صبح شعر
قیصر امینپور در شعر انقلاب جایگاهی غیرقابل فتح دارد. شاعری که خیلی خوب انقلاب را شناخته بود. ایران را میشناخت و اسلام را میشناخت. در کنار این معرفت، شعر را هم خوب میشناخت؛ همه را به حد اعلا. چنین جامعیتی در کمتر شاعری پس از انقلاب دیده شد. شعر قیصر هرگز نمیتوان صفت اضافی به خود بگیرد. مثلا نمیتوان به آن گفت شعر سیاسی، شعر متعهد، شعر مردمی و حتی شعر انقلابی. شعر قیصر همیشه شعر بود و قدرت او در همین بود که همه چشمش چیزی جز عشق نمیدید و جز عشق نمیسرود. اشعار انقلابی او همانقدر عاشقانه بود که اشعار رمانتیک او. قیصر وقتی میسرود:
و قاف
حرف آخر عشق است
آنجا که نام کوچک من
آغاز می شود!
همانگونه لطیف و عاشق بود که وقتی میگفت:
ما برای استقرار صلح
جنگ میکنیم
و شما برای استمرار جنگ
صلح را پیشنهاد میکنید
در شعر قیصر احساس و حکمت به وحدتی عالی رسیده بود؛ از همین جهت بود که کلام او قدرت تبیین داشت. در ایران و اساسا در مشرقزمین کلامی قدرت نفوذ و تبیین دارد که حکیمانه باشد. حکمت را میتوان به احساس منطقی و منطق احساسبرانگیز تعبیر کرد. شعر قیصر روشن، امیدبخش و روشنگر بود و این برخاسته از حکمت او بود.
اما قیصر امینپور علاوهبر شعر در نثر نیز بینظیر بود و شاهکار نثرش کتاب «بیبال پریدن» است. او در متنی دلکش، مطالبی درباره شاعری و نویسندگی میگوید که برای هر کس مشتاق نوشتن است خواندن مکرر آن ضروری است. در اینجا بخشی از این متن را میآوریم. این متن در اصل پاسخی به یک نامه است:
دوست عزیز و ناشناس! پس از عرض سلام، بار دیگر سؤال هایی را که در نامه خود طرح کرده بودید را مرور می کنم و پیش خودم می گویم شاید صورت مسئله را درست متوجه نشده ام که در جواب در مانده ام:
۱- شعر چیست؟
۲- نخستین شعر را چه کسی سروده است؟
۳- نقطه شروع شعر شما در چه زمانی بوده است؟
۴- در لحظه سرودن شعر چه احساسی دارید؟
۵- شاعر و نویسنده به چه کسی می گویند؟ و آیا در نویسندگی و سرودن باید همه قواعد فنی مثل دستور زبان را رعایت کرد؟
دوست عزیز، باور کنید هرچند سؤال های شما ظاهراً ساده و تکراری است و بارها و بارها در گوشه و کنار با آنها روبه رو
شده ایم و حتی ممکن است دیگران بسیار بار به آنها پاسخ داده باشند، اما پاسخ دادن به آنها ـ دست کم برای من ـ اگر ممتنع نباشد، سهل هم نیست.
اگرچه از زمان ورود به دبستان و حتی پیشتر از آن، از زمان ورود به مکتب خانه روستا تا حالا که سال هاست هر ساله و هر نیم ساله و هر ثلث و ربع، چندین امتحان شفاهی و کتبی و فردی و جمعی را از سر گذرانده ام و می دانید که شب امتحان ما هم چه شب دراز باشد، شب قدر شاگردان تنبل، که طولانی تر از هزار شب است؛ ولی اعتراف می کنم که در طول تمام این سالیان، سر جلسه هیچ امتحانی آنقدر دست و دلم نلرزیده است و آنقدر گیج و هراسان زیر چشمی به برگه بغل دستی ام نگاه نکرده ام و کفش نفر جلویی را از زیر صندلی له نکرده ام و آنقدر گوش هایم سرخ نشده است و آنقدر ته خودکارم را نجویده ام و آنقدر سرم را نخارانده ام و خلاصه بقیه مناسک شریفه تقلب را آنقدر منظم رعایت نکرده ام، از سعی بین صفا و مروه در صفحه سفید کاغذ گرفته تا هروله نگاه بر ورقه بغل دستی و رَمیِ تیر در تاریکی و لعن شیطان رجیم و …
مشکل دیگر این است که در این امتحان اگر چه امکان تقلب و رو نویسی هم هست ولی به هر برگه ای که نگاه می کنم، جواب درست را پیدا نمی کنم. از برگه منظم و خط کشی شده ارسطو و افراد پشت سرش گرفته تا همه برگه های درهم و برهمِ پر از خط خوردگی افرادی که در ردیف جلوی من نشسته اند. حکایت آنها همان حکایت فیل اندر خانه تاریک است.
شاید بد نباشد طبق معمول تقصیر را به گردن دیگران بیندازیم و بگوییم اصلا این چه سؤال هایی است؟ این هم شد امتحان؟ ولی بالاخره نمی شود ورقه را سفیدِ سفید تحویل داد. پس بهتر است برای اینکه بتوانیم باری به هر جهت جوابی بدهیم، اصلاً قضیه امتحان را فراموش کنیم و نامه شما را هم فقط یک نامه دوستانه بدانیم که می توان خیلی خودمانی و دوستانه به آن جواب داد. شاید این طوری بتوانیم راحت تر جواب بدهیم و می دانی که تا حالا هم سابقه نداشته است که کسی به یک نامه دوستانه نمره بدهد و یا ایراد دستوری و انشایی از آن بگیرد.
۱- شعر چیست؟
آورده اند که یک آدم دیوانه سنگی را در چاه انداخت و هزاران هزار عاقل هنوز که هنوز است در بیرون آوردن آن سنگ، عاجزانه بر سر چاه جان می کنند و آب آن را به غربال می پیمایند و پس از آن، طی تشریفات رسمی در هاون می کوبند، ولی آب از آب تکان نمی خورد که نمی خورد. و اگر چه کندن این چاه برای من و شما آب ندارد ولی گویا برای دیگران چندان هم خالی از نان نیست. آه از این چاه بیداد! این چاه بیداد که هیچ صدایی به عمق آن نمی رسد، چه رسد به اینکه انعکاسی داشته باشد!
این مطلب بدون برچسب می باشد.
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.