|حسن شجاعی|
پرونده سینمای ایران در روزهایی که کرونا کم‌جان شده فرقی با گذشته نداشته و همچنان فعالان این صنف و ایضاً علاقه‌مندان به پرده نقره‌ای همچنان در حسرت روزهای داغ سینما هستند. نیاز نیست که خیلی به عقب برگردیم و بخواهیم شرایط سینمای ایران را بررسی کنیم، همین تابستان سال قبل هم وضعیت به‌گونه‌ای بود که می‌شد عنوان کرد هنوز سینمای ما اندک رنگ و لعاب خود را دارد و هنوز هم مردم می‌توانند سینما را در سبد تفریحات فرهنگی خود لحاظ کنند. پرونده سینمای ایران در سال گذشته در حالی بسته شد که موضوع مشکلات اقتصادی گریبان گیر این صنعت و نیز مشکلات فرهنگی و اجتماعی مبتلابه جامعه سبب شد تا طراوت همیشگی را نداشته باشد.تعطیلی اکران‌های سینمای ایران در ایام کرونا ضربه سنگینی به این صنعت وارد کرد، به‌نحوی‌که این حوزه در مسیر ورشکستگی قرارگرفته و نیازمند حمایت‌های همه‌جانبه دولتی است. این اتفاق ناگوار در حالی وارد ششمین ماه خود می‌شود که هیچ برنامه روشنی از سوینهادهای سیاست‌گذار و متولی این بخش برای جبران خسارت‌های واردشده ارائه نمی‌شود و همه منتظر دست غیبی هستند تا این صنعت را از ورشکستگی نجات دهد. جبران ضررهای سینما داران و اهالی سینما و نیز تهیه‌کنندگان و دفاتر سینمایی با این روندی که وزارت ارشاد و سازمان سینمای پیش‌گرفته چندان مثبت دیده نمی‌شود و نیاز است تا حمایت‌های اساسی و جدی برای عبور از این بحران اندیشیده شود. در ادامه نگاهی آماری به سینمای ایران در سال گذشته داریم و در ادامه گفت و گویی با یکی از تهیه کنندگان سینمای ایران برای برون رفت از این شرایط را می خوانید.

محمدرضا مصباح، تهیه‌کننده سینما:
فرهنگ‌سازی، گام نخست داشتن سینمای ماندگار است
مهمان ناخوانده این روزهای جهان گویا قصد رفتن ندارد و به همین خاطر باید به نحوی برنامه‌ریزی کنیم که طی یکی دو سال آینده بتوانیم با همین شرایط زمینه فعالیت صنعت سینمای کشور را مدیریت کنیم.محمدرضا مصباح از تهیه‌کنندگان سینمای کشور در گفت‌وگو با «رسالت» ضمن بیان مطلب فوق افزود: سینما به دلیل نوع فیزیک خاص سالن‌های نمایش مشکلاتی را در دوران کرونا برای حضور مردم ایجاد کرد که موجب شد ستاد ملی کرونا با بازگشایی سینماها تا این لحظه مخالفت نماید و اگر هم دستور بازگشایی صادر شود بعید است بیش از ۳۰ درصد سالن‌ها پر شود. بنابراین باید به نحوی برنامه‌ریزی کرد که علاوه بر متضرر نشدن صنعت سینما، بتوان از حقوق این صنف و فعالان آن دفاع کرد.مصباح بابیان اینکه پخش آنلاین فیلم‌های سینمایی تا حدودی این خلأ را جبران کرده افزود: این موضوع علاوه بر اینکه در این شرایط اقدامی حساب‌شده است اما آفت‌هایی هم دارد و از آن جمله می‌توان به ساخت فیلم‌های بی‌کیفیت و کم کیفیت اشاره کرد. باید مراقب بود با توجه به این نوع از اکران، به سمت فیلم‌های کم‌ارزش حرکت نکنیم و این روند عادت نشود. ضمن اینکه نکته مهم در این خصوص، اندیشیدن تمهیداتی برای بازگشت سرمایه تهیه‌کنندگان فیلم‌هاست.این تهیه‌کننده سینما ادامه داد: به عقیده من باید پلت فرمی تهیه شود که بازگشت سرمایه تهیه‌کنندگان با تضمین نماید تا آن‌ها نیز انگیزه فعالیت و سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته باشند. در این خصوص دولت می‌تواند ورود کرده و با راه‌اندازی پلت فرم اختصاصی برای پخش آنلاین فیلم‌ها و نیز حمایت از حقوق تهیه‌کنندگان زمینه را برای رونق دوباره سینما فراهم آورد.مصباح همچنین تدوین قوانین و مقررات مناسب در جهت حفظ حقوق مادی یک اثر یا کپی‌رایت، را یکی دیگر از الزامات رعایت حق‌وحقوق اهالی سینما دانست و یادآور شد: خوشبختانه مجلس فعلی مجلسی دغدغه مند و پیگیر مطالبات فرهنگی است و انتشار این است که با تصویب قوانین مرتبط با این حوزه شرایطی را فراهم آورد تا بتوان از حقوق سینما صیانت کرد. البته این موضوع زمان‌بر و نیازمند کار کارشناسی زیادی است، اما پیگیری آن لازم و واجب است.این کارگردان و تهیه کننده سینما سپس به موضوع فرهنگ‌سازی از سوی نهادهای فرهنگی در خصوص رعایت این قانون اشاره کرد و بابیان اینکه سرقت آثار هنری باید از طریق فرهنگ‌سازی به حداقل برسد گفت: اگر از دوران کودکی به کودکان در این زمینه آموزش‌های لازم داده شود کمتر شاهد این‌گونه اتفاقات در حوزه‌های فرهنگی به‌ویژه سینما هستیم. مردم باید این دانش را داشته باشند که سرقت آثار هنری نه‌تنها به فرهنگ و اقتصاد کشور بلکه به اهالی این حوزه که از این طریق ارتزاق می‌کنند ضربه می‌زند و می‌تواند اساس خانواده‌های زیادی را با مشکل مواجه سازد.وی در پایان با تأکید بر اینکه اگر بشود از طریق پلت فرم اختصاصی و موردحمایت نهادهای نظارتی و دولتی زمینه برای پیش‌فروش فیلم‌های سینمایی تولیدی با تضمین سرمایه فراهم شود تصریح کرد: دغدغه تهیه‌کنندگان بازگشت سرمایه و تلاش برای توسعه و تعمیم سینمای کشور است، اگر این اتفاق و بازگشت حداقل سرمایه اولیه فراهم شود شاهد فعالیت بیشتر در حوزه سینما، آن‌ها در این شرایط کرونایی خواهیم بود.    

بحران اقتصادی در انتظار سینمای ایران
بررسی آمار فروش فیلم‌ها در یازده ماه سال ٩٨ (بدون در نظر گرفتن اسفندماه و تعطیلی سینماها) نشان می‌دهد که میزان فروش سینما نسبت به مدت مشابه در سال ٩٧ افزایش داشته، ولی تعداد مخاطبان اندکی کاهش‌یافته است. میزان فروش سینماهای ایران دریازده ماه
 سال ٩٨ به  معادل ٢٩٣ میلیارد و ٨۱٣ و ٣٩۰ هزار تومان رسیده است و طی این مدت ٢۵ میلیون و ٧۱٧ هزار و ٢۴٢ نفر به تماشای فیلم‌های اکران شده نشستند. میزان فروش فیلم‌های سینمایی در یازده ماه سال ٩٧ نیز معادل ٢٣٢ میلیارد و ۱۵٣ میلیون و ۵٧۵ هزار تومان و تعداد تماشاگران ٢۶ میلیون و ۶٢٢ هزار و ٣٢۶ نفر بوده است. با توجه به افزایش میزان فروش فیلم‌ها در سال ٩٨ و بر اساس بررسی‌های معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی، میزان افزایش فروش فیلم‌ها در یازده ماه سال ٩٨ نسبت به مدت مشابه در سال ٩٧ چهار درصد رشد داشته است هرچند افزایش قیمت بلیت و فیلم‌های اکران شده در سال ٩٨ نیز در این افزایش بی‌تأثیر نیست. بیش از نیمی از میزان فروش فیلم‌ها در سال ٩٨ مربوط به اکران نوروز است که با توجه به از دست رفتن این بازه طلایی برای سینمای ایران در سال ٩٩، شرایط اقتصادی آن را در سال جاری با بحران‌های جدی مواجه خواهد کرد.

هر ایرانی سال گذشته، ۳۳/۰ بار به سینما رفته است!
سالنامه آماری و فروش فیلم سینمای ایران، سلسله جداولی است که پس از پایان هرسال از طریق سایت سازمان سینمایی منتشر می‌شود. سالنامه سال ٩٨ شامل ۱٣۵ جدول و ۴ نمودار است که سینمای ایران را به تفکیک استان‌ها در چند حوزه آماری موردبررسی قرار می‌دهد، از عملکرد فروش سینماها در هر استان تا میزان مخاطب و پرفروش‌ترین فیلم‌ها. در نگاه کلی ٣۱ استان کشور دارای سینمای فعال بودند. همچنین تعداد کل تماشاگران در سينماهای کشور، ٢۶ میلیون و ٣۱۰ هزار و ٣٨۴ نفر گزارش‌شده است. طبق آمار منتشرشده در این سالنامه، فروش سینمای ایران در سال ٩٨ معادل دویست و نودونه میلیارد تومان از تمام سینماهای کشور ثبت‌شده است، این فروش با متوسط بلیت ۱۱ هزار و ٣٧٧ تومان محاسبه‌شده است. طبق این سالنامه، متوسط فروش هر سالن سینما، ۵۵۰ میلیون تومان و متوسط فروش هر صندلی سینما، ٢ میلیون و ٣۰۰ هزار تومان ثبت‌شده است. همچنین با توجه به جمعیت کشور(٧٩ میلیون و ٩٢۶ هزار و ٢٧۰ نفر طبق آخرین سرشماری)، هر ایرانی در سال ٩٨، ۳۳/۰ بار به سینما رفته است.

پردیس کوروش؛ گران‌ترین سینمای کشور
پرفروش‌ترین سينمای کشور، «پرديس کوروش تهران» با فروشی معادل ٣۴ میلیارد تومان معرفی‌شده است. این سینما با ٢ میلیون و ۱٧۴ هزار مخاطب، پر تماشاگرترین سینما نیز نام‌گرفته است. از طرفی سینماهایی با فروش بالای ۱۰ میلیارد تومان به ترتیب، «کوروش» با ۲/۳۴ میلیارد تومان، «آزادی تهران» با۴/۴ ۱ میلیارد تومان، «ایران مال» ۶/۱۲ میلیارد تومان و «باغ کتاب» ۶/۱۱میلیارد تومان گزارش‌شده‌اند. گران‌ترین بلیت سینما نیز مربوط به سینما «قلهک» تهران با ۱٩ هزار تومان و سینما «آبشار» در خوزستان با ٢ هزار تومان ارزان‌ترین بلیت را میان سینماهای کشور دارد. طبق این سالنامه همچنین، بالاترین استان ازنظر کارايی سينما، استان قزوین با ٣٩٩(نفر/صندلی) و کمترين استان ازنظر ميزان کارايی سينما استان کهگيلويه و بوير احمد با ۶ (نفر/صندلی) گزارش‌شده است. در این میان، بالاترین ميزان کارايی سينما، سينما «گلستان» شيراز با ۱۰۰۴ ( نفر/صندلی) و کمترين ميزان بهره‌برداری سينما، سينما «انديشه آشخانه» در خراسان شمالی با ۰/۴ (نفر/صندلی) گزارش شده است.

مطرب، پرفروش‌ترین فیلم سال ٩٨
«مطرب» به کارگردانی محسن کیایی، با فروشی معادل ٣٨ میلیارد و ۵۴۵ میلیون تومان، پرفروش‌ترین فیلم ایرانی در سال ٩٨ معرفی‌شده است. «تگزاس٢» با فروشی بیش از ٢۵ میلیارد تومان، «متری شیش و نیم» با فروش بیش از ٢٧ میلیارد تومان، «رحمان۱۴۰۰» با فروش بیش از ٢٢ میلیارد تومان و «شبی که ماه کامل شد» با فروش بیش از ۱٩ میلیارد تومان، ۴ فیلم پرفروش سینمای ایران پس از «مطرب» هستند. همچنین در فیلم‌های بخش هنر و تجربه دو فیلم «رضا» با یک میلیارد و ۵٩۵ میلیون تومان و «در جستجوی فریده» با یک میلیارد و ۴٩٨ میلیون تومان پرفروش‌ترین‌های جدول اکران در سال ٩٨ هستند. همچنین استان تهران با فروشی معادل صد و هفتادودو میلیارد تومان، پرفروش ترین استان و استان کهگیلویه و بویر احمد با فروش تنها هفت میلیون تومان کم‌فروش ترین استان معرفی شده‌اند.

​​​​​​​