سه‌شنبه هفته گذشته ، ریاض میزبان گفت‌وگوی نمایندگان روسیه و آمریکا بود. لاوروف وزیر خارجه روسیه و روبیو همتای آمریکایی‌اش، در نخستین دیدار دو طرف پس از آغاز جنگ اوکراین، باهدف حل‌وفصل این مناقشه، بیش از چهار ساعت باهم مذاکره کردند. ظاهرا حاصل این گفت‌وگوی یک‌روزه، توافق بر چهار اصل بوده است: بازگشت سفارت‌های دو کشور به سطح فعالیت کامل، تشکیل تیمی بلندپایه برای رسیدن به راه‌حلی جامع، هموار کردن مسیر همکاری‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی میان دو کشور و تداوم روند مذاکرات.
 تحلیل مذاکرات ریاض
برای درک بهتر مذاکرات کنونی، بهتر است نگاهی کوتاه به پیش‌زمینه تاریخی آن داشته باشیم؛ یکی از ویژگی‌های نظام دو قطبی در دوران جنگ سرد، پیمان‌هایی بود که میان آمریکا و شوروی باهدف محدودسازی تسلیحات استراتژیک و هسته‌ای منعقد شده بود. پیمان‌های سالت ۱ و ۲ در دهه هفتاد و استارت ۱ و ۲ در دهه نود میلادی ازجمله این توافق‌ها بودند. با فروپاشی شوروی، هنجار نظام دوقطبی از هم پاشید اما ساختار آن فقط ترک برداشت. روسیه تقریبا همان جغرافیا، قدرت نظامی و تسلیحاتی که شوروی داشت را به ارث برد.
روسیه برای دو دهه در این وضعیت ضعیف شده باقی ماند و به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای شناسایی شد. اما در سال ۲۰۱۱، مذاکراتی تحت عنوان «نیو استارت» انجام شد که در امتداد چهار پیمان قبلی بود. این پیمان نشان داد که مسکوی روسیه همان مسکوی شوروی است و بدین ترتیب ساختاری که با فروپاشی شوروی ترک خورده بود دوباره بازسازی شد و با تغییر ادراک روسیه نسبت به قدرت خود، زمینه ورودش به عرصه جهانی فراهم گردید.
 پایان دادن به یک زورآزمایی؟
روسیه در سال ۲۰۱۴ شبه‌جزیره کریمه اوکراین را اشغال کرد و در ۲۰۱۵ وارد سوریه شد و در رفتارهای دیگرش ازجمله در آفریقا نشان داد که متفاوت از دو دهه قبل عمل می‌کند و در حال بازگشت به صحنه بین‌المللی است. در همین حال، آمریکا و اروپا که از این روند ناراضی بودند، با مطرح کردن پیوستن اوکراین به ناتو و حمایت کامل از زلنسکی برای انجام این کار، سعی کردند ادراک جدید روسیه را نسبت به قدرت خود متوقف کنند و ثابت کنند که همچون پیش از ۲۰۱۱ توان گسترش ناتو به شرق را دارند. روسیه نیز از طرفی با آغاز عملیات ویژه نظامی در اوکراین نشان داد که آماده زورآزمایی بر سر حفظ این ادراک جدید است. حالا سه سال پس از آغاز این زورآزمایی در قالب یک جنگ ویرانگر، به نظر می‌رسد دولت ترامپ تصمیم گرفته است به این زورآزمایی پایان ببخشد. هرچند روسیه هم با توجه به تحریم‌ها و فشارهای دیگر، به صلح نیاز دارد اما باتوجه به وضعیت خاورمیانه، نیاز آمریکا به پایان این جنگ بیشتر است. نکته قابل‌توجه این است که اگر این مذاکرات به یک توافق صلح منجر شود، مذاکرات ریاض ۲۰۲۵، تبدیل به یک «نیو استارت» دیگر برای روسیه خواهد شد و ادراک جدیدش از قدرت خود را تثبیت خواهد کرد. علاوه بر آن، چون اروپایی‌ها کمترین نقش را در ساخت ترتیبات امنیتی جدید قاره خود ایفا کرده‌اند، توازن قدرت میان اروپا و آمریکا را نیز برهم خواهد زد.
 مواضع ایجابی روسیه و آمریکا
واکنش طرفین پس از اتمام مذاکره  نیز قابل‌توجه است؛ ترامپ این گفت‌وگو را مثبت خوانده و گفته به‌زودی با پوتین دیدار خواهد کرد. زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز مذاکره   را مثبت و سازنده خواند. زاخارووا همچنین اشاره کرد که نکته اصلی در مذاکره ریاض این بود که تماس برقرار شد. در همین خصوص جمله سرگئی لاوروف در خصوص مذاکره   بسیار مهم است. او گفت: ما نه تنها به هم گوش کردیم بلکه حرف همدیگر را شنیدیم. اهمیت این جمله آنجا مشخص می‌شود که آخرین جمله لاوروف در دهم فوریه ۲۰۲۲ یعنی ۱۴ روز پیش از شروع جنگ را مرور کنیم: آن روز لاوروف پس از دیدار با لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا گفت: این دیدار شبیه به گفت‌وگوی یک کر و یک لال بود. منظور لاوروف این بود که تراس اصلا موضع روسیه را درک نمی‌کرد و درخواست‌های روسیه را نمی‌فهمید.
 تحقیر اروپا در ریاض
زلنسکی پیش‌تر اشاره کرده بود که هیچ‌گاه توافق صلحی را که بدون حضور اوکراین باشد را به رسمیت نخواهد شناخت. نکته جالب این است نه تنها نماینده‌ای از اوکراین و هیچ کشور اروپایی دیگری در مذاکره  حضور نداشت بلکه حتی در اظهارات نمایندگان طرفین هم هیچ اشاره‌ای به حضور اوکراینی‌ها یا اروپایی‌ها در ادامه مذاکرات نشد. آمریکا با این اقدام، همه‌کاره بودن خودش را به رخ اروپایی‌ها کشید. موضوعی که قاره سبز را شوکه کرد و باعث شد اتحادیه اروپا به پیشنهاد فرانسه یک نشست اضطراری برای تصمیم‌گیری در خصوص نحوه واکنش به این اتفاق برگزار کند.
دیگر مقامات اروپایی نیز به نوبه خود واکنش نشان دادند: وزیر خارجه آلمان، آنالنا بربروک گفت: زمانی که موضوع صلح اروپا در میان باشد، تصمیم‌گیری در خصوص آن نیز نباید بدون مشارکت کشورهای اروپایی انجام شود. ماکرون هم در صفحه ایکس خود نوشت: برای رسیدن به صلح، روسیه باید تجاوزهای خود را متوقف کرده و تضمین‌های امنیتی قوی و معتبر به اوکراینی‌ها بدهد. اما ترامپ در این میان نه تنها اهمیتی به عدم حضور اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها در مذاکره نمی‌دهد بلکه در اظهارات اخیر خود باز هم اوکراین را تحقیر کرده و گفته است: میلیاردها دلار به اوکراینی‌ها پول داده‌ایم، می‌خواهم بدانم این پول‌ها کجا رفته است؟ مشروعیت زلنسکی کاهش یافته است، او رئیس‌جمهور بی‌کفایتی است و دلیل ادامه جنگ تاکنون هم خودش است.
  قبول پیروزی روسیه در میدان جنگ
برقراری نشست در سطح عالی دیپلماتیک میان روسیه و آمریکا آن‌هم به‌صورت کاملا رسمی و علنی و نه پنهانی، نشان‌دهنده این است که پیروزی روسیه در میدان نبرد موردقبول غرب واقع‌شده است زیرا اگر کوچک‌ترین شانسی برای پس گرفتن مناطق اشغال شده از خاک اوکراین وجود داشت، گفت‌وگویی صورت نمی‌گرفت. اروپا و آمریکا باوجود کمک‌های چندصدمیلیارد دلاری به اوکراین و همچنین اعمال تحریم‌های همه‌جانبه و سنگین علیه روسیه، پس از سه سال نتوانسته‌اند روسیه را به مرحله‌ای برسانند که تشنه مذاکره باشد و راضی به دادن امتیاز برای پایان جنگ شود. بلکه بالعکس، روسیه بدون مشکل خاصی در حال ادامه جنگ بوده و در برخی مناطق در حال پیشروی نیز می‌باشد اما این غرب است که دیگر توانی برای ادامه کمک‌های مالی و تسلیحاتی به اوکراین را نداشته و دعوا بر سر عدم مذاکره نیست، بلکه بر سر این است که چه کسی در مذاکره در مقابل روسیه حضور داشته باشد و چه امتیازاتی باید داده شود.