محمدعلی بهرامی
در باب شناخت مقام و جایگاه حقیقی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها ، بزرگانی از عرفا و عالمان دینی پس ‌از سال‌ها تحقیق و پژوهش اذعان نموده‌اند که شناخت و معرفت ابعاد وجودی و ذات حقیقی آن شخصیت والا و فرازمینی، برای غیرمعصوم امکان‌پذیر نیست و بیان فضائل و راه‌یابی به کنه شخصیت آن حضرت جز با تمسک به آیات و روایات معصومین میسور نیست. شاید با تأمل در حدیث قدسی «لولاک لما خلقت الافلاک و لولا علی لما خلقتک و لولا فاطمه لما خلقتکما» بتوان به بلندای مقام و شأن غیرقابل درک آن حضرت نزد خدا پی‌برد. امام صادق علیه‌السلام نیز در تفسیر سوره قدر می‌فرمایند «اللیلةُ فاطمة و القدرُ الله». پس هر کس حضرت فاطمه را بشناسد، شب قدر را درک نموده‌است و در ادامه درخصوص وجه‌تسمیه نام حضرت می‌فرمایند: «ایشان فاطمه نام‌گرفته‌اند زیرا خلق از معرفت و شناخت آن حضرت عاجزند.با این وصف، شناخت حقیقت و باطن وجودی حضرت صدیقه طاهره برای ادراک و فهم بشری بسیار ثقیل و امکان‌ناپذیر است پس تنها با مرور حیات دنیوی آن بانوی مطهره و تاسی به آموزه‌های زندگی آن حضرت و الهام گرفتن از سیره فاطمی، راه هدایت فردی و اجتماعی را جستجو می‌کنیم.  اگرچه حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها تنها هجده بهار از زندگی دنیوی را تجربه کرده است اما همین زندگی کوتاه‌مدت نیز درس‌های بسیاری برای تاریخ بشریت بر جای گذاشت. زندگی اجتماعی آن حضرت در عوان کودکی در شرایطی رقم خورده است که پیامبر گرامی اسلام همسر مهربان خود حضرت خدیجه و بزرگ‌ترین یاورش حضرت ابوطالب را ازدست‌داده بود. اما باوجود فاطمه خانه پیامبر آکنده از مهر و عطوفت بود. او برای پدر نه‌تنها دختری مهربان که همچون مادری دلسوز و همدمی قابل‌اتکا بود به‌طوری‌که پیامبر او را ام‌ابیها می‌نامید. نقش‌آفرینی و اثرگذاری آن حضرت در مسائل خانوادگی و بعدها در عرصه اجتماعی همچون رفع اختلافات مراجعین و قضاوت بین آن‌ها و یا سرکشی به خانواده‌های شهدا و آسیب‌دیدگان جنگ‌ها و غزوه‌های حضرت رسول و انجام مسئولیت‌های اجتماعی، در شرایط جامعه آن روز که اعراب جاهلیت برای زن هیچ جایگاهی قائل نبوده و پیش‌تر از آن نیز در اقدامی موهن و مشمئزکننده اقدام به زنده‌به‌گور کردن دختران خود می‌نمودند تا جایی پیش رفت که جامعه متأثر از نقش‌آفرینی سیاسی،  اجتماعی دختر نبی اکرم اسلام، ضمن احترام و پاسداشت هویت و کرامت انسانی زن و با در نظرگرفتن حقوق و توجه به توانمندی‌ها، از کهتری مقام زن در برابر مرد کاسته و از این طریق امکان تحقق استقلال شخصیتی و رفتاری برای زن را نیز فراهم آورد .مهم‌ترین درس زندگی اجتماعی حضرت فاطمه زهرا،  اهمیت دادن به دردمندی جامعه و رسیدگی به مشکلات همسایگان و توجه ویژه به فقرا بود. بخشیدن لباس عروس به سائل و یا اعطای غذای ناچیز و اندک خود و خانواده به نیازمند آن‌هم پس از سه روز روزه‌داری، خود بیانگر کرامات والای اخلاقی و انسانی ایشان و نشان‌دهنده حس مسئولیت‌پذیری در قبال آحاد جامعه می‌باشد. زندگی حضرت فاطمه در خانه شوهر نیز آموزه‌های بسیاری برای زنان دارد. چگونگی زندگی زناشویی با امیر مؤمنان و نوع رفتار و گفتار ایشان در خانه نیز می‌تواند برای همه بانوان، الگویی در جهت ساختن زندگی عاشقانه‌ای که می‌تواند در عین سادگی و گاهی همراه با فقر هم در اوج زیبایی و لبریز از عشق باشد. نتیجه این زندگی عاشقانه، تربیت فرزندانی است که تاریخ در کمالات و خصائص معنوی و سجایای اخلاقی آن بزرگواران هرگز  نمی‌تواند مشابهی برایشان متصور گردد. یکی دیگر از بخش‌های درس‌آموز زندگی حضرت، زندگی سیاسی آن بزرگوار است. آن حضرت از دوران نوجوانی در کنار پیامبر اکرم اسلام (ص) ، در بطن جریانات سیاسی بوده و با آگاهی کامل از مسائل روز ، علاوه بر مشاوره به پدر گرامی ، امورات محوله را پیگیری می‌نمودند . لکن ورود علنی و آغاز مبارزات سیاسی ایشان بعد از وفات حضرت رسول اکرم اسلام( )ص و آغاز فتنه سقیفه بنی ساعده که منشأ انحرافات و تغییر جریان اسلام ناب محمدی به بیراهه بود ،
 آغاز گردید . در شرایطی که در روز غدیر خم پیامبر مکرم سلام(ص) در میان انبوهی از زائران خانه خدا جانشینی و ولایت امیر مؤمنان علی (ع) را به‌عنوان مأموریت و رسالتی از جانب خدای متعال به همه مسلمین اعلام نموده و همگان را به اطاعت از وی بعد از وفات خود ملزم نمودند  انصار و مهاجرین برخلاف دستور الهی و توصیه‌های پیامبر ،  در سقیفه اقدام به انتخاب خلیفه نموده و ابوبکر را به‌عنوان حاکم مسلمین انتخاب نمودند . حضرت زهرا (س) که دین اسلام را درخطر انحراف می‌دیدند به دفاع از کیان ولایت برخاسته و در سخنرانی میان انصار و مهاجرین در مسجد الرسول خطابه آتشینی ایراد فرموده و علنا مخالفت خود را با تصمیم انتخاب خلیفه و به فراموشی سپردن جریانات غدیر خم ابراز نموده و خواهان واگذاری به‌حق امر ولایت مسلمین ، به صاحب حقیقی‌اش علی( ع) شد .
اعتراضات سیاسی آن حضرت به خلیفه اول در میان خطابه‌ای منطقی و مستدل توأم با تثبیت عدم مشروعیت حکومت و حضور در منازل و برگزاری جلسات خصوصی با انصار برای بیعت با امیر مؤمنان علی ع ، پایه‌های حکومت ناحق و نامشروع خلیفه اول را سست و بی‌اعتبار نمود . روشنگری‌های آن حضرت ، غاصبان حکومت را به وحشت انداخت تا درصدد خاموش نمودن ندای حق و عدالت‌طلب دختر رسول خدا بیفتند .امروز نیز اگر پرچم نظام مقدس جمهوری اسلامی امروز باصلابت و اقتدار در بلندای جهان به اهتزاز درآمده است قطعا به برکت مقاومت و خون ملتی است که با تأسی به مادر پهلو شکسته که تا آخرین لحظه عمر نیز دست از مبارزه و دفاع از ولایت علی (ع) برنداشت ، از جان و مال خود گذشتند و با شکست فتنه‌های داخلی و خارجی ، هرگز اجازه ندادند سقیفه‌های دیگری شکل‌گرفته و با پشتیبانی و پیروی از ولایت‌فقیه زمینه رشد و بالندگی کشور را فراهم نمودند .