه هرمز بتوانند نفت خودشان را از طرق دیگر صادر کنند. حالا این نفت را به دریای سرخ، دریای عمان و مدیترانه ببرند… شعاری که می‌دادیم، ما در کنار تنگه هرمز هستیم و آبراه در اختیار ما است این حرف کاملاً درست بود، اما برای روز مبادا مشکل عظیم برای خود ما به‌وجود می‌آمد. ما از این مشکل عبور کردیم. به گفته روحانی ۴۰۴ کیلومتر از طرح هزار کیلومتری «گوره به جاسک» لوله‌گذاری شده است و در صورت عملیاتی شدن آن، صادرات نفت ایران را از تنگه هرمز بی نیاز می‌کند.
عده‌ای معتقدند روحانی با سخنان چند روز اخیر ثابت کرد ایران با دور زدن تنگه هرمز از دریای عمان نفت صادر خواهد کرد و این پیام را به دشمن مخابره کرد که با ایران پنجه در پنجه نشوند اما در مقابل برخی‌ها این سخنان روحانی را بازگشت از مواضع تیر ۹۸ او می‌دانند و به زعم آنها، طرح این گونه مباحث باعث می‌شود کارآیی بازدارندگی تهدید «بستن تنگه هرمز در صورت نیاز» کاهش می‌یابد و رئیس جمهور برای افتتاح طرحی که کمتر از نیمی از آن پیشرفت داشته است نباید چنین القائاتی به کشور‌های خارجی داشته باشد، چه آنکه جری شدن دشمنان با گزاره‌هایی مثل «ذخیره گندم در حال اتمام است»، فراموش نشده است.
به هر روی باید منتظر ماند و دید که رئیس جمهور در تازه‌ترین هدف گذاری سیاست اقتصادی تا چه حد موفق خواهد بود .