سیستان و بلوچستان الگوی موفق در کنترل اپیدمی
گروه اجتماعی
طرح شهید سلیمانی را مهمترین و مؤثرترین طرحی میدانند که منجی سیستان و بلوچستان بوده و با اقداماتی که صورت پذیرفته، این سرزمین از مهلکه سونامی مرگ، جان به در برده و تا حدود زیادی از بار بیماری کاسته شده است. تا همین مدتی قبل، مقامات استانی از «فاجعه انسانی» در پی افزایش تعداد مبتلایان و جانباختگان کرونا در این استان خبر میدادند و فعالان محلی نگران گسترش ابتلا از شهرها به روستاهای دورافتاده بودند و معینالدین سعیدی- نماینده چابهار بهصراحت میگفت، «شرایط کنونی شیوع کرونا دیگر دامنههای بحران را طی کرده و ما در حال روبهرو شدن با یک فاجعه انسانی هستیم.» اما وضعیت کنونی با گذشته متفاوت است. آمارها نیز این موضوع را تأيید میکند و در اغلب روزها حتی یک مورد جانباخته براثر کرونا در این استان گزارش نمیشود و اینها از ثمرات طرحی است که اصولش بر پایه علمی بوده و با اتکا بر ظرفیتهای بومی شکل گرفته است. بنابراین با مراقبت فعال از افراد مبتلا و مشکوک و تحت پوشش قرار دادن همه این افراد و نزدیکان آنها، محافظت کامل از افراد پرخطر و مراقبت در خانه به همراه اقدامات شدید مراقبتی، حفاظتی و نظارتی و انجام اقدامات سلبی در کانونهای طغیان اپیدمی و واکسیناسیون گروههای پرخطر، امروز حال سیستان و بلوچستان خوب است.
ثمره جلب مشارکت مردم و هماهنگی بین بخشی/ ورود سیستان به بازوی نزولی موج کرونا
وقتی اوضاع این استان وخیم شد، تیم واکنش سریع وزارت بهداشت پای کار آمد تا با ارزیابی دقیق وضعیت، در کنار توجه به درمان و تکمیل این فرآیند، به شکل منسجمتری با استفاده از ظرفیت همه نهادها و نیروهای مردمی تحت مدیریتی واحد و محله محور و به شیوهای علمی و اولویت دادن به پیشگیری بهجای درمان، به حل این بحران کمک کنند. پیشتر «حمید سوری» بهعنوان نماینده تامالااختیار وزیربهداشت در سیستان و بلوچستان با اذعان به درگیر شدن مردم این استان با دو واریانت هندی (دلتا) و آفریقایی (بتا) ویروس کرونا مطرح کرده بود: «ویروسهای جهشیافته جدید موسوم به هندی و آفریقایی که قدرت سرایت چند برابری در مقایسه با ویروسهای قبلی دارند، تعداد موارد مثبت این موج را به بیش از سه برابر موجهای قبلی رسانده است.» اما هماکنون حمید سوری از تجربه موفق سیستان و بلوچستان میگوید که به گفته او، این استان رنگ و روی بازتری پیدا کرده است درحالیکه بسیار پرالتهاب بود و اگر وضعیت و رنگ یک ماه پیش آن را میدیدید بدترین شرایط را در کشور داشت اما با اعمال سیاستهای سختگیرانه و مداخلات مؤثری که در این استان انجام شد شاهد بهبود شرایط هستیم.
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی در پاسخ به این سؤال که چرا از تجربه این استان استفاده و در سایر استانها پیاده و عملیاتی نمیکنیم؟ گفته است:«سؤال ما هم همین است. بیتردید تجربیات موفق بسیاری از کشورها که در مدت کوتاهی توانستند با رویکرد مناسب و سرمایهگذاری انسانی و مدیریت خوب، اپیدمی را تا حد زیادی کنترل کنند، باید موردتوجه باشد، تجربیات موفقی که متأسفانه یا ابتر میمانند یا در همان مرحله باقی میمانند.» در این میان، طرحهایی مثل طرح شهید سلیمانی با جلب مشارکت مردم، هماهنگی بین بخشی، برنامهریزی بر اساس نیاز محلات و استفاده بهینه از توان نظام شبکههای بهداشتی درمانی کشور، مقدمات مبارزه با کرونا را در سیستان و بلوچستان فراهم و کاری کرده تا بیماری در این استان کنترل شود و در حال حاضر همانطور که رئیس دانشگاه علوم پزشکی زابل عنوان کرده است، استان سیستان و بلوچستان و بهویژه منطقه سیستان نمونه موفق در کنترل اپیدمی کرونا در کشور است. رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان هم تأکید کرده که در حال حاضر در مورد شرایط سیستان و بلوچستان ازلحاظ تعداد مبتلایان به ویروس کرونا خوشبختانه در مقایسه با استانهای دیگر با سرعت بالاتری وارد بازوی نزولی موج کرونا شدهایم و پیگیری و بیماریابی افراد با تست مثبت کرونا بهویژه در حاشیه شهر در قالب طرح شهید حاج قاسم سلیمانی که بهصورت مشترک توسط کادر بهداشت و داوطلبان سلامت انجام میشد، نقش چشمگیری در این تحقق این موفقیت بزرگ داشته است و باید این روند را با همین قدرت و شدت و با تمام توان ادامه دهیم. اکنون آمار موارد بستری ناشی از کرونا در سیستان و بلوچستان کاهش چشمگیری داشته است و به گفته همه گیرشناسان، این دستاورد، با تقویت پوشش بیماریابی و افزایش واکسیناسیون و اعمال مداخلات مؤثر، سریع و هماهنگ و البته جلب مشارکت اجتماعی از طریق بهرهگیری از کمک نیروهای بسیج و داوطلب مردمی و سازماندهی محله محور که بهترین و مؤثرترین راه است، بهدستآمده است.
بومیسازی دستورالعملها/ بهجای واکسیناسیون صنفی، گروههای پرخطر واکسینه شدند
در این زمینه با «حمید سوری»- نماینده تامالاختیار وزیر بهداشت در استان سیستان و بلوچستان و رئیس گروه واکنش سریع کووید ۱۹ گفتوگو کردیم تا بیشتر و بهتر درباره اقداماتی که در این استان برای مقابله با کرونا صورت پذیرفته، بدانیم. او برای ما توضیح میدهد: «در برخی روزها حتی یک مورد مرگ هم در سیستان و بلوچستان نداریم و گردش ویروس بهشدت پایین آمده است که این حاصل حضور مستمر و جهادی درصحنه و استفاده از راهبردهای علمی در حوزه اپیدمیولوژی برای کنترل اپیدمیهاست و بدون آنکه از بیرون هزینه کنیم این موفقیت بهدستآمده و قطعا این مسئله قابلتعمیم به سایر نقاط کشور است و میتوان از تجاربی که تاکنون کسب کردهایم، بهینه استفاده کنیم. در کلیات اگر بخواهیم نگاه کنیم، با معادلات اداری معمول نمیتوان اپیدمی را کنترل کرد و باید با حضور جهادی و مستمر، امور را گامبهگام پیگیری کرد. عمده اقداماتی که در این استان انجام شده، برپایه مشارکت مردمی است و ما سعی کردیم در پیشبرد برنامهها از مشارکت مردم یعنی تمامی خیریهها، اصناف، مولویها و گروههای بسیجی حداکثر استفاده را ببریم و بهجای آنکه منتظر باشیم تا مردم به سراغمان بیایند، خودمان به سراغ مردم رفتیم و ابتدا تلاش کردیم از شدت و بار اپیدمی بکاهیم و التهاب را پایین بیاوریم، بهنحویکه بستریها و مرگهایمان به حداقل برسد و مرزها و ترددها را کنترل کردیم و از سوی دیگر واکسیناسیون را بهجای آنکه صنفی کنیم و تیراژ را بالا ببریم، سعی کردیم به سمت گروههای پرخطر ببریم و دستورالعملها را بهصورت بومی اصلاح کردیم، چراکه اصول دستورالعملهای کشوری درست است و باید رعایت شود ولی باتوجه به تنوع اقلیمی و فرهنگی کشورمان باید در هر استانی بومیسازی شود. ما نباید یک نسخه واحد را برای کل کشور تدوین و پیادهسازی کرده و انتظار داشته باشیم این نسخه در همه نقاط، اثربخشی داشته باشد و حتی اثربخشی آنهم به یکمیزان باشد، بنابراین باید متناسب با شرایط بومی هر منطقه، اجازه داشته باشیم که دستورالعملها را اصلاحکرده و سپس اجرا کنیم و اگر برای برخی از متخصصان، استان سیستان و بلوچستان مثال کافی برای کنترل اپیدمی و به صفر رساندن تعداد مرگهای روزانه نیست، میتوانند در سایر استانها نیز باتوجه به شرایط بومی که دارد، دستورالعملهای مختص به آن منطقه را اجرا کرده تا ببینند که چگونه میتوان طبق این الگو، اپیدمی را کنترل و مهار کرد.»
در سیستان و بلوچستان صرفا بر واکسیناسیون تمرکز نکردیم
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی در ادامه تشریح میکند: «ما ابتدا باید نیازسنجی و سپس ارزیابی خطر کنیم و بعد این موارد را اولویتبندی کنیم و راهبردها و رویکردهای متناسب با آن خطر یا هدف و اولویت را باتوجه به شرایط بومی هر منطقه شکل دهیم. البته این را هم باید در نظر گرفت که آنچه در سیستان و بلوچستان اتفاق افتاد، کار یک یا چند فرد نبود، کار جمعی با مشارکت بسیاری از بخشها، ازجمله سپاه، بسیج و ارتش و نیروهای مردمی بود، بنابراین جلب مشارکت حداکثری سایر ارگانها و سازمانها و استفاده از بضاعت و امکانات این بخشها بحث مهمی است که باید به آن پرداخته شود. کاری که ما در سیستان و بلوچستان انجام دادیم، تکیهبر یک یا چند اقدام نبود، بهعنوانمثال صرفا بر واکسیناسیون تمرکز نکردیم، کاری که اکنون در کشور، موردتوجه قرارگرفته، فقط واکسیناسیون است. اگرچه هرقدر سطح واکسیناسیون را بالا ببریم، میتوانیم سطح ایمنی را بالا ببریم و به مهار اپیدمی کمک کنیم ولی این مسئله بهتنهایی کافی نیست و مدیریت واکسیناسیون نیاز به بازبینی و بازنگری دارد و نباید به این مقوله بهعنوان یک ابزار مدیریتی بنگریم، طبعا تزریق واکسن، یکرویه علمی برای مهار اپیدمی است اما بهتنهایی ما را به سرمنزل مقصود نخواهد رساند.»
سوری اخیرا در یادداشتی که به خبرگزاری فارس ارائه کرده، بر این موضوع تأکید کرده و نوشته است: «تلاش افزایش پوشش واکسیناسیون و رکوردزنی و رتبه آوردن در جهان ستودنی است ولی سرمست از این اعداد و دچار غفلت از کارهایی که باید در زمان و مکان مناسب انجام شوند، نشویم. در آمریکا علیرغم درصد واکسیناسیون کامل یا دو دوز حدود ۵۵ درصدی (این اندازه امروز در ایران ۱۴ درصد است) طی دو هفته اخیر تعداد مرگهای کرونا روزانه به حدود ۲۳۰۰ ( در ایران روزانه حدود ۴۵۰ مورد درروز) و در برخی ایالات آمریکا همچون کنتاکی، آلاباما و آریزونا وضعیت روبه وخامت است. برای مثل آریزونا با روزی حدود ۱۲۰ مورد مرگ کرونا افزایش قابلتوجهی داشته است. دلایل این امر، کمتوجهی در امر واکسیناسیون حداکثری کرونا در افراد پرخطر، مقاومت برخی آمریکاییها برای واکسیناسیون، شیوع واریانتهای ادغام یافته و جدید، بازگشت کودکان به مدرسه، کم شدن فشار ایالتها برای رعایت پروتکلها، افزایش میزان مرگ کرونا در جوانترها و زیر ۱۸ سالهها بوده است. آیا ما حواسمان به مرزها، ترددها، پایین آمدن میزان رعایت پروتکلها، اصلاح مدیریت واکسیناسیون، عوارض احتمالی بازگشایی مدارس و دانشگاهها و جوانان، نوجوانان و کودکان هست. یادمان باشد طبق یک پیشبینی پاندمی کووید ممکن است همچون سرخک به یک بیماری دوران کودکی تبدیل شود و آمادگی برای این پدیده در مدیریت سلامت کشور بسیار حیاتی است.»
طرح شهید سلیمانی بندها و الزامات فراوانی دارد که اجرایی نشده است
سوری با اشاره به این یادداشت و اهمیت واکسیناسیون درست در کنار سایر مداخلات به ما میگوید: «علیرغم اینکه در چند هفته اخیر، پوشش واکسیناسیون را بالابردهایم ولی تأثیر عینی آن را در بستریها و مرگهای روزانه نمیبینیم، این نشان میدهد که رویکردهای ما نیاز به اصلاح دارد و دولت جدید باید هرچه سریعتر، تکلیف خود را با چیدمان نیروها و نقشه راهی که میخواهد آن را پی بگیرد، مشخص کند و زودتر هدفگذاری و برنامهریزی کند و اگر طرح شهید سلیمانی، موفق بوده ادامه پیدا کند که این طرح جز دستورالعمل وزارت بهداشت است، اما این طرح فقط استفاده از ظرفیت بسیج در واکسیناسیون نبود، بلکه بندها و الزامات فراوانی دارد. اگر خاطرتان باشد این بسته به طورکامل اجرایی شد که توانست مرگها را از حدود ۴۸۰ مورد در آخر آبان ماه به زیر ۶۰- ۵۰ مورد در بهمن و اسفندماه تقلیل دهد. لذا ما نمیتوانیم در طرح شهید سلیمانی، یک بخش واکسیناسیون را ببینیم اما سایر بخشها را نبینیم و از طرفی مشکل دیگر ما این است که وقتی یک طرحی موفق میشود، هزار صاحب پیدا میکند و صاحب اصلی، کنار زده میشود و بعدهم طرح ابتر میماند و کار به نتیجه نمیرسد، در حال حاضر طرح شهید سلیمانی چنین وضعیتی دارد و حتی نمیپرسند چه کسی این طرح را تدوین کرده و اصول علمی آن چیست و چه پشتوانهای دارد. این طرح، سطحی نبوده بلکه بر پایه موازین علمی بوده است و اکنون طرح شهیدسلیمانی، تجدیدنظر شده و نسخه به روز شده آن موجود است. منتها برای کاربردی کردن آن بحثهای مدیریتی مطرح است.»
نفع طرح شهید سلیمانی به جامعه میرسد/ دنبال میز و موقعیت نیستم اما کسی سراغم نیامد
سوری با ابراز گلایهمندی میگوید: «بهرغم آنکه طرح شهید سلیمانی را نوشتم و در سیستان و بلوچستان پای کار بودم اما کسی به سراغم نیامد و ما امیدواریم که بخواهند این طرح اجرایی شود. خودم بهشخصه به دنبال میز و موقعیت و پول نیستم و میخواهم باتوجه به آنکه این طرح اثربخش بوده، اجرایی شود تا نفعش به جامعه برسد. ما در کنترل اپیدمی خدمات مختلفی انجام میدهیم؛ مانند بیمارییابی، رهگیری، انجام تستها و واکسیناسیون و تأثیرات همه این موارد در کنارهم مشخص است و هرجا که تمام سازمانها، بخش خصوصی و نهادهای مردمی، فعالانه وارد این عرصه شدند و در کنار وزارت بهداشت قرار گرفتند، با همافزایی و ظرفیت موجود بار ناشی از اپیدمی
به حداقل رسیده و هرجا که خارج از این قاعده عمل شده، شاهد طغیان بیماری بودهایم و کارآمدی طرح شهید سلیمانی هم به اثبات رسیده و قبلا هم این را مطرح کردم که این طرح توانست در مدت اجرایی شدن خود، بیش از چهارماه میان پیکهای سوم و چهارم وقفه ایجاد کند و اگر دستورالعملها یا آزاد کردن سفرهای نوروزی نبود که بهغلط و اشتباه انجام شد، چهبسا این طرح موفق ادامه هم پیدا میکرد و ما ثمراتش را میدیدیم.»
سیستان و بلوچستان , طرح شهید سلیمانی , کرونا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.