بسياري از کارشناسان و فعالان اقتصادي در سطح کشور معتقدند تا زماني كه تعادل يا توازن اقتصادي در کشور شکل نگيرد وضعيت تورم و گراني‌ها اصلاح نمي‌شود. اما تعادل يا توازن اقتصادي به چه معناست؟ بايد گفت که تعادل، يك حالت مادي است كه بعد از به دست آمدن آن محرکي به جهت تغيير اوضاع وجود ندارد و تنها بايد با فشارهاي بيروني دست به تغيير آن زد، به معناي ديگر منظور از تعادل تنها يك وضع حقيقي يا خيالي و تشبيه‌نشده معين اقتصاد در سطوح مختلف است كه براساس آن، عوايد و مخارج با عرضه و تقاضا برابر مي‌شود. در اين شرايط، مي‌توان به‌طور علي‌السويه تعادل بنگاه و خانوار، تعادل بازار و بخش يا تعادل اقتصاد ملي و بين‌المللي را مطرح و مطالعه كرد. به جهت ايجاد تعادل يا توازن اقتصادي راهکارهاي بسيار مطرح شده است. به همين جهت «رسالت» به سراغ يکي از اقتصاددانان کشور رفته و در اين زمينه به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه مي‌خوانيد.
تعادل اقتصادي بيانگر به کار گرفتن ابعاد مختلف سرمايه و نيروي کار است
محمود جامساز در گفت‌وگو با «رسالت» اظهار داشت: توازن اقتصادي از مدت‌ها پيش يعني از زماني که نظريه‌هاي اقتصادي مطرح شد مورد توجه دانشمندان قرار گرفت. اصولا در سطح تعادل بايد عرضه و تقاضاي کل برابر باشد و در سطح اين برابري عناصري اعم از سرمايه‌گذاري، نيروي کار، زمين، تکنولوژي و غيره در توليد به کار گرفته شوند تا سطح اشتغال را معين و مشخص کنند؛ بنابراين تعادل اقتصادي بيانگر به کار گرفتن ابعاد مختلف سرمايه و نيروي کار است.
اين اقتصاددان ادامه داد: در مکانيزم عرضه و تقاضا که حالت تعادل را به لحاظ قيمت و مقدار براي عرضه‌کننده و تقاضاکننده به وجود مي‌آورد به عنوان يک مدل تعادل از آن نام برده مي‌شود، به اين صورت که عرضه کنندگان
و تقاضاکنندگان که داراي تعداد بالايي هستند در بازاري با شرايط رقابت آزاد به مبادله اقدام مي‌کنند و عرضه‌کننده قيمت بالايي را عرضه مي‌کند، تقاضاکننده قيمت پايين‌تري را طلب مي‌کند در نتيجه براي آنکه معامله در سطح کلان صورت گيرد قيمت‌هاي عرضه‌کننده و تقاضاکننده به يکديگر نزديک شده و از برخورد منحني عرضه و تقاضا نقطه تعادلي در قيمت به وجود مي‌آيد که در آن قيمت مقدار عرضه و تقاضا مشخص مي‌شود، در نتيجه اين قيمت را قيمت تعادلي يا عادله نام‌گذاري مي‌کنند.
او با بيان اين که در علم اقتصاد تعادل يک نوع همبستگي و هماهنگي ميان تمام عوامل مختلف اقتصادي را به وجود مي‌آورد، تصريح کرد: هنگامي که صحبت از عرضه و تقاضا مي‌شود، اين دو به صورت زنجيره‌اي به کل سيستم و نظام اقتصادي مربوط مي‌شود.
روش تجزيه و تحليل در علم اقتصاد براساس تعادل اقتصادي است
جامساز اظهار داشت: واژه تعادل از گذشته‌هاي دور در بسياري از علوم به کار رفته، حتي در تحليل فلاسفه يوناني، اسلامي و … به کار رفته اما در مورد اقتصاد به ويژه در قرون وسطي اين موضوع از سوي آقاي تورگو مطرح شد که به منظور هماهنگي بين محصولات ارزي و ارزش خدمات به کار گرفته شد، البته در نظريه کلاسيک عصر تعادل مبناي تحليل‌هاي اقتصادي قرار گرفت.
او با بيان اين که روش تجزيه و تحليل در علم اقتصاد براساس تعادل اقتصادي است، گفت: در اين زمينه نظريه آلفرد مارشال بسيار حائز اهميت است، چرا که نظريه خود را در اين زمينه بيشتر با واقعيت تطبيق داده و معتقد بوده است «حالت تعادل جزئي در شرايط ايستا (وضع عادي) بيشتر مصداق عملي دارد. تعادل جزئي در واقع تجزيه و تحليل مربوط به حركت يك عامل خاص اقتصادي به سوي تعادل با شرايط موجود اقتصادي است».
اين کارشناس مسائل اقتصادي ادامه داد: وقتي که در اقتصاد يک نظام يا منظومه است، اين منظومه تمام متغيرهاي اقتصادي در يک ارتباط دروني و مستحکمي قرار گرفتند و خودشان را با يکديگر تنظيم مي‌کنند و به صورت درون‌ِزا اين حالت تعادل را به وجود مي‌آورند، مگر اينکه تغييراتي از خارج سيستم ايجاد شود مانند دخالت‌هاي بي‌جاي دولت ها در اقتصاد که نرخ‌ها را تصويب کنند، رژيم‌هاي توتاليته که اقتصاد را براي خود مي‌خواهند و منافع مردم را در نظر نمي‌گيرند و اهداف خود را بر منافع ملي ترجيح مي‌دهند و اين حالت تعادل را به هم مي زنند.
او ادامه داد: توازن اساسي و کلي در اقتصاد کلان به لحاظ هم ترازي متغيرهاي سران اقتصادي است، به طور مثال متغير تورم با متغير رشد اقتصادي و بيکاري و اشتغال و ساير متغيرهاي اقتصادي با يکديگر خوانش داشته باشند اگر يک متغير کلان اقتصادي از حالت تعادل خارج شود بر ساير متغيرهاي اقتصادي هم اثر مي‌گذارد و حالت تعادل از بين مي‌رود.
دولت بايد زمينه جلب سرمايه‌گذار داخلي و خارجي را ايجاد کند
اين کارشناس اقتصادي تصريح کرد: اگر يک اقتصاد آزاد رقابتي با محوريت بخش خصوصي شکل گيرد، دولت در حدي مي‌تواند وارد اقتصاد شود که کالاها و خدمات عمومي را عرضه کند، به وظايف ذاتي خود بپردازد، با تنظيم قوانين و مقرراتي که لازمه جريان‌ها و تبادلات اقتصادي است ريسک معاملات را کاهش دهد و زمينه امنيت را براي جلب سرمايه‌گذار داخلي و خارجي ايجاد کند.
او افزود: دولت با اين اقدامات مي‌تواند کمک کند تا توليد اوج گيرد، اشتغال ايجاد شود و سطح درآمدها افزايش يابد، در اين صورت مي‌تواند ماليات بيشتري براي مخارج خود و دستگاه ديوان‌سالاري که در خدمت مردم است به دست آورده و در مقابل درآمد مردم هم افزايش يابد در اين صورت ميزان تقاضاي مردم هم افزايش مي‌يابد. در نتيجه اقتصاد آرام آرام بزرگ مي‌شود، هنگامي که اقتصاد بزرگ شود، ارتباط خارجي کشور وسعت پيدا کرده و همين موضوع باعث مازاد تجارت، رشد، شکوفايي اقتصاد و رفاه مردم از نظر درمان، بيمه، سطح زندگي، تفريح، مسافرت و آموزش کمک خواهد کرد.