| گروه اجتماعی|
هنگام بروز حوادث، بهداشت روانی افراد به‌ویژه کودکان و نوجوانان به خطر می‌افتد. رنجی که کودکان هنگام وقوع این حوادث متحمل می‌شوند به‌مراتب بیشتر بوده و با عواقب بلندمدت همراه است و چنانچه موردتوجه و رسیدگی قرار نگیرد، می‌تواند منجر به اختلالات روان‌شناختی همچون «اختلال استرس پس از حادثه» شود. بنابراین کودکان نیاز به کمک و حمایت‌های خاص دارند. به‌ویژه در شرایط فعلی که جریان بی‌وقفه اخبار در مورد کرونا، سلامت جسم و روان بزرگسالان را به خطر می‌اندازد چه رسد به این‌که کودکان در معرض حجم بالای این نوع اخبار قرار بگیرند.

بررسی‌های علمی حاکی از آن است که  حوادث نگران‌کننده، کودکان را بیش از حد دچار استرس و اضطراب می‌کند و آن‌ها نمی‌توانند به‌راحتی افکارشان را از این موضوعات خالی کنند. کودکان یکی از حساس‎ترین و آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه به شمار می‎روند که کوچک‌ترین مسئله‌ای می‌تواند تعادل روحی روانی آن‌ها را تحت شعاع خود قرار دهد. ازاین‌رو، مراقبت از آن‌ها در شرایط بحرانی و استرس‌زا رسالت مهمی است که برعهده والدین و مراقبین کودکان گذاشته شده است. از همین روست که روانپزشکان پیوسته توصیه می‎کنند که کودکان بایستی در محیطی شاد، امن و به دور از ترس و استرس پرورش بیابند تا زمینه رسوخ ناهنجاری‌های اجتماعی در وجود آن‌ها فراهم نشود و آن‌ها در صحت و سلامت روانی رشد و نمو بیابند، در غیر این صورت کودک دچار بحران‌زدگی می‌شود. 
تروما یا بحران‌زدگی حالتی است که یک کودک و نوجوان، سلامتی و جان خود و یا افراد پیرامون اش را در خطر می‌بیند. در وضعیت بحرانی فرد خود را ناتوان و درمانده می‌یابد. او در برابر وضعیت پیش‌آمده احساس ناتوانی می‌کند و برای تغییر یا دستکم بهبود وضعیت خود نمی‌تواند گامی بردارد. 
*نحوه روبه‌رو شدن کودکان با کرونا
در بسیاری موارد کودکان واکنش‌هایی  نیز نشان می‌دهند، مانند: پنهان شدن، زل زدن یا به‌جایی خیره شدن. در این موارد نگاه خالی است. کودکان پس از رویارویی با حادثه‌ای نظیر همین ویروس کرونایی که این روزها کشور با آن روبه‌رو است، دچار اضطراب شده و ممکن است پرخاشگر، بی‌تاب و یا گوشه‌گیر و منزوی شوند و یا به عادت‌های سنین کمتر خود، مانند مکیدن انگشت بازگردند. همچنین ازآنجاکه احساس امنیت کودکان در چنین شرایطی آسیب‌ می‌بیند، ممکن است بیش‌ازحد به والدین خود وابسته شوند و در صورت دور شدن از آنان بی‌قراری کنند. همه این موارد، واکنش‌های طبیعی کودکان به این شرایط است و نشان می‌دهد که کودک استرس زیادی را متحمل می‌شود. پس باید این نشانه‌ها را با صبوری تحمل و  درک  کنیم. از سوی دیگر باید به کودکان اجازه داد از احساسات خود با والدینشان صحبت کنند. در این صورت والدین می‌توانند به او بیاموزند که چگونه احساسات خود را کنترل نمایند. این گفت‌وگوهای باارزش کمک می‌کند تا کودک بتواند احساسات خود را مهار کند. در این میان برخی روانشناسان از جمله «نسیم مصلحی» بر این باورند که با فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی‌های جذاب و مناسب، و مسئولیت‌های روزانه تازه، ذهن کودک خود را از اخبار و فضای مضطرب پیرامون او، می‌توانیم دور کنیم. از این فرصت حتی برای ارتباط و پیوند بیشتر ما و شناخت علاقه‌ها و افزایش مهارت‌های کودک‌مان می‌تواند بهره ببریم. در این زمینه همچنین «جعبه‌ احساس‌ها» یا «جعبه نگرانی‌ها» می‌توانیم بسازیم، تا کودک نگرانی‌هایش را بر روی کاغذ یادداشت کند و درون هر جعبه بیندازد  و کم‌کم ما به آن نگرانی‌ها بپردازیم و به کودک کمک کنیم. 
* این موضوع مربوط به بزرگ‌ترها است و تو نمی‌فهمی؟
بی‌تردید روش‌های مختلفی برای کمک به کودکان در سنین مختلف برای درک همه‌گیری وجود   دارد. بیشتر کودکان در مورد شیوع بیماری کرونا شنیده‌اند و برای درک بهتر موقعیت به سخنان والدین‌شان متکی هستند. ازآنجایی‌که که زندگی عادی‌شان به دلیل بیماری همه‌گیر مختل شده یا دچار تغییر شده، به کمک خانواده نیاز دارند تا بتوانند واکنش صحیح به موضوع داشته باشند.
والدین می‌توانند با بازی کردن یا داستان خواندن، نقش بازی کردن (مثلامعلم‌بازی و …) یا روش‌های خلاقانه دیگر برای بچه‌های کوچک‌تر به آن‌ها کمک کنند تا معنای همه‌‌گیری را متوجه شوند. به‌عنوان‌مثال می‌توانند همراه کودک‌شان یک ویروس را نقاشی کنند، یا برایشان یک داستان مصور در مورد کسی که با ویروس می‌جنگد بخوانند. والدین می‌توانند در حین بازی به کودکان کمک کنند که بفهمند چطور ماندن در منزل می‌تواند راهی قدرتمند برای شکست ویروس باشد.  
البته والدین می‌توانند تصمیم بگیرند که با اطلاعات صریح‌تری راجع به بیماری با فرزندان بزرگ‌تر خود صحبت کنند و از گفتن جملاتی مثل «این موضوع مربوط به بزرگ‌ترها است و تو نمی‌فهمی» خودداری نموده و سعی کنند به سؤالات فرزند خود درست پاسخ دهند و در مورد وضعیت واقعی و راهکارهای احتمالی صریح و صادق باشند.
دکتر سعادت هادی ازجمله روانشناسان کودک است که در گفت‌وگو با« رسالت» تأکید می‌کند: «ما معمولا کودکان را با واقعیات روبه‌رو نمی‌کنیم و تمام تلاشمان این است که آنان را در جایگاه کودک ببینیم و واقعیات را کتمان کنیم، اما بهترین رویکرد این است که آن حجم از بحران را که برای کودک قابل‌درک است، تشریح کنیم و نکته بعدی این است که ابعاد بحران را از آنچه هست گسترده‌تر نسازیم و یا اگر بحران گسترده است در سطح فهم کودک، موضوع را بازگو نماییم. از سوی دیگر نباید در مورد مسائل مختلف از جمله کرونا دروغ بگوییم بلکه باید راست بگوییم و به‌گونه‌ای که برای آنان قابل‌درک است، از بحران حرف بزنیم.»
به باور این روانشناس کودک، والدین همیشه بیشترین تأثیر را بر کودک دارند، منتها باید اعتماد متقابل بین فرزندان و والدین وجود داشته باشد و از طرفی کودکان باید این نکته را درک کنند که فضای مجازی و عموما رسانه برخلاف آنچه به نظر می‌آید، همیشه صادق نیست چون رسانه، محصول پروپاگاندا و جریان درآمدی است و اگر وارد یکسری حوزه‌ها می‌شود یا اهداف سیاسی و یا اهداف کلان پشت آن قرار دارد. بنابراین بزرگ‌ترها باید در کنار بحران، ابعاد رسانه و فضای مجازی را هم تشریح کنند و لازمه حرف‌شنوی کودکان و پذیرش این سخنان، اعتماد آنان به والدین است چون درهرصورت ما نمی‌توانیم جلوی جریان داده و جریان اخبار را بگیریم اما می‌توانیم ارتباطی با فرزندانمان داشته باشیم تا آن‌ها درک کاملی از موضوع داشته باشند و بدانند آنچه می‌شنوند و می‌بینند صددرصد راست یا دروغ نیست و باید ابعاد واقعی موضوع را بفهمند.»
هادی در پاسخ به این پرسش که چقدر کودکان در این شرایط آسیب‌پذیرند، تأکید می‌کند: «قاعدتا سطح آسیب‌پذیری آنان خیلی بیشتر است و این مسئله اجتناب‌ناپذیر است ولی بحران کرونا نباید به شکل روانی، فشار مضاعفی را به دنبال داشته باشد. تصور می‌کنم مهم‌ترین وظیفه خانواده‌ها در این روزها این است که سطح حمایتی خود را افزایش دهند و ضریب حمایت از کودکان را افزایش دهند و درعین‌حال این اطمینان خاطر را در کودکان به وجود آورند که خواهر و برادر و پدر و مادر مراقب آنان است. کودکان باید احساس کنند یک سپری از آنان محافظت می‌کند. بی‌تردید حمایت و پشتیبانی عاطفی در رفتار ما انسان‌ها پاسخگو است و کودکان هم از این قاعده مستثنا نیستند.» 
علیرضا شریفی یزدی هم در قامت جامعه‌شناس و در گفت‌وگو با« رسالت» تأکید می‌کند: والدین به دلیل اضطرابی که در مقوله کرونا دارند، دچار سندروم خبر بد هستند و پیگیر اخبارند تا بتوانند اطلاعاتشان را افزایش بدهند چه در مورد نحوه پیشگیری و چه در حوزه مراقبت از خود و فرزندانشان اما بعد از مدتی، ذهن آنان به اخبار بد معتاد می‌شود. از خواب که بیدار می‌شوند در شبکه‌های اجتماعی  دنبال مسئله کرونا هستند و تا پایان شب این ماجرا ادامه دارد و حتی با دوستان و آشنایان هم تلفنی در مورد این ویروس صحبت می‌کنند، آن‌هم نه از بعد علمی بلکه در زمینه تعداد قربانیان و تلفات اما این را در نظر نمی‌گیرند که گوش‌ها و چشم‌های تیز فرزندانشان همه این حرف‌ها را می‌شنود و همه این رفتارها را می‌بینند. نکته بعد این است که والدین به دلیل اضطراب بالایی که دارند، مرتب به کودک تذکر می‌دهند با کسی روبوسی نکرده و یا دست ندهد وگرنه ممکن است به این ویروس مبتلا شده و جانش را از دست بدهد. این مسئله باعث می‌شود، کودکان به‌جای خودمراقبتی، احساس کنند که دنیا چه جای ناامن و خطرناکی است، بالاخره کرونا تمام می‌شود اما احساس ناامنی و نامناسب بودن و پرجفا بودن دنیا به یک باور تبدیل می‌شود و این مسئله در سال‌های بعد برای کودکان بازخورد منفی دارد و در سایر بحران‌ها، میزان رنج و شکنندگی آنان را افزایش می‌دهد.»
او با ارائه راهکارهای عملی توضیح می‌دهد: «بهتر است وقتی فرزند در کنار والدین حضور دارد، از بیان اخبار بد کرونایی پرهیز نموده و به‌طور مستقیم به فرزندان نگوییم اگر به کسی دست بدهی و یا روبوسی کنی، مبتلا به کرونا می‌شوی، بهتر است این تذکرات و توصیه‌ها مبنی بر شست‌وشوی دست‌ها و رعایت بهداشت فردی را به بازی تبدیل کنیم و می‌توانیم به کودک بگوییم به‌جای دست دادن و روبوسی کردن، شیوه‌های خلاقانه دیگری را به‌کار ببرد تا از این طریق، تمام روش‌های پیشگیری به یک جریان فان و خنده‌دار تبدیل شده و کودکان احساس آرامش بکنند و دچار حس ناامنی نباشند.»