علیرضا خاتم
شخصیت‌هایی در تاریخ می‌آیند و می‌روند که گرچه دشمن بسیار دارند و در پایان نیز به تیغی زهر آگین کشته می‌شوند، موافق و مخالف در بیان فضیلتشان متفق‌اند. ما ایرانی‌ها با امام رضا (ع) رابطه‌ای شدیدا شخصی و عاطفی داریم، آن‌قدر از امام رضا (ع) لطف و محبت دیده‌ایم که گویی دیگر نیازی نداریم فضائل او را بخوانیم یا مدحش را بشنویم. قلبمان بی‌هیچ حرف و سخنی به خوبی و کرامت آن بزرگوار گواهی می‌دهد. ما امام رضا را با دلمان می‌شناسیم و این البته بی‌شک بسیار مغتنم و ارزشمند است؛ اما می‌تواند تبدیل به نقطه‌ضعفی هم بشود. این‌که ما آن‌قدر که باید امام رضا (ع) را نمی‌شناسیم. او با دلمان آشناست، می‌توانیم ساعت‌ها از خاطراتمان در حرم بگوییم، از حوائجی که برآورده شد و از دلتنگی‌مان برای حرم. خصوصا در این یکسال و اندی که گرفتار کرونا بودیم و اگر هم رفتیم، دلمان برای خلوتی و سکوت کنار ضریح قدری گرفت؛اما این جای شناخت و آگاهی مقام امام هشتم را پر می‌کند. امام رضا(ع)یکی از آن شخصیت‌هایی است که بیان فضائلش مذهب نمی‌شناسد. اساسا عشق مذهب نمی‌شناسد. ما عاشق امام رضا نیستیم چون امام رضا (ع) امام شیعه‌هاست، بلکه ما شیعه اوییم چون او امام عاشق‌هاست. از طرف دیگر خواندن فضائل اهل‌بیت در بیان مذاهب دیگر لذتی دوچندان دارد: «خوش‌تر آن باشد که سر دلبران؛ گفته آید در حدیث دیگران…» از همین رو امروز به بررسی مقام حضرت ثامن‌الحجج در میان اهل سنت پرداخته‌ایم. در این یادداشت شخصیت حضرت رضا(ع) در سه محور بررسی شده است: شخصیت امام، کرامات ایشان و فضیلت زیارت حضرت.
ستایش شخصیت حضرت در بیان اهل سنت
بسیاری از علمای اهل تسنن در ترسیم فضائل و مناقب امام رضا علیه‌السلام تعابیر زیبایی دارند که به پنج نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنم:
۱- شيخ ياسين بن ابراهيم سنهوتی شافعی در جملاتی خردمندانه، حضرت را چنین توصیف می‌کند: 
«امام علی بن موسی‌الرضا (رضی الله عنه) از بزرگان و از بهترين سلاله است و خداوند با خلق چنين فردی قدرت خود را به نمايش گذاشته است. هيچ فردی توانایی درک او را ندارد. وی والامقام و در فضائل، شهره است و كرامات بسياری دارد.»
۲- يوسف بن اسماعيل نبهانی در توصیف مقام امام رضا علیه‌السلام می‌نگارد: «علی بن موسی از بزرگان ائمه و چراغان هدایت امت از اهل‌بیت پیامبر و معدن علم، عرفان، كرم و جوانمردی بود. وی جايگاه والايی دارد و شهره خاص و عام است و دارای كرامات عدیده می‌باشد.»
۳- شخصی نزد ابو نواس شاعر مشهور عرب رفته و به او گفت: «وقیح‌تر از تو ندیدم؛ زیرا در زمان علی بن موسی هستی و درباره او شعری نسروده‌ای.» ابو نواس در پاسخ گفت: «به خدا قسم شعر نگفتن من به علت بزرگواری ایشان است؛ زیرا من در آن حد نیستم که درباره چنین شخصیتی شعر بسرایم.» بعدازاین پیشامد بود که شعر زیبایی در ثنا و مدح حضرت سرود.
۴- ابن حبان که از علمای بزرگ اهل تسنن است دربیان شخصیت حضرت می‌نویسد: «علی بن موسی از بزرگان و عقلای اهل‌بیت پيامبر صل‌الله علیه و آله و بنی‌هاشم و از افراد شريف و نجيب آنان است كه معتبر دانستن حديث ايشان واجب است.»
۵- شمس‌الدین ذهبی که از استوانه‌های علمی اهل تسنن محسوب می‌شود در تشریح مقام امام رضا علیه‌السلام چنین نگاشته است: «علی بن موسی از نظر علم و دين، شرافت و آقايی دارای مقام والايی بود، وی بلندمرتبه و شايسته خلافت و رهبری بود.»
بیان کرامت حضرت در احادیث اهل سنت
علمای اهل تسنن معترف هستند که کرامات و مناقب امام رضا علیه‌السلام بسیار است که با رعایت اختصار به پنج نمونه اشاره می‌کنم.
۱- بشارت پیامبر به تولد حضرت
اهل تسنن در کتاب‌های خود نوشته‌اند: حميده، مادر امام كاظم علیه‌السلام، پيامبر را در خواب ديد كه به ايشان فرمود: «نجمه را به ازدواج فرزندت (امام كاظم) در آور؛ همانا از او، فرزندی به دنيا خواهد آمد كه بهترين اهل زمين است. حميده نيز چنين كرد و امام رضا علیه‌السلام به دنیا آمد.
۲- تسبیح و تحلیل در رحم مادر
اهل تسنن نقل کرده‌اند که نجمه خاتون، مادر والاگهر امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: هنگام حاملگی، سنگينی حمل را احساس نكردم و هنگام خواب، صدای تسبيح و تحلیل و تقديس فرزندم را می‌شنیدم.
۳- خبر از محل دفن
موسی بن عمران می‌گوید: روزی علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام را در مسجد مدينه، در حالی ديدم كه هارون خلیفه عباسی مشغول سخنرانی بود. امام به من فرمود: روزی را خواهی ديد كه من و هارون در يک‌جا به خاک سپرده می‌شویم.
۴- زنی که دوقلو حامله بود
بكر بن صالح می‌گوید: نزد امام رضا علیه‌السلام رفته و عرض کردم: همسرم حامله است و از شما می‌خواهم دعا كنيد تا خداوند فرزند پسری به من عطا کند. امام فرمود: دو فرزند در راه است. از نزد امام رفتم و پيش خود گفتم: اسم يكی را محمد و ديگری را علی می‌گذارم. 
در اين هنگام امام مرا فراخواند و بدون اين‌كه از من چيزی بپرسد، به من فرمود: اسم يكی را علی و ديگری را ام عمر بگذار. وقتی‌که به كوفه رسيدم، همسرم يک پسر و يک دختر به دنيا آورده بود و اسم آن‌ها را همان‌گونه كه امام فرموده بود، گذاشتم. از مادرم پرسیدم معنی «ام عمر» چیست؟ گفت: کنیه مادربزرگ تو بوده است. 
۵- خبر از مرگ
اهل تسنن روایتی از سعيد بن سعد نقل می‌کنند كه روزی امام رضا علیه‌السلام به مردی نگاه كرده و به وی فرمودند: ای بنده خدا! وصيت خود را بكن و خود را برای چيزی كه گريزی از آن نيست (مرگ)، آماده كن. راوی می‌گوید: آن مرد پس از سه روز از دنيا رفت.
بیان فضیلت زیارت حضرت در بیان اهل سنت
حرم امام رضا علیه‌السلام ملجا و پناهگاه همه شیفتگان و دلباختگان حضرت از تمامی جهان و با هر زبان، دین و مذهبی می‌باشد. بزرگان اهل تسنن نیز از این امر مستثنی نبوده و نیستند.
ابن حبان از اندیشمندان اهل تسنن در مورد زیارت امام و حاجت گرفتن از حضرت می‌گوید: من بارها مرقدش را زيارت كرده‌ام و در هنگامی‌که در طوس بودم هرگاه مسئله‌ مشكل و سختی برايم پيش می‌آمد، به زيارت مرقد علی بن موسی‌الرضا –كه صلوات خدا بر جدش و بر او باد- می‌رفتم و رفع آن مشكل را از خدا درخواست می‌کردم، قطعا و صد در صد دعايم مستجاب می‌شد و آن مشكل از من رفع می‌گشت و اين مسئله را بارها تجربه كردم و مشكلم رفع شد.
حاکم نیشابوری نیز که از علمای پرآوازه اهل تسنن است درباره فضیلت زیارت حضرت این روایت را در کتاب خود نقل کرده است که امام رضا علیه‌السلام فرمودند: 
هر كس مرا در دوری از وطنم (در مشهد) زيارت كند روز قيامت در سه موقعيت نزد او خواهم رفت و از خطرات آن‌جا نجاتش خواهم داد. ۱- هنگامی‌که نامه‌های اعمال برخی به دست راست و برخی ديگر به دست چپشان داده می‌شود؛ ۲- هنگام عبور از پل صراط؛ ۳- هنگام حسابرسی و ميزان اعمال.
محمد بن مؤمل می‌گوید: روزی با پيشوای اهل حديث ابوبكر بن خزيمه و ديگر علما و اساتید خود به زيارت قبر علی بن موسی‌الرضا به طوس رفتيم؛ درحالی‌که آن‌ها بسيار به زيارت قبر ايشان می‌رفتند. احترام و بزرگداشت و تواضع و گريه ابوبکر بن خزيمه نزد قبر علی بن موسی همگی را شگفت‌زده كرده بود.
ابتدای متن گفتیم که عشق مذهب نمی‌شناسد و همه را از هر دین و آیینی به دام می‌گیرد؛ اما عقل هم از این قاعده مستثنی نیست. آنکه عقل سلیم دارد و چشم بینا، از هر مذهب و مسلکی که باشد حق را می‌بیند ولو به دلایل مختلف به آن نگرود. پس در پایان خدمت امام رئوف عرض می‌کنم: «از کنار تو گدا با دست خالی رد نشد؛ نیست عاقل هرکسی دیوانه مشهد نشد!»