گروه فرهنگی
مهم‌ترین ایرادی که در سیر تصویب طرح صیانت (که اکنون آن‌قدر نسخه‌های مختلف با اسامی متفاوتی دارد که بهتر است به همین عنوان معروف و مصطلح صیانت بخوانیمش) به چشم می‌خورد، عدم اراده جدی برای تصویب سیاستی متقن، دقیق و قانع‌کننده است. طراحان و مدافعان سرسخت این طرح، از همان ابتدا خود را در دوگانه‌ای از اساس اشتباه تصور کرده‌اند. تصویر آن‌ها از جنجال شکل‌گرفته حول این طرح، میدان جنگی میان طرفداران ولنگاری اینترنت و طرفداران مدیریت و سامان دادن به آن است. این طیف نمی‌خواهد بپذیرد عده‌ای به واقع دلسوز که ضرورت شبکه ملی اطلاعات را درک می‌کنند و از بی‌نظمی فعلی فضای مجازی نیز ناراضی‌اند، معتقدند طرح صیانت با تمام اصلاحات و نسخه‌های متعدد آن، قانونی مرده و بی‌مصرف و چوبی لای چرخ کسب‌وکارها و زیست مجازی مردم خواهد بود. از همین تصور است که اقدام مرکز پژوهش‌های مجلس در نمایاندن نقاط تعارض این طرح با قانون اساسی، سیاسی‌کاری خوانده می‌شود. حال آنکه به اذعان اعضای مرکز پژوهش‌ها، بررسی این طرح اتفاقا توسط انقلابی‌ترین نیروی‌های این مرکز انجام شده است. بلافاصله پس از ارائه گزارش مرکز پژوهش‌ها، کمیسیون ویژه بررسی این طرح، نسخه‌ای با عنوان «طرح تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» منتشر می‌کند و مدعی می‌شود مرکز پژوهش‌ها باید روی این نسخه نظرات خود را اعلام می‌کرده است اما به دلیل سیاسی‌کاری، نسخه قبلی را بررسی می‌کند. این در حالی است که دو نماینده مرکز در جلسه با کمیسیون که به صورت زنده از تلوبیون پخش شد، می‌گویند بررسی و گزارش بر مبنای نسخه‌ای بوده که خود کمیسیون به مرکز داده است. در هر صورت نسخه جدید که در تاریخ پنجم دی‌ماه منتشر شد نیز تغییر ماهوی جدی‌ای ندارد و نقاط مغایر با قانون اساسی و مبهم، هنوز باقی است. به گفته کارشناسان، آخرین نسخه طرح صیانت که احتمالا به زودی مورد رأی‌گیری قرار می‌گیرد، تنها کمی ظاهر خود را عوض کرده و مواجهه طراحان با منتقدان، در حد بزک کردن چهره طرح و بازی با کلمات خلاصه می‌شود.   
 آخرین اظهارات مهم در خصوص طرح
یکی از مهم‌ترین اظهارنظرها در خصوص طرح، صحبت‌های وزیر ارتباطات، عیسی زارع‌پور در روز هجدهم بهمن بود. اظهارات وزیر ارتباطات به این دلیل مهم بود که نگاه او به امر سیاست‌گذاری را نمایان می‌سازد. یک نگاه به سیاست‌گذاری، سیاست‌گذاری نخبگانی است. یعنی جمعی از نخبگان گرد هم آیند و بهترین تصمیم را اتخاذ کنند و سپس آن را اجرا سازند. در اینجا نیازی نیست که آحاد مختلف مردم از پیش نسبت به سیاست آگاه شوند. چراکه نخبگان خودشان تمام جوانب را می‌سنجند و با دقتی که آن‌ها دارند؛ دیگر نیازی نیست اذهان عمومی مردم درگیر شود. این طرز نگاه به سیاست‌گذاری در خور انتقاداتی است. چراکه حتی اگر امر سیاست‌گذاری را بتوان همواره در قبضه متخصصان و نخبگان نگاه داشت، باز هم از اقناع و در درجه بعدی از مطالبه مردم بی‌نیاز نیستیم. خصوصا در ایران که از سمت خاکریز رسانه‌ای دشمن، آتش بی‌امانی برای غیرعقلانی، ظالمانه و متحجرانه نشان دادن تصمیمات حکومت بر سر مردم ریخته می‌شود. عیسی زارع‌پور می‌گوید: «نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات به مرجع رسیدگی به طرح یعنی مجلس شورای اسلامی ارسال شده است. البته در حال حاضر تعداد نسخه‌های طرح به قدری زیاد شده که نمی‌دانم اکنون در حال بررسی کدام یک هستند. تاکید بر این است که به جای تلاطم‌های اجتماعی، بحث در فضای کارشناسی و نخبگانی بررسی شود تا مصوبه‌ای با اشکال شکل نگیرد. همچنین مهم است که منافع مردم، کسب‌وکارهای اینترنتی و فضای کلی مجازی کشور دچار مشکل نشود.» 
سخن وزیر ارتباطات مبنی بر لزوم بررسی تصمیمات تخصصی در فضایی تخصصی و به دور از هیجانات اجتماعی و تصویرسازی‌های خلاف واقع رسانه‌ای، کاملا دقیق و درست است اما نتیجه تصمیمات قبل یا بعد از بررسی‌های تخصصی باید به مردم عرضه شود. یا موضوع مورد بررسی برای خود مسئله بوده و حالا حاکمیت به سراغ آن رفته، یا مشکلی هنوز برای مردم تبدیل به مسئله نشده، اینجا حاکمیت ابتدا مردم را نسبت به مشکلی که وجود دارد روشن می‌سازد و سپس راه‌حل کارشناسی و تخصصی را به آن‌ها ارائه می‌دهد. در مورد طرح صیانت اتفاقی که افتاد برعکس بود. یعنی آنچه برای مردم مسئله بود، نه حکمرانی فضای مجازی، که ترس از محدودیت و مسدودیت فضای مجازی بود. اعمال فیلترها، مردم را همواره نسبت به دیدگاه حاکمیت به اینترنت بدبین ساخته بود. کار حاکمیت در اینجا پیچیده است. هم باید بدبینی مردم نسبت به رابطه خود و اینترنت را اصلاح کند و هم باید حکمرانی فضای مجازی را برای آن‌ها تبدیل به مسئله کند. هیچ کدام از این کارها انجام نمی‌شود بلکه یک‌کاره بحث طرحی وسط می‌آید که از قضا توسط نخبگان فضای مجازی تنظیم نشده و حتی نظر نخبگانی مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص آن نیز با جدیت طرد شده است. این درست نیست در دوره‌ای که رهبر انقلاب سخن از جهاد تبیین می‌گویند و همه ما را نسبت به پیوست رسانه‌ای فعالیت‌هایمان هوشیار می‌سازند، ما از رسانه‌ای شدن تصمیم‌گیری در مورد مقوله مهم فضای مجازی گله داشته باشیم. اتفاقا مهم‌ترین تبیین و مسئله‌سازی را در خصوص آسیب‌های فضای مجازی، خود رهبر انقلاب داشتند. ایشان در این خصوص، بحث آبرو را مطرح می‌کنند و می‌گویند در فضایی به این شکل بی‌در و پیکر و بی‌قانون و به بیان خود ایشان «ول»، حتی آبروی افراد امنیتی ندارد. آبرو چیزی است که همه آن را درک می‌کنند و کسی نیست که نسبت به حفظ آبروی خود دغدغه‌مند نباشد. به این شکل باید با زبانی سخن گفت که برای‌ مردم قابل درک باشد.  
سه روز بعد در روز پنج‌شنبه ۲۱ بهمن، عیسی زارع‌پور در اینستاگرامش نوشت: «آنچه این روزها تحت عنوان نظر وزیر ارتباطات درباره نادرست بودن رسانه‌ای شدن طرح حمایت از حقوق کاربران در برخی رسانه‌ها منتشر شده، برداشتی غیردقیق و ناصحیح از صحبت‌های بنده است.» او در ادامه توضیح داد: «طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه در زمانی رسانه‌ای شد که هنوز کامل نشده بود و به همین دلیل باعث به وجود آمدن نگرانی‌هایی در بین مردم و به خصوص صاحبان کسب و کارهای اینترنتی شد.» این توضیح وزیر محترم، قصور دستگاه اجرایی و تقنینی در اقناع ملت نسبت به ضرورت قانون‌گذاری برای فضای مجازی را توجیه نمی‌کند.
اظهارنظر مهم دیگر، سخنان آیت‌الله علم‌الهدی در خطبه‌های نماز جمعه این هفته در حرم مطهر رضوی بود. خطیب جمعه مشهد در مراسم نمازجمعه این هفته که یکی از حضارش رئیس مجلس دکتر محمدباقر قالیباف بود؛ خطاب به او گفت: «خواسته دوم از مطالبات موکد مقام معظم رهبری است. جنابعالی در این کشور سردار دفاع مقدس بودید و در آن فرماندهی شما و همرزمان و همسنگرانتان اجازه ندادید این کشور جولانگاه دشمن شود ولی امروز با چشم خود داریم می‌بینیم و می‌شنویم که فضای مجازی جولانگاه دشمن شده و با تمام قدرت دارد برما می‌تازد در عین حال که ما در این بحبوحه قدرت و توانمندی هستیم شما در مجلس شورای اسلامی به عنوان سردار دفاع جنگ نرم همانطوری که سردار دفاع جنگ سخت بودید اقدام کنید، قانون تنظیم‌گری فضای مجازی هر چه زودتر در مجلس شورای اسلامی تصویب شود و با پیگیری عزیزانمان در مجلس این قانون در کشور اجرا شود و این فضای آلوده که جولانگاه دشمن است به فضایی پاک و مقدس برای زندگی مردم قرار گیرد و ان شاءالله این مفاسد از فضای مجازی هم برکنده شود با همتی که عنایت خواهید فرمود.»
سخنان خطیب محترم نماز جمعه مشهد مقدس حاکی از دغدغه‌ای درست و بجاست، اما حمایت ایشان از یک قانون پیش از تصویب شدنش، اقدامی است که رهبر انقلاب هم از آن حذر دارند. حمایت از یک قانون، نیاز به بررسی تخصصی آن دارد و بهتر است ائمه جمعه و دیگر دلسوزان فضای مجازی، دغدغه خود را به شکلی کلی و عمومی به مسئولین تذکر دهند و نه در قالب حمایت از یک قانون خاص که تا حدی منتسب به یک جریان سیاسی خاص است. همچنین اینکه فضای مجازی فضای پاک و مقدسی باشد، رؤیایی است که خصوصا از طریق قانون‌گذاری (زور و اجبار) دستیابی به آن ممکن نیست. با زور، هیچ فضایی را نمی‌توان پاک کرد و در طول تاریخ هم این اتفاق نیفتاده است. ما صرفا باید تلاش کنیم که تا حد امکان زمینه برای تهدید آبروی افراد، سرقت اطلاعات کشور، شبهه‌افکنی و روایت‌سازی‌های مغرضانه دشمن فراهم نباشد و این‌ اهداف الزاما نیاز به روش‌های سلبی ندارد. به قول آیت‌الله جوادی آملی، فضای مجازی، فضای حقیقی است و جایی است که کنه ذهن و دل آدم‌ها نمایش می‌یابد. انتظار فضای پاک و مقدس از این فضا، با ذات آن در تعارض است و نه چندان واقع‌بینانه. 
اظهارنظر جنجال برانگیز دیگر، صحبت‌های فلاحی، نماینده مردم همدان و فامنین بود که ادعا کرد طرح صیانت هفته آینده به تصویب خواهد رسید. او گفت: « قانون حمایت از کاربران در فضای مجازی در بیش از ۴۰ کشور وجود دارد و صاحبان پیام‌رسان‌های بیگانه در کشور ما دفتر ندارند که پاسخ‌گو باشند. در این طرح، ما به دنبال ساماندهی هستیم و نمی‌خواهیم فیلتر کنیم و اصلا تا زمانی که زیرساخت داخلی نداشته باشیم، نمی‌توانیم فیلتر کنیم. برخی نمایندگان با تفکر سیاسی خاص تا الان تلاش کردند کار پیش نرود و از ۲۳ نفری که در کمیسیون هستیم، چهار نفر سعی کردند زمان کمیسیون را بگیرند و از هر طرف فشار آمده تا کار انجام نشود؛ اما ان‌شاءالله به‌زودی در هفته آینده تصویب می‌شود.» 
اگر هم در کمیسیون ویژه تنها چهار نفر مخالف طرح هستند، در میان مردم عدد مخالفان بسیار بیشتر از چهار تن است! کشورهای دیگر نیز اگر توانسته‌اند حکمرانی مطلوبی در این زمینه داشته باشند، خوب قانون نوشته‌اند و عمل‌گرایانه اندیشیده‌اند. سخن بر سر مقصد نیست، بلکه بر سر آن است که از کدام مسیر می‌توانیم به این مقصد برسیم؟