یکی از اولویت های اصلی هر حاکمیت، حفظ و انسجام نظام سیاسی و آرامش عمومی و امنیت ملی است و دقیقا از همین روست که طرح خدمت وظیفه عمومی در ایران اسلامی و برخی از کشورها سال هاست که اجرا می شود. از سوی دیگر اما، در دوره انقلاب فناوری، نیاز به سرباز کم تخصص و نابلد در حوزه های امنیتی و نظامی روز به روز کمتر می شود و امنیت و دفاع، ابعاد فناورانه و مبتنی بر تخصص می یابد. مطلب دیگر آن است که در نگاه اسلامی، مردم عیال حکومتند و نظام هم در قبال مردم وظایفی دارد. این نقطه تمایز نظام جمهوری اسلامی با بسیاری از نظام هاست. نظام وظیفه مهم است اما وظیفه نظام اولویت بالاتری است. وظیفه نظام نسبت به جوانانی که در ابتدای زندگی شغلی، تحصیلی و خانوادگی خود هستند چیست؟آیا می توان ماه ها وقت و عمر بسیاری از جوانان را در دوره نظام وظیفه و بدون آن که حتی آموزش جدی نظامی ببینند، هدر داد و او را یک تا دو سال در مسیر زندگی عقب انداخت؟ 

 کیست که نداند وضعیت فعلی در خدمت سربازی جوانان ما احتیاج به بازنگری اساسی دارد؟! اعضای کمیسیون تلفیق برنامه هفتم در جریان بررسی اصلاح قانون نظام وظیفه با رای قاطع مدت زمان خدمت سربازی را به میانگین ۱۲ ماه کاهش دادند. گفتنی‌ست که بر اساس این مصوبه مشمولان بیش از ۳۰ سال و دارای ۲ فرزند از خدمت سربازی معاف می‌شوند، ‏دانشجویان خارج از کشور نیز می‌بایست تعیین تکلیف شوند و تلاش مجلس برای حرفه‌ای شدن سربازی محقق می‌گردد. پیش‌تر نمایندگان مجلس افزایش ۱۲ برابری حقوق سربازان را به ثمر رسانده بودند که گامی مهم در راستای معیشت سربازان تلقی می‌شد. اکنون نیز تصویب حکم کمیسیون تلفیق گام مهمی در راستای اصلاح فرآیند سربازی محسوب می‌گردد که امید است با تصویب در صحن مجلس و تایید شورای نگهبان به زودی به اجرا برسد چراکه مطالبه اصلاح نظام قانون وظیفه از جمله موضوعات و دغدغه‌های اصلی جوانان کشور است و بسیاری به سبب این مطالبه معطل مانده، از خدمات اجتماعی محروم و بی بهره بوده‌اند.

اعضای کمیسیون تلفیق برنامه هفتم این موضوع را مطالبه جامعه می‌دانند و عنوان می‌دارند که بستر این موضوع به زودی فراهم و عملیاتی می‌گردد. اگرچه این مصوبه نیازمند تایید نیروهای مسلح، اخذ رای نمایندگان صحن مجلس، کسب رای اکثریت و ارجاع به شورای نگهبان است اما باور اعضای کمیسیون تلفیق این است که این امر جای نگرانی ندارد و کمیسیون مصمم است تا یکایک زیرساخت‌های موردنیاز این امر را فراهم سازد و هرکجا نیاز به اخذ مجوز بود، مجوزهای لازم را دریافت و مصوبه را آماده روند اجرایی سازند. همانطور که با پیگیری مدام و بی وقفه نمایندگان حقوق سربازی رشد ۱۰ برابری یافت، اصلاح قانون نظام وظیفه براساس مطالبه جامعه و نیاز نیروهای مسلح از جمله موضوعاتی است که امیدواریم بزودی به ثمر بنشیند. در بررسی جزئیات بیش‌تر این موضوع به گفت‌وگو با محسن پیرهادی و محسن دهنوی، اعضای هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.  

‎محسن پیرهادی، عضو هیئت رئیسه مجلس:
‎بن بست در پیگیری مطالبات واقعی مردمی معنایی ندارد
 ‎محسن پیرهادی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در تشریح اصلاح قانون نظام وظیفه، گام برداشتن به سمت حرفه ای شدن سربازی را  از جمله موضوعات اولویت‌دار مجلس یازدهم دانست و در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» اظهار داشت: همانطور که با پیگیری مدام و بی وقفه نمایندگان حقوق سربازی بیش از ۱۰ برابر طی ۳سال رشد کرد، اصلاح قانون نظام وظیفه براساس مطالبه جامعه و نیاز نیروهای مسلح از جمله موضوعاتی است که به جد پیگیر آن هستیم و ان شاء الله به ثمر خواهد نشست.  ‎وی با بیان اینکه در جریان تدوین و تصویب قانون برنامه هفتم توسعه بستر اصلاح قانون نظام وظیفه بیش از هرزمان دیگری مهیا شده است، افز‌ود: طی نشست اخیر کمیسیون تلفیق برنامه هفتم در بحث مربوط به قانون نظام وظیفه، کاهش زمان خدمت سربازی به ۱۲ ماه و معافیت از خدمت مشمولان بالای ۳۰ سال دارای ۲ فرزند و مجاز شدن ادامه تحصیل دانش آموزان مقطع دیپلم و بالاتر در خارج از کشور، تعیین تکلیف مشمولان غایب و دانشجویان مشغول به تحصیل در خارج از کشور به تصویب اعضای کمیسیون رسید. گفتنی‌ست که این مصوبه نیازمند تایید نیروهای مسلح و اخذ رای نمایندگان در صحن مجلس است و پس از کسب رای اکثریت مجلس مثل هر قانون دیگری به شورای نگهبان ارجاع داده می شود.  ‎نایب رئیس کمیسیون تلفیق برنامه هفتم در پاسخ به اینکه گفته می‌شود اصلاح قانون نظام وظیفه جزو وظایف ستاد کل نیروهای مسلح است و تلاش مجلس در این مسیر موثر واقع نمی شود، تصریح کرد: به عنوان نماینده مردم موظف به پیگیری و انعکاس صدا و مطالبات مردمی هستیم و قانون اساسی ظرفیت و بستر خوبی را برای پیگیری امور مردم در اختیار نمایندگان قرار داده است کما اینکه در همین بستر با تلاش بی وقفه جمعی از نمایندگان در اقدامی کم سابقه مانند حقوق پرداختی به سربازان، افزایش قابل توجهی یافت اگرچه رقم این پرداختی همچنان نیازمند افزایش است اما رشد بیش از ۱۰برابری آن طی ۳سال با ورود و پیگیری مجلس میسر شد.  ‎

نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم با تاکید بر اینکه پیگیری مطالبات به‌حق و برزمین مانده مردم یکی از وظایف و مسئولیت‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی است، همچنین خاطرنشان کر‌د: ایستادگی و پیگیری نمایندگان بر سر اصلاح قانون نظام وظیفه در تصمیم اخیر نیروهای مسلح برای کاهش ۳ماهه زمان خدمت سربازی اثرگذار بود چرا که استمرار در طرح مطالبات واقعی جامعه حتما منجر به کمرنگ شدن و رفع  برخی موانع می‌شود. به سرانجام رساندن مطالبه اصلاح قانون نظام وظیفه ازجمله موضوعاتی است که اگر به دلیل موانع موجود صدها بارهم با مانع مواجه شود، پیگیری آن بر دوش نمایندگان است و بن بست و سکوت درقبال این مطالبه معطل مانده و بحق جامعه معنایی ندارد.  ‎

وی بیان داشت: ساماندهی بحث خدمت سربازی براساس نیاز نیروهای مسلح و ظرفیت جامعه سال هاست که ازسوی مجلس، دولت و نیروهای مسلح پیگیری می‌شود. ورود مجلس و دولت به این مهم و تاکید کارشناسان و نمایندگان نیروهای مسلح بر لزوم ایجاد اصلاحاتی در قانون نظام وظیفه همگی موید اهمیت و ضرورت اصلاح قانون سربازی است و مانع تراشی و رویکرد تخریبی جمعی در قبال این تلاش نمایندگان جای سوال و ابهام دارد. از طرفی دیگر ایجاد گشایش و اصلاح در برخی امور به دلیل درهم‌تنیدگی و انباشت قوانین از یک سو و تداخل وظایف ارگان ها و سازمان های متعدد در آن موضوع مشخص، روندی فرسایشی و زمانبر را طی  می کند.  پیرهادی با بیان اینکه مسیر به ثمر رساندن برخی اصلاحات خلق الساعه نیست، ادامه داد:  برخی با توجه به پروسه زمانبر این دست موضوعات، ورود به آنها را کاری بیهوده می‌دانند و با این تفکر که اصلاح شدنی نیست، مردم را از ایجاد اصلاحات و تغییر در امور، دلسرد و نسبت به تحقق مطالباتشان مایوس می‌کنند.  نایب رئیس کمیسیون تلفیق برنامه هفتم متذکر شد:  بروز این دست نگاه مایوسانه همواره در پیگیری مطالبات مردمی دیده می شود، همچنان که در پیگیری بحث واردات خودرو، افزایش تعطیلات آخر هفته و طرح شفافیت و… هم دیده شد. اگرچه مسیر به ثمررساندن این موضوعات اقدامی خلق الساعه نیست اما پیگیری مستمر این موارد از سوی مجلس آنها را به اصول و واجباتی غیرقابل اغماض بدل کرده که مانع تراشی درقبال آنها به شدت ازسوی جامعه مذمت می‌شود و نظارت مردمی، مخالفان این مطالبات را لحظه به لحظه ضعیف تر می کند تا زمانی که دیگر فرصت مخالفتی باقی نمی ماند و شرایط برای اجرای آنها میسر می‌شود. 

پیگیری مطالبات مردمی و گام برداشتن در مسیر اصلاح امور و حتی ایجاد تغییر و نوآوری در برخی بخش‌ها و بروزسانی قوانین براساس نیاز جامعه، کار کارشناسانه و تبعیت از الگوهای موفق جهانی وظیفه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وکلای بلاواسطه مردم با حاکمیت است و برچسب عوام‌گرایی و پوپولیسم زدن بر این امور مهم، مانعی است که از سوی ذینعفان شرایط موجود مطرح می‌شود و کوتاه آمدن در قبال آن دستاوردی جز خدشه دار کردن شان نمایندگی و القای حس یاس و انسداد تحمیلی در برخی مسیرها به جامعه دستاوردی نخواهد داشت. عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در پایان این گفت‌وگو همچنین بیان داشت: کسانی که خبر تصویب این اصلاحات را تکذیب می‌کنند، نه معنی تکذیب را می‌دانند نه معنی مصوبه کمیسیون تلفیق را!مسئله ای در کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مطرح و به تصویب رسیده و تا قانون شدن آن و اجرا باید فرآیندها و روال مشخصی را طی کند ولی برخی عجولانه و ان شاءالله از روی غفلت مطلب طرح شده را تکذیب می‌کنند که این ناشی از سوءبرداشت این عزیزان است.

سید محسن دهنوی، عضو هیئت رئیسه مجلس:
لایحه نظام وظیفه همواره مصوبه مجلس بوده و مجلس شأن ورود به این موضوع را دارد
 محسن دهنوی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در تشریح اصلاح قانون نظام وظیفه به خبرنگار «رسالت» عنوان کرد: اصلاح قانون نظام وظیفه در زمره سه موضوع اولویت‌دار جوانان کشور محسوب می‌گردد؛ به طورکل در هرخانواده ایرانی، یک نفر وجود دارد که سربازی نرفته و در انتظار فرارسیدن زمان آن است یا مشمول اما غایب می‌باشد و به تعبیر مردم این دسته سرباز فراری محسوب می‌‌شوند. شایان ذکر است تا بگوییم این دسته افراد بیش از سه میلیون نفر از جمعیت جامعه می‌باشند؛ براین أساس می‌توان عنوان کرد که جمعیت سه میلیون نفری مشمول سربازی هستند اما غایب می‌باشند. این افراد به سبب غیبت خود از بسیاری امکانات جامعه بی بهره می‌باشند؛ قادر به کسب پروانه اشتغال نیستند، نمی‌توانند مشمول بیمه باشند، قادر به اخذ تسهیلات و گذرنامه نیستند و از خدمات اجتماعی محروم می‌باشند. در فرآیند احتساب این افراد با خانواده‌هایشان به جمعیت ۲۰ میلیون نفری می‌رسیم.

این جمعیت به معنای ۲۵ درصد از جامعه ایرانی است و امری بسیار گسترده می‌باشد.  وی  افزود: حدود ۵۰۰ هزارنفر در حال خدمت سربازی می‌باشند و حدود ۵۰۰ هزار‌نفر نیز به زودی اعزام خواهند شد. خدمت سربازی بخش بزرگی از جامعه را با خود درگیر کرده است و موضوعی فراگیر و گسترده است. از طرفی دیگر مدل کنونی خدمت سربازی طولانی و غیرمفید می‌باشد؛ بسیاری از جوانان احساس می‌کنند وقت‌شان به بطالت می‌گذرد و استفاده مفیدی از این دوره زندگی خود ندارند.  دهنوی با بیان اینکه کاهش زمان خدمت سربازی یکی از موضوعات و مصوبات کمیسیون تلفیق می‌باشد، تصریح کرد: درحال حاضرمدت زمان خدمت سربازی کمی بیش‌تر از مصوبه اخیر است. آنچه که در کمیسیون تلفیق مصوب شده، میانگین طول دوره سربازی است. براین اساس ممکن است فردی ۹ ماه خدمت کند و دوره فرد دیگر ۱۵ ماه به طول بینجامد. آنچه که مصوب شده، کاهش مدت دوره سربازی به میانگین ۱۲ ماه است. بخش دیگری از این مصوبه در ارتباط با ستاد کل است تا موظف به تعیین تکلیف مشمولین غایب شود. نمی‌توان ۳ میلیون نفر از افرا‌د جامعه را بلاتکلیف نگه داشت؛ ضرورت دارد تا این جمعیت را تعیین تکلیف کرد.  عضو هیئت رئیسه مجلس  همچنین خاطرنشان کرد: در بخشی از این مصوبه عنوان شده که افراد با بیش از ۳۰ سال سن دارای دو فرزند معاف از خدمت سربازی شوند؛ هرچند که این افراد تنها بخشی ازجمعیت بلاتکلیف می‌باشند. جایگزینی با سایر عضویت‌ها از دیگر موضوعات بررسی شده است؛ بسیاری از سربازان خدمات‌شان قابلیت خرید دارد، بنابراین به جای آنکه سرباز مشغول امور نظافتی شود، می‌توان فرصت خدمات و خرید خدمات را برای‌شان رقم زد.  او متذکر شد: بخش دیگر مصوبه در ارتباط با اعطای معافیت تحصیلی است. ممکن است برخی تا مقطع لیسانس در کشور درس خوانده باشند و برای ادامه دوره قصد حضور در یک دانشگاه خارجی را داشته باشند تا پس از پایان دوره، در داخل کشور مشغول به کار شوند. این افراد چنانچه قصد تحصیل در دانشگاه داخلی را داشته باشند، معافیت تحصیلی دریافت می‌کنند اما در صورت قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور، معافیت دریافت نخواهند کرد. چنین روندی ممکن است سرباز فراری رقم بزند تا فرد را مجاب کند تا پس از پایان دوره تحصیلی به کشور برنگردد.

کمیسیون تلفیق در راستای این موضوع معافیت تحصیلی با رعایت آیین نامه را درنظر گرفت است تا با درنظرگیری مفاد یک آیین نامه، این دسته از افراد بتوانند ادامه دوره تحصیلی خود را در خارج از کشور بگذرانند و سپس به کشور برگردند.  وی یادآور شد: برخی آقایان اظهار می‌دارند که آیا مجلس اجازه ورود به چنین موضوعاتی را دارد؟ در پاسخ به شبهه ضرورت دارد تا بگوییم از ۱۰۰ سال گذشته تا به امروز، لایحه نظام وظیفه ( خدمت وظیفه عمومی) در مجلس مصوب شده است. بنابراین در تمام ادوار تاریخی (پیش از انقلاب و پس از انقلاب) موضوع نظام وظیفه توام با قانون بوده و قانون این مهم از سوی مجلس شورای اسلامی مصوب شده است. بنابراین برخی اظهارات مبنی بر اینکه مجلس شأن ورود به این موضوع را ندارد، نادرست است. باید بگوییم که مجلس شأن ورود به این موضوع را دارد و چنانچه نیاز به اخذ مجوز وجود داشته باشد، ورود خواهد کرد و مجوزهای لازم را دریافت خواهد کرد. مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند نسبت به مهم‌ترین مسئله جامعه جوان پسران ایرانی بی تفاوت بماند و ورود پیدا نکند.  عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی همچنین ادامه داد: از ابتدای مجلس یازدهم پیگیری‌های مختلفی صورت گرفته و موضوعات جامعه بررسی شده است؛ در ابتدای کار موضوع وام ازدواج و فرزندآوری به جمعیت سه میلیون نفری مشمول و درحال خدمت سربازی مورد پیگیری قرار گرفت؛ طرح دو فوریتی ارائه شد و قوانین موردنیاز مصوب شد. خوشبختانه از سال گذشته تا به امروز این جمعیت وام ازدواج و فرزند آوری دریافت کردند و همواره این امکان وجود دارد.  دهنوی بیان داشت: امیدواریم در جریان این مصوبات مسیر تصویب و تایید شورای نگهبان را دریافت کنیم و چنانچه نیاز به اخذ مجوز است، مجوزهای موردنیاز را دریافت کنیم. بی‌شک این مهم مراحل آتی دارد.  او همچنین اظهارکرد: یکی از پیشنهاداتمان این است که موضوع خدمت سربازی به صورت ناپیوسته باشد. هیچ ضرورتی ندارد که فرد مشمول مدت دو سال را پیوسته مشغول خدمت سربازی باشد. در بسیاری از کشورهای دنیا سربازی یادآور مطرح است. منظور از سربازی یادآور این است که طی مدت ۱۰ ساله، فرد ۲۴ ماه خدمت کند؛ براین أساس فرد می‌تواند سالانه یک ماه حضور پیدا کند تا دو ماه در یک سال را مشغول خدمت باشد.
 وی در پایان این گفت‌وگو بیان داشت: در ابتدای مجلس یازدهم موضوع افزایش حقوق سربازان را پیگیری کردیم و خوشبختانه به نتیجه رسید. پیش‌تر میانگین حقوق یک سرباز ۱۰۰ هزار تومان بود و  حال حداقل حقوق سربازان ۳ میلیون تومان است. براین اساس می‌توان عنوان داشت که میانگین دریافتی سربازان ۱۲ درصد افزایش یافته است.