گروه اجتماعی
سویه موسوم به «اُمیکرون» مدت‌زمان زیادی نیست که شناسایی‌شده و با عمر کوتاهی که دارد در سراسر دنیا گسترش پیداکرده و در پنج قاره جهان‌دیده شده است و به کشورهای همسایه ما یعنی امارات و عربستان هم رسیده و ورود آن به ایران دور از ذهن نیست. این مسئله با محدودیت‌های هوشمند در نیمه آذرماه تقارن یافته است و بی‌تردید با برقراری تعادل مناسب میان انتشار بیماری و معاش مردم و اقتصاد جامعه و تفکیک افراد واکسینه و غیرواکسینه، می‌توان بار احتمال بستری و مرگ را کاهش داد.
بی‌توجهی به واکسیناسیون، خطری بالقوه برای جهش‌های تازه کروناست و باید برای تحلیل و بررسی راهکارهای مواجهه با گونه‌های جهش‌یافته، نگرشی جهانی داشت. در این میان، نکته‌ای که همواره انتقادات فراوانی را به دنبال داشته، توزیع ناعادلانه واکسن در جهان است که بارها اعتراض سازمان بهداشت جهانی و نهادهای بین‌المللی را در پی داشته است. 
با افزایش سویه‌های جدید ویروس کرونا و دسترسی اندک به واکسن در جوامع درحال‌توسعه، تمامی کشورها در معرض تهدید قرار دارند. پیش‌تر دبیرکل سازمان ملل متحد، تصریح کرده بود که اولویت باید واکسیناسیون همگانی تمامی نقاط جهان باشد بدان معنا که هفتاد درصد مردم تمامی کشورها واکسینه شوند، «نه یک درصد در یک مکان و ۲۰ درصد در مکان دیگر». اگر به آمارها نگاهی بیندازید، درخواهید یافت که حدود ۱۷ درصد از جمعیت جهان در قاره آفریقا زندگی می‌کنند و تاکنون کمترین میزان واکسیناسیون کرونا به این قاره اختصاص دارد.
 تنها حدود ۶ درصد از جمعیت آفریقا واکسن کرونا دریافت کرده‌اند که این میزان ۴۰ درصد از میانگین جهانی کمتر است!
    دسترسی ناعادلانه به واکسن و جهش‌های بیشتر
بر این اساس، تدروس آدهانوم- دبیر کل سازمان جهانی بهداشت با تأکید بر اهمیت برخورداری برابر همگان از واکسن گفته است: «فراهم کردن واکسن برای همه، صدقه دادن به کشورهای دیگر نیست بلکه عین منفعت کشور اهداکننده است… چراکه هیچ کشوری تنها با واکسیناسیون ملت خود نمی‌تواند این پاندمی را پشت سر بگذارد.» اتفاقی که اکنون با سویه اُمیکرون رخ‌داده، نمایانگر آن است که تمامی کشورها در مواجهه با کرونا در یک کشتی نشسته‌اند و این سویه به‌رغم لغو شدن پروازها، خود را به بیش از ۴۰ کشور رسانده است.
ازاین‌رو، سویه جدید یا همان امیکرون، قادر است به شیوع این بیماری دامن بزند و بار دیگر سیستم بهداشت و درمان کشورها را تحت‌فشار مضاعفی قرار دهد، موضوعی که به عدم توزیع عادلانه واکسن بازمی‌گردد و در این صورت، همچنان باید منتظر جهش‌های بیشتر کرونا باشیم. 
اُمیکرون یک تهدید جدی به شمار می‌رود و کنترل کرونا درگروی آن است که سطح پوشش واکسیناسیون بالا برود، این مشکلی جهانی است و اگر بسیاری از کشورها ازجمله آفریقا به دلیل توزیع ناعادلانه، نتوانند درصد پوشش واکسیناسیون خود را بالا ببرند، در کنترل این بیماری موفق نخواهیم بود و به هر شکل، ویروس دوباره جهش پیدا می‌کند. بستن مرزها نیز تا حدودی اثرگذار است و نمی‌توان به طورکامل با مسدود کردن مرزهای هوایی و زمینی، جلوی ورود گونه‌های جهش‌یافته را گرفت. 
    اعمال جریمه و محدودیت 
جدا از توزیع برابر واکسن در سطح جهان، اقداماتی که برای مواجهه با سویه جدید  کرونا باید در دستور کار قرار گیرد، واکسینه کردن گروه‌هایی از جمعیت است که تاکنون بنا به دلایل مختلف به تزریق واکسن تن نداده‌اند.  
اکنون در کشور ما سرعت واکسیناسیون بالا نیست، ازاین‌رو علیرضا ناجی- رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به ایسنا می‌گوید: «باید افراد را تشویق کرد و حتی قوانینی تعیین کرد که منجر به‌اجبار به واکسیناسیون شود. این موضوع در همه جای دنیا وجود دارد که شامل همان اعمال محدودیت‌های اجتماعی است و اینکه اگر فردی بخواهد به یک مکان عمومی برود، باید کارت واکسن داشته باشد یا بسیاری از جاها تمدید قراردادشان را منوط به واکسن کردند. واریانت‌هایی که ایجاد می‌شود، واریانت‌هایی هستند که در جوامعی ایجاد می‌شوند که نه اقدامات خاصی برای محدود کردن چرخش ویروس انجام دادند و نه برنامه درستی برای واکسیناسیون دارند.»
قرار است، محدودیت و جریمه برای افراد واکسینه نشده و کرونایی در شهرهای قرمز و نارنجی اعمال شود. رضا نفیسی – رئیس مرکز تدوین مقررات ایمنی حمل‌ونقل پدافند غیرعامل و مدیریت بحران وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است: در سیستم کنترل هوشمند کرونا که از نیمه آذرماه (فردا) اجرایی خواهد شد، محدودیت و جریمه برای افرادی که واکسینه نشدند در شهرهای قرمز و نارنجی اعمال ‌می‌شود اما افراد مبتلا حتی اجازه سفرهای درون‌شهری با خودروهای شخصی خودشان را هم ندارند.
نفیسی در گفت‌وگو با ایسنا این خبر را هم داده است که اگر سویه جدید کرونا در کشور شیوع و گسترش پیدا کند، محدودیت‌های کرونایی درباره سفرهای داخلی تغییر خواهد کرد و سخت‌گیرانه‌تر می‌شود و سیستم هوشمند کنترل کرونا بر همین مبنا عمل می‌کند و درعین‌حال گفته است، پروتکل‌های بهداشتی که پیش‌ازاین برای شهرهای قرمز، نارنجی، زرد و آبی اجرایی می‌شد تغییری نکرده اما هوشمند شده و برای افراد واکسینه نشده و مبتلا اجرایی خواهد شد.
آن‌طور که رئیس مرکز تدوین مقررات ایمنی حمل‌ونقل پدافند غیرعامل و مدیریت بحران وزارت راه و شهرسازی عنوان می‌کند: « افراد مبتلابه کرونا رصد می‌شوند و اجازه رفتن به سر کار را ندارند و اگر ترددی داشته باشند به معنای ترک غیرقانونی قرنطینه تلقی شده و جریمه خواهند شد.» بنابراین گروهی که پاسخ تست کرونای آن‌ها مثبت باشد، باید تابع رعایت پروتکل‌ها سخت‌گیرانه‌تری نسبت به افراد واکسینه نشده باشند، به‌گونه‌ای که حتی اجازه خروج از منزل با خودروهای شخصی را هم ندارند و باید در قرنطینه بمانند و در سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری جریمه خواهند شد.
    در اهمیت دُز تقویتی
درعین‌حال، توصیه‌های مؤکدی نیز در خصوص دز تقویتی مطرح‌شده است. آنتونی فائوچی- مدیر موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا، مردم این کشور را برای دریافت دُز تقویت‌کننده فراخوانده و گفته، این دُز را به تعویق نیندازند؛ وقتی دُز تقویت‌کننده را دریافت می‌کنید، سطح آنتی‌بادی‌ها در مقایسه با مقدار پس از دز دوم بسیار بالا می‌رود.
او در ادامه تأکید کرده است: حتی هنگام برخورد با سویه‌هایی مانند اومیکرون، سطح آنتی‌بادی شما پس از دز تقویت‌کننده به‌اندازه کافی بالا خواهد بود. این احتمالاً سطح محافظت قابل‌توجه و بالایی را ارائه می‌دهد.
علیرضا ناجی هم در اهمیت تزریق دُز بوستر یا تقویتی به ایسنا می‌گوید: «برخی کشورها اعلام کردند که تزریق دُز بوستر را باید برای ۱۸ سال به بالا عمومی کنیم و زمان تزریق آن را هم کاهش دهیم. زیرا هرچقدر بتوانیم سیستم ایمنی را تقویت کرده و میزان آنتی‌بادی را بالابریم، می‌توانیم در برابر واریانت‌ها مبارزه بهتری داشته باشیم. جدای از اینکه یک واریانت چقدر می‌تواند از سیستم ایمنی فرار کند، اما درهرصورت واکسن‌هایمان را کاملا بی‌تأثیر نکرده است.»رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با «ما» نیز تأکید می‌کند: «باید تمام افراد بالای ۱۸ سال با اولویت افراد مسن و دارای بیماری‌های زمینه‌ای و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، دُز بوستر را دریافت کنند و علاوه بر این، توصیه‌شده که افراد زیر ۱۸ سال دو دُز واکسن را به‌سرعت تزریق کنند. باید در نظر گرفت که هم‌اکنون ۱۶ درصد از جمعیت بالای ۱۲ سال ما واکسینه نشده‌اند و اگر کل جمعیت را در نظر بگیریم، این عدد بالاتر است. تاکنون ۵۷ میلیون نفر دُز اول و ۴۷ میلیون نفر دُز دوم و حدود یک‌میلیون نفر، دُز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و هنوز با سطح پوشش ۸۰ تا ۹۰ درصدی واکسیناسیون فاصله زیادی داریم، آن‌هم در وضعیتی که هرلحظه ممکن است اُمیکرون اتفاقات بدی را برای ما رقم بزند. ممکن است این ویروس ازنظر انتقال و سرایت‌پذیری همانند دلتا نباشد، اما واکسن گریزتر است. البته طبق اطلاعاتی که اکنون موجود است، باید نسبت به تزریق واکسن و بالا بردن سطح پوشش واکسیناسیون اقدام کرد.»
    احتمالا اُمیکرون وارد کشور شده است
علیرضا ناجی با اشاره به اینکه اُمیکرون خطری بسیار جدی است، می‌گوید: «بسیاری از کشورها، قوانین خاصی را اعمال کرده و ضوابط سخت‌گیرانه خود را دوباره تمدید و تشدید کرده‌اند و حتی برای افرادی که واکسن تزریق نکرده باشند، قوانین سفت و سختی را حاکم کرده‌اند. اُمیکرون به‌سرعت در سراسر جهان گسترش‌یافته و دیر یا زود، مثل همه‌سویه‌های دیگر به ایران نیز وارد می‌شود؛ کما اینکه احتمالا  این‌گونه اکنون در کشور ما هم موجود است، منتها پایش ژنتیکی انجام‌نشده و یا مطالعات لازم صورت نگرفته است. هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانیم این سویه چه خصوصیاتی دارد و نمی‌دانیم که آیا جایگزین دلتا خواهد شد یا خیر. اما به هر صورت انتقال‌پذیری آن بالاست و از روی موتاسیونی که در اُمیکرون وجود دارد، از گونه دلتا هم واکسن گریزتر است، بنابراین باید بااحتیاط و دوراندیشی عمل کرد و مردم باید همچنان تابع ضوابط بهداشتی باشند. ضرورت دارد مسئولان نیز بر مرزهای زمینی، دریایی و هوایی نظارت داشته باشند. این واریانت اکنون گسترش‌یافته و فقط مربوط به جنوب آفریقا نیست و حتی در کشورهای همسایه ما نیز این‌گونه مشاهده‌شده است. حتی آن موردی که در بلژیک مشاهده‌شده از مسافری بوده که از مصر آمده و این نشان می‌دهد که در مصر هم این‌گونه وجود دارد بنابراین در ورود مسافران به کشور، نباید فقط به تست منفی و واکسنی که تزریق کرده‌اند بسنده کنیم، باید قوانین قرنطینه و ایزولاسیون و گرفتن تست پی سی آر را به‌دقت اعمال نماییم.»