حسن شجاعی- دبیر گروه فرهنگی
در سیره قیام عاشورا موضوعاتی هست که شاید کمتر به آن‌ها توجه شده و باید بابازخوانی آن‌ها مسیر حرکت این قیام را بیش از  گذشته مورد واکاوی قرار داد. یکی از این مباحث راهبردها و تکنیک‌هایی است که حضرت از ابتدای حرکت با آن قیام خود را آغاز کردند و در ادامه مسیر این جریان به اشکال مختلف تغییر کرد. امام حسین علیه‌السلام در این مسیر «نیازمحور» حرکت کردند، به‌این معنی که در هر مرحله از سفر با یک رویکرد، جامعه  اسلامی را از اهداف خود مطلع کرده و بر آن مبنا هم در سخنرانی‌ها  هم در رفتارهای اجتماعی و فرهنگی خود پرده از حکومت نامشروع یزید برداشتند. حضرت اباعبدالله علیه‌السلام در قیام عاشورا نیازهای جامعه را دسته‌بندی کرده و براین مبنا راه و روش خود را برای تبیین قیام مشخص می‌فرمایند. این دسته‌بندی‌ها از نیازهای واقعی و کاذب جامعه اسلامی آن زمان شروع می‌شود تا به واقعیت‌های محسوس و نامحسوس جامعه و التهاباتی که این رویکردها می‌توانست برای امت‌اسلامی داشته باشد ختم می‌شود. برای تبیین بیشتر این موضوع به موضوع واقعیات محسوس جامعه اسلامی در آن زمان و رویکرد حضرت سیدالشهداعلیه‌السلام برای مقابله و مواجهه با آن می‌پردازیم و در این زمینه پای صحبت‌های حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمد هژبری که به قول خودشان واعظ و سخنران منبری هستند نشستیم تا از منظر وی در این زمینه بیشتر جویا شویم.
وی در ابتدای این بحث با تأکید براین‌که برای شناخت سیره امام حسین علیه‌السلام در نهضت عاشورا باید از زوایای گوناگون این موضوع را واکاوی کرد و یکی از این مباحث بررسی نیازهای واقعی اما نامحسوس جامعه اسلامی در سال ۶۱ هجری است خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین نیازهای واقعی آن زمان با توجه به سیطره و سلطه‌ای که امویان بر جامعه اسلامی داشتند و چندان هم به چشم نمی‌آمد نیاز به نصیحت و امربه‌معروف و نهی ازمنکر بود که به دلیل رعب و وحشتی که در جامعه حاکم شده بود افراد این احساس را نداشتند که باید این فریضه الهی را احیا کرده و با آن خطاها و اشتباهات فردی و اجتماعی را رفع نمایند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین هژبری ادامه داد: در همین زمان ما بسیاری از افراد چهره، از نصیحت کردن بدشان می‌آمد و در برابر آن موضع می‌گرفتند اما از وقتی که کرونا وارد جامعه شده همه به دنبال نصیحت و توصیه و به نحوی امربه‌معروف‌و نهی‌از منکر هست تا به‌این‌ترتیب از خطرات و آسیب‌های این بیماری کم کنند. امربه‌معروف‌ونهی‌ازمنکر هم نیاز واقعی جامعه بوده اما به دلایل مختلف در دوران حیات حضرت اباعبدالله‌علیه‌السلام نیازی به اجرای آن احساس نمی‌شد تا این‌که ایشان با فدا کردن جان ارزشمند خود این سنت را احیا و جامعه را به اجرای آن حساس و مقید کردند.این استاد حوزه با اشاره به این‌که حکومت‌های جائر در طول تاریخ با ابزارهای مختلف از احصاء شدن این نیاز واقعی جامعه طفره رفته و با برنامه‌ریزی اجازه ندادند تا مردم به حساسیت آن واقف شوند یادآور شد: قطعا حکومت نامشروع یزید نیز بر این موضوع آگاهی داشته و با خفقان و ایجاد رعب و وحشت این فریضه الهی را در جامعه‌اسلامی خاموش کرده بود و برای حفظ حکومت خود اجازه نمی‌داد تا مختصات عوام فریبانه و ضد دینی‌اش در پرتو امربه‌معروف و نهی از منکر در جامعه علنی شود. به همین دلیل حضرت اباعبدالله در یکی از مهم‌ترین رویکردهای هدایتگرشان برای تبیین این موضوع امربه‌معروف و نهی‌از منکر را در دستور کار جریان سازی الهی خود قرار دادند و این نیاز محسوس اما مورد اجحاف قرار گرفته را دوباره زنده کردند. آنجا که حضرت‌سیدالشهدا علیه‌السلام در نامه‌ای به برادرشان محمد حنفیه می‌فرمایند: « من نه از روی خودخواهی و یا برای خوش‌گذرانی و نه برای فساد و ستمگری از شهر خود بیرون آمدم،بلکه هدف من از این سفر امربه‌معروف ونهی‌ازمنکر و خواسته‌ام از  این حرکت اصلاح مفاسد است و احیای سنت و قانون جدم رسول خدا(ص) و راه و رسم پدرم علی‌ا بن ابیطالب (ع).»حجت‌الاسلام‌والمسلمین هژبری در ادامه بر تحقق عملی امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر ازسوی امام علیه‌السلام اشاره کرد و گفت: آن حضرت علاوه بر امربه‌معروف قلبى و زبانى، عمل به آن را نیز به منتهاى اوج خود رساند و بالاترین مرحله عملى آن را انجام داد، و با شجاعتى وصف‌ناپذیر به همگان اعلام کرد: «اَیُّهَا النّاسُ! فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ یَصِبرُ عَلى حَدِّ السَّیْفِ، وَ طَعْنِ الاَسِنَّهِ، فَلْیَقُمْ مَعَنا وَ اِلاَّ فَلْیَنْصَرِفْ عَنَّا»؛ اى مردم! هر کس از شما در برابر تیزى شمشیر و زخم نیزه‌ها شکیبا است، با ما بماند و الا از ما جدا شود.این استاد حوزه در پایان خاطرنشان کرد: نیازهای بشری در جوامع واقعی هستند و درمان آن‌ها نیز وجود دارد و امربه‌معروف نهی از منکر هم از این قاعده مستثنی نیست اما محسوس کردن این نیازها بنابر سیره و روش حکومت‌ها متفاوت است و در عصر امام حسین‌علیه‌السلام نیز حکومت غیرقانونی یزید برای سرپوش گذاشتن نامشروع بودنش این نیاز را در جامعه بی‌رنگ کرده بود تا این‌که حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام برای احیای سنت جد بزرگوارشان قیام کردند و با محسوس کردن و بااهمیت جلوه دادن این فریضه در جامعه بساط حکمرانی مفسدان بنی امیه را برچیدند و با خون سرخ خود تا ابد مسیر روشن توجه و نیاز به امر به معروف‌ونهی‌ازمنکر را در جامعه زنده کردند.