معصومه پورصادقی
هزاران سال است  ایران و عراق شانه به شانه یکدیگر روزهای پر فراز و نشیب و گاهی خوش و گاهی تلخ را در دالان پر پیچ و خم تاریخ پشت سر گذاشته‌اند و به امروز رسیده‌اند که سرنوشت آن‌ها مانند تمام آن صدها و هزاران سالی که تاکنون پیموده‌اند، به یکدیگر گره خورده است.
 پیوستگی جغرافیایی بین دو کشور، اشتراکات فرهنگی، تاریخی، دینی و مذهبی ریشه‌داری را بین آن‌ها ایجاد کرده است که گسستن و یا تضعیف آن و یا حتی فراتر از آن، بی توجهی به این اشتراکات ریشه دار و برخلاف جریان این اشتراکات حرکت کردن، نه امکان‌پذیر و نه به نفع ملت‌های دو کشور و دولت‌ها و نظام‌های سیاسی مستقر در این دو کشور  است. 
به دلیل محاسبات و ذهنیت‌های غلط صدام دیکتاتور و دامی که برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای براساس شرایط داخلی ایران که ماه‌های اول انقلاب خود را تجربه می کرد، برای او گسترده بودند، دو کشور هشت سال به جان هم افتادند و بخش قابل توجهی از منابع انسانی و مادی‌شان در یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های دوجانبه دوران معاصر، از بین رفت و علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین و صرف منابع مادی و انسانی قابل توجه، در بسیاری از زمینه‌ها، فرصت‌های توسعه در اختیار دیگر کشورهای منطقه قرار گرفت تا آن‌ها از جنگ بین ایران و عراق، برای دستیابی به اهداف و منافع بلندمدت و تحقق برنامه های بلندپروازانه خود بهره‌برداری کنند. 
حالا اما شرایط فرق کرده است. تهران و بغداد با وجود تمام مشکلات و ناملایماتی که بسیاری از آن‌ها خارج از اراده و کنترل‌شان بوده، سال‌هاست انتخاب کرده‌اند که در کنار یکدیگر باشند. 
ایران و عراق همسایگانی هستند که نه به جبر جغرافیایی، که به دلیل آنچه که تاریخ هزاران ساله، به آن‌ها بخشیده است، باید در هر شرایطی توجهشان به ظرفیت‌های راهبردی و ژئوپلیتیک که از آن برخوردارند، باشد. این در کنار یکدیگر بودن اما، همواره دشمنان و مخالفان متنوعی در منطقه و جهان دارد.
تمام دانش روابط بین‌الملل را که کنار یکدیگر بگذاریم، ایران و عراق انتخابی بالاتر و بهتر از هم افزایی و تعامل ندارند اما، این هم افزایی به این سادگی به دست نمی آید و همزمان، و در تمام سال‌های اخیر، دیگرانی بوده‌اند که نگذارند دو کشور، به سادگی آن را جامه عمل بپوشانند.
قطعا عراقی‌ها و نسلی که دوران مبارزه با داعش را تجربه کردند تا سال‌های سال فراموش نخواهند کرد که چگونه گروه‌های تروریستی کاملا مجهز که با پشتیبانی‌هایی مرموز و عجیب و غریب، برق آسا، شمال تا جنوب این کشور را در می نوردیدند، تا پشت دروازه‌های بغداد در عمق این کشور هم رسیدند اما، به اعتراف بسیاری از مقامات عراقی، تنها کشوری که با اولین درخواست عراقی‌ها، پا به میدان گذاشت و در کنار نیروهای مردمی که با فتوای مرجعیت شیعه این کشور وارد میدان شده بودند، ایران بود و این کشور، برای چندین سال بهترین جوانان و تجهیزات خود را برای دفاع از مردم عراق در برابر تروریسم به کار گرفت. 
مبارزه با تروریسم در خاک عراق، هدف مشترکی بود که بین نیروهای مختلف ایرانی و عراقی انجام شد و تمام منطقه و جهان از منفعت آن برخوردار شدند.
سفر این هفته وزیر امور خارجه به عراق و پس از آن، سفر نخست وزیر عراق به تهران را باید بعد از چندین ماه سردی و کم تحرکی در سیاست خارجی دو کشور و حتی منطقه نقطه آغاز ایجاد تحرکات جدید در فعل و انفعالات منطقه‌ای دانست.
در کنار مناسبات صرف دوجانبه، چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح جهانی، پرونده‌های زیادی وجود دارد که در تمامی آن‌ها عراق و ایران می‌توانند نقش‌آفرینی‌های مشترکی داشته باشند. نقش آفرینی‌هایی که اجتناب ناپذیر است. مگر می‌شود پرونده مبارزه با تروریسم در منطقه را بدون تهران و بغداد پیش برد.
 عراق چندین بار در دهه‌های گذشته هدف تحرکات و حملات تخریبی رژیم صهیونیستی بوده و حتی در دو سال گذشته و در یک پرونده ویژه، جهان و منطقه شاهد آن بود که این رژیم چگونه در حمایت از پروژه تجزیه عراق، پا به میدان گذاشت. پرونده ۷۰ ساله رژیم صهیونیستی نیز بدون این دو کشور قطعا به نتیجه نخواهد رسید. امنیت در خلیج فارسپرونده دیگری است که نقش دو کشور می‌تواند مؤثر و تعیین کننده باشد. عراق می‌تواند در پرونده رابطه ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نقش مهمی ایفا کند. با این‌که بافت زبانی و نژادی عراق گاهی مستمسک اتفاقات ضدایرانی در این کشور می شود، اما کیست که نداند در پس پرده اینگونه اتفاقات چه بازیگران و کشورهایی حضور دارند.
 وجه مشترک و بی‌بدیل بین دو کشور یعنی مرجعیت شیعی و عتبات عالیات و به‌ویژه توجه ویژه مقام معظم رهبری به روابط مردمی بین دو کشور، خنثی کننده بسیاری از این توطئه‌ها بوده است. توطئه‌ها و دسیسه‌های طرف ثالث دقیقا همان چیزی است که باید در تهران و بغداد مدیریت شود.
یک مدیریت مشترک و از یک مرکز فرماندهی و پیش برنده مشترک و واحد و براساس درک مشترک و متقابل از ضرورت‌ها و اهمیتی که روابط دو جانبه بین ایران وعراق در کل فرآیند تحولات در منطقه می‌تواند بگذارد.
در مقابل، برای ایران تمامیت ارضی عراق تحت هر شرایط ، اصلی است که هیچ امری نمی‌تواند خدشه به آن را برای تهران توجیه کند. ثبات و امنیت و توسعه عراق در هیچ شرایطی به ضرر تهران نیست. باید با این تفکر در جوامع دو کشور مقابله شود که رشد و توسعه یکی از این دو کشور، به ضرر طرف و کشور مقابل است.
 اگر معضل و مشکلی هم بین دو کشور وجود دارد تجربه نشان داده است که ظرفیت‌های همکاری دو کشور، راه‌حل بهتر و بسیار کم هزینه‌تری برای مقابله با آن‌هاست تا در پیش گرفتن راه‌های تقابلی و رقابتی. 
هر دو کشور باید منافع ملی و مصالح بلندمدت ملت‌های خود را در یک چشم انداز بلندمدت در نظر بگیرند و به این باور برسند هیچ یک از اهداف و مصالح و منافع این دو کشور بدون احترام گذاشتن و در نظر گرفتن مصالح و منافع طرف مقابل، به سادگی قابل تحقق نیست. 
این موضوع باید تبدیل به یک باور قطعی در بین مقامات عالی رتبه دو کشور و همچنین گروه‌های مختلف مردمی در ایران و عراق شود و از این طریق حتی دوستان و متحدان و شرکای هر دو کشور نیز به این باور برسند که منافع و مصالح ایران وعراق، به ضرر هیچ یک از کشورهای منطقه نیست و این موضوع تنها زمانی محقق می‌شود که ابتدا تهران و بغداد به آن باور داشته باشند و در مسیر آن گام بردارند. سخن پایانی این‌که در وصف روابط راهبردی بین دو کشور از هر واژه و عبارتی که استفاده شود، باز شاید حق مطلب ادا نشود. همانند تمام کشورهای جهان و حتی کشورهایی که به صورت سنتی متحد یکدیگر محسوب می شوند همیشه مسائل و موضوعات زیادی وجود دارد که ممکن است در مقطعی روابط بین متحدین را هم متأثر از خود کند اما، اگر راه و مسیر دو کشور برای تأمین منافع راهبردیشان روشن و مشخص باشد،  اگر چه با وجود برخی ناملایمات گاه و بیگاه، باز شاهد حرکت رو به جلوی روابط بین آن‌ها خواهیم بود. ایران و عراق هم از این قاعده مستثنی نیستند. 
سفر نخست وزیر عراق حتی اگر به صرف رد و بدل کردن پیامی از سوی یک کشور ثالث باشد باز نشان دهنده عمق احساس اعتماد متقابل بین رهبران دو کشور است که برای مصالح مشترک، به هیچ مانعی، اجازه خودنمایی و عرض اندام در برابر این روابط را نمی دهند.