گروه اجتماعی
زهره سادات موسوی/ روزنامه‌نگار
گرانی دارو از آن سوژه‌های همیشگی است که هیچ‌گاه نخ‌نما نمی‌شود و مکانیزم ناکارآمد نظام قیمت‌گذاری در کشور را  می‌توان دلیل گرانی بسیاری از داروهای وارداتی دانست. برخی می‌گویند علت این موضوع، تغییر ارز برخی داروها از ترجیحی به نیمایی از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است و ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، تأکید می‌کند: ارز نیمایی نسبت به ارز ترجیحی چهار برابر است پس طبیعتا دارو گران می‌شود. این ماجرا را باید از سوی بیمه حل کرد و بودجه بیشتری به بیمه اختصاص داد تا آنچه بیمار از جیب خود می‌پردازد، یا کمتر باشد یا حداقل تغییر نکند. مارجین واردکننده اکنون برای داروهای بالای ۱۰۰ هزار تومان حدود ۶ یا هفت درصد است. بنابراین گرانی دارو هیچ ارتباطی به واردکنندگان ندارد.  
 حذف ارز دولتی دارو؛ خوب یا بد؟ 
کارشناسان می‌گویند حذف ارز دولتی دارو که در سال ۹۹ اتفاق افتاد می‌تواند منجر به شکسته شدن مقاومت‌ها در نرخ‌گذاری منطقی شود که به سبب آن نرخ فروش دارو منطقی شده و سود ریالی شرکت‌های دارویی افزایش پیدا خواهد کرد.  امیر حکمت، کارشناس صنعت دارو ضمن بیشتر دانستن مزایای حذف ارز دولتی دارو از معایب آن، معتقد است: حذف ارز دولتی دارو و به دنبال آن افزایش قیمت دارو ممکن است « صادرات غیررسمی و اصطلاحا چمدانی دارو را کاهش داده و از تقاضای دارو در بازار بکاهد. ضمن این‌که مصرف دارو در داخل کشور هم منطقی‌تر شده و اتلاف دارو در منازل کاهش خواهد یافت. این شرایط، حجم فروش دارو‌هایی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. البته در این صورت، داروهایی که برند معتبرتری دارند، از اقبال بیشتری برای فروش برخوردار خواهند بود. همچنین در صورت افزایش قیمت دارو بعد از حذف ارز دولتی دارو، احتمالا دوره وصول مطالبات داروسازان از بیمه‌ها و بیمارستان‌ها را افزایش خواهد داد، مگر آنکه سازوکاری برای بیمه‌ها تعیین شود که بار مالی بر دوش بیمه‌ها، موجب ضعف آن‌ها در پرداخت سهمشان نشود. البته در حال حاضر اکثر داروهایی که مشمول حذف ارز دولتی شده‌اند، جزء داروهای لیست بیمه نبوده و در این مرحله، حذف ارز دولتی مکمل‌ها و داروهای OTC  تأثیری بر دوره وصول مطالبات داروسازان ندارد.» 
  سختگیری سازمان غذا و دارو تنها برای قیمت داروهای تولیدی
از طرفی در واکنش به اظهارات واردکنندگان دارو که می‌گویند واردات داروهای خارجی که مشابه داخلی دارند قطع‌شده است، واعظ مهدوی، رئیس انجمن اقتصاد سلامت ایران این ادعا را کذب دانسته و معتقد است « گلوی تولید را فشردند و افسار واردات را رها کردند درنتیجه قیمت وارداتی‌ها دائما در حال افزایش است و قیمت داروهای داخلی فریز شده است.» وی مکانیزم ناکارآمد نظام قیمت‌گذاری دارو در کشور را دلیل ارزان بودن داروهای داخلی و گرانی بسیار داروهای وارداتی عنوان می‌دارد و می‌گوید: « در سال ۹۰ نرخ ارز ۱۰۰۰ تومان بوده و میانگین نرخ مؤثر ارز برای تأمین دارو ۱۰ هزار تومان تمام ‌می‌شود حال این‌که میانگین تغییر داروهای داخل ۶۰ درصد است. چطور ممکن است نرخ ارز بیش از ۱۰ هزار درصد افزایش پیداکرده باشد اما قیمت دارو فقط ۶۰ درصد افزایش پیدا کند؟ اکنون بیشتر بخش‌های صنعت دارو در حال ورشکستگی هستند. علت آن‌هم این است که کمیسیون ماده ۲۰ که باید قیمت را بر اساس قیمت تمام‌شده اعلام کند این کار را فقط برای داروهای وارداتی انجام می‌دهند. چرا سازمان غذا و دارو که آن‌قدر درباره قیمت داروهای تولیدی سختگیری می‌کند درباره قیمت داروهای وارداتی ساکت است و اجازه می‌دهد دارویی که با ارز ترجیحی واردشده باقیمت نیمایی فروخته شود؟» 
از همه این‌ها که بگذریم به مردم و جیبشان می‌رسیم. جیب‌هایی که در جریان فشارهای اقتصادی چند سال اخیر آن‌قدر تنگ و کوچک‌شده‌اند که دیگر نمی‌توانند افزایش دارو را در سبد خانوار خود تاب بیاورند. عده‌ای بر این باورند که ارز دارو باید حذف و مبلغ آن به بیمه‌ها انتقال یابد تا آن‌ها بتوانند درصد بیشتری از هزینه‌ها را تقبل کنند. از طرفی بیمه‌ها باید تمام داروها را تحت پوشش قرار دهند و در این موضوع پای اماواگرها و حذف و تبصره‌ها در میان نباشد. 
 چرا بیمه‌ها تمام داروها را پوشش نمی‌دهند؟ 
سید حسین بهشتیان، نایب‌رئیس کمیسیون سلامت و بهداشت شورای عالی استان‌ها با مهم خواندن بحث دارو و نقش مهم آن در سبد سلامت به «رسالت» می‌گوید: « در مورد داروهایی که با برند کارخانه تولید می‌شود و ما به آن برندینگ می‌گوییم یا داروهایی که تحت لیسانس‌اند، نزدیک به ۷ تا ۸ ماه است که بحث‌هایی را داشته‌ایم و حتی به وزیر بهداشت و معاون وزیر نامه نوشتیم و از آن‌ها در مورد اتفاقاتی که در بحث دارو و قیمت‌گذاری می‌افتد توضیح خواستیم، هرچند جوابی دریافت نکردیم. ضمن این‌که ما یک بحث کمی و قیمتی و یک بحث کیفیتی داریم. به‌عنوان‌مثال من به‌عنوان یک داروساز و کارشناس نظرم این است که چنانچه ما روی محصولی اسم دارو می‌گذاریم نباید آن‌ها را بیمه‌ای و غیر‌بیمه‌ای کنیم. مثلا  اکثر داروهای تقویتی به استثنای دو، سه قلم، جزء بیمه نیستند و با توجه به این‌که ۹۵ درصد مردم  بیمه هستند خب این‌یک ضرر است. شما نزد دکتر که می‌روید هر چیزی که برایتان بنویسد حتما در آن تقویتی است و همین قیمت نسخه را بالا می‌برد و بر روی بیمار و خانواری که می‌خواهد از آن استفاده کند فشار می‌آید. این‌یک بحث کیفیتی است. یا در بحث کرونا، یکی از مواردی که برای پیشگیری و درمان کرونا می‌گفتند، داروهای تقویتی بود. خب بیمار کرونایی می‌خواهد دارو را از داروخانه بگیرد یا در بیمارستان بستری است و هیچ‌کدام را بیمه قبول نمی‌کند. این خود با اصل مقابله با کرونا و برخی از انواع بیماری‌ها مغایرت دارد. سؤال این است که وزارت بهداشت دقیقا دارد چکار می‌کند؟ این‌یکی از اساسی‌ترین خواسته‌های ماست که چرا داروهای تقویتی جزء بیمه نیستند و می‌توانند هزینه یک نسخه را بسیار بالا ببرند. در حال حاضر قیمت یک بسته ده‌تایی قرص کلسیم بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان است. یعنی اگر فردی روزی یک‌دانه از این قرص مصرف کند، درواقع دارد روزی ۲ هزار تومان کلسیم جوشان استفاده می‌کند. در بحث کیفیتی یکی دیگر از مسائلی که وجود دارد این است که بیمه ارزان‌ترین دارو را قبول می‌کند. خودشان یک قیمتی را تعیین می‌کنند و دیگر بالاتر از آن را قبول نمی‌کنند. این نیز مشکلی برای تولیدکننده است چراکه می‌گوید داروخانه ارزان‌تر را می‌خرد و لذا دراین‌بین رقابت بسیار کم می‌شود.  تولیدکننده می‌گوید من کلی هزینه می‌کنم بهترین جنس را استفاده می‌کنم، قیمت می‌گذارم ۱۰۰۰ تومان، یکی دیگر آن را با جنس دیگری با ۸۰۰ تومان تولید می‌کند. بیمه، آن ۱۰۰۰ تومانی را قبول ندارد و می‌گوید آن ۸۰۰ تومانی را باید قیمت بزنید. خب این خودش روی سلامت نیز تأثیر می‌گذارد. باز من یک مثال دیگر بزنم که شاید خنده‌دار هم باشد مثلا  adult cold همان‌طور که از اسمش معلوم است قرصی است که برای سرماخوردگی بزرگسالان استفاده می‌شود. جالب است بدانید بیمه، سرماخوردگی بزرگسالان را بالای ۱۲ سال قبول نمی‌کند. این مسائل باعث می‌شود هزینه‌های نسخه بالا برود.  بیمار نسخه را به داروخانه می‌برد و آنجا می‌گویند این‌یکی را بیمه قبول نمی‌کند، این تقویتی است، این ارزان‌ترش را قبول می‌کند، این خارجی است و غیره و درنهایت نسخه دست مریض به‌قول‌معروف شیری بی‌یال و دم و شکم است. درواقع تمام آنچه که وظیفه دولت است کنار گذاشته شده تا بیمه‌ها ضرر نکنند اما خب مردم چه می‌شوند؟» 
 عدم شفافیت در حوزه داروهای تحت لیسانس و برندینگ 
وی در ادامه به موضوع ارز برداشته‌شده از داروهای خارجی دارای مشابه داخلی، برندینگ و گرانی ناشی از آن و همچنین به عدم شفافیت در موضوع تولید داروهای تحت لیسانس اشاره‌کرده و عنوان می‌دارد: « در مورد داروهای تقویتی خارجی که کلا ارز را برداشتند و باعث شد قیمت آن‌ها ناگهان چند برابر شود. مثلا آمار داریم داروی تقویتی خارجی که مشتری خودش را داشت ناگهان ۴ تا ۵ برابر گران شده است. برخی از داروها که جنبه درمانی دارند و اثبات‌شده است نیز چند برابر شدند.  به‌عنوان‌مثال ما دارویی به نام متفورمین داریم که با اسم تجاری گلوگوفاژ در ایران توسط شرکت اکتوور دارد تولید می‌شود. با توجه به این‌که ارز را از آن گرفتند ناگهان قیمت گلوگوفاژ که مثلا ۱۰۰۰ تومان بود، ۵۰۰۰ تومان شد. یعنی ۵ برابر. دارویی که به نسبت مصرف زیادی هم داشت و افرادی که دچار بیماری دیابت هستند بسیار به آن اعتقاد داشتند و می‌گفتند داروی خوبی است. اکنون نیز چون به این گلوگوفاژ عادت کرده‌اند مجبورند استفاده کنند.  همین اتفاق در مورد پلاویکس افتاد. این دارو برای مشکلات قلبی استفاده می‌شود که حدود ۵۷ هزار تومان بود، ناگهان شد حدود ۱۶۰ هزار تومان و این قیمت اکنون به حدود ۳۴۰ هزار تومان رسیده است.  یعنی اگر ۵۰ تومان را معیار بگذاریم تا ۳۰۰ تومان، می‌شود حدود ۶ برابر. درصورتی‌که نمی‌توانیم بگوییم ارز نیمایی به آن میزان بالا رفته است. ما در بحث پلاویکس نامه‌ای هم به وزیر نوشتیم و  به همراه ضمیمه فاکتور روز، مبنای قیمتی این دارو و این‌که چرا ناگهان چنین افزایش قیمتی داشته است را جویا شدیم. هیچ‌کس جواب ما را نداد. همین پلاویکس در هند با ۷۰۰ تومان دارد دست هندی‌ها می‌رسد. در ترکیه که اقتصادش بسیار آزادتر از ماست حدود ۱۶۰ هزار تومان است. من از هلند تحت‌لیسانس  قیمت گرفتم، جعبه ۲۸ تایی اش حدود ۲۰۰ هزار تومان درآمد. اصل این شرکت فرانسوی است. در مورد همین پلاویکس ما یک برند ایرانی مشابه داریم که به آن افتخار می‌کنیم به نام اُسویکس که در حال حاضر جعبه ۳۰ تایی اش ۴۵ هزار تومان است. همین داروی اسویکس، تحت لیسانس شرکت داروسازی سانوفی فرانسه با برند پلاویکس سانوفی، دارد در ایران تولید می‌شود و قیمتش ۳۳۰ هزار تومان یعنی چیزی حدود ۸ برابر نمونه ایرانی‌اش است. برندینگ و تحت‌لیسانس تولید کردن در دنیا، معروف است و ما نمی‌گوییم این کار را نکنیم اما به‌هرحال باید این مسئله در حوزه دارو شفاف شود. در بحث تحت لیسانس‌ها شفافیت کم است و باید بدانیم دقیقا چه اتفاقی دارد می‌افتد. لذا همان‌طور که پیش‌تر گفتم در زمینه کیفی، بیمه‌ها بسیاری از داروها را قبول نمی‌کنند و سبد خانوار دارد گران می‌شود.یکی هم همین بحث‌های کمی است که قیمت‌گذاری بر چه اساسی صورت می‌گیرد. » 
ظاهرسازی وزارت بهداشت، داروخانه‌ها را به ورشکستگی کشانده است
بهشتیان، گریزی هم به بلایی که وزارت بهداشت بر سر داروخانه‌ها آورده و باعث شده است بسیاری از آن‌ها به سمت ورشکستگی پیش بروند، می‌زند و می‌گوید: «به‌عنوان‌مثال اگر قرص استامینوفن باقیمت  ۱۰۰۰ تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسید، ۷۵۰ تومان قیمتی بود که به داروخانه‌ها داده می‌شد. دولت برای این‌که آن را گران نکند آمد و  این‌طرف را گران کرد یعنی قبلا به داروخانه ۷۵۰ تومان می‌داد الان ۹۰۰ تا ۹۲۰ تومان می‌دهد. حتی داروهایی داریم که زیر ۵ درصد برای داروخانه‌ها سود دارند. این خودش تبدیل به معضلی شده است و درواقع دست کردن دولت در جیب داروخانه‌داران است. من فکر می‌کنم این‌ها دارند ظاهرسازی می‌کنند یعنی می‌خواهند به هر قیمتی شده بگویند چیزی گران نشده است، اما واقعیت این است زمانی که تأمین اجتماعی گران می‌شود، حقوق کارگر و فلان و بهمان گران می‌شود،  کارخانه مجبور است جنس خود را گران کند و چاره‌ای ندارد. شما ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای آن وسیله‌ای که دارد آن دارو را تولید می‌کند می‌دهید، اما برای مواد همراه دارو که سوبسیدی داده نمی‌شود. لذا تولیدکننده مجبور است دارویش را گران کند. دولت دارد به‌نوعی دست در جیب مردم و کارخانه‌داران نیز می‌کند.  می‌گوید فلان چیز را آزاد حساب کنیم، آن‌یکی را تحت برندینگ کنیم، اگر کسی می‌خواهد پلاویکس استفاده کند و جنس خوب می‌خواهد پول خوب بدهد. دارو در همه جای دنیا استراتژیک است اما در کشور ما  وارد یک بازی‌هایی شده است. در بحث قلم‌های انسولین ما کماکان مشکل‌داریم و در داروخانه‌ها نیست. از آن‌طرف در خصوص قیمتش نیز مشکل‌داریم. خب این دارو الان حدود ۳۵ تومان است، حال براساس نوع قلم دارو، این عدد کمی بالا و پایین می‌شود. دولت حدود ۴، ۵ ماه پیش آمد با ۱۹ هزار تومان این انسولین را توزیع کرد. خب ۳۵ هزار تومان تا ۱۹ هزار تومان کجا؟ در شرایطی که همه‌چیز گران شده است چطور می‌شود شما که ۷، ۸ سال دارید با ۳۵ هزار تومان توزیع می‌کنید  ناگهان می‌توانید با ۱۹ هزار تومان توزیع کنید؟ آن قیمت را از کجا آوردید؟ این‌یکی را از کجا آوردید؟ حتی معاون وزیر آمد و گفت ما این را می‌توانیم زیر ۱۵ هزار تومان دست مردم بدهیم.  اکنون می‌بینیم حتی همان ۳۵ هزارتومانی نیز دست مردم نیست و دارند دنبالش می‌دوند.  این‌ها مسائلی است که باید در خصوص آن‌ها شفافیت صورت بگیرد. راحت به مردم بگوییم چه مشکلاتی  داریم. بحث قاچاق معکوس وجود دارد. زمانی که قیمت یک دارو در ایران بسیار ارزان است، قطعا قاچاق سودآور است. در بحث شیر خشک‌ها و داروهای خارجی و داروهایی که سوبسید می‌دهیم ما این مشکل راداریم. چنانچه گذرتان به داروخانه بیفتد، نسخه‌تان زیر ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان نمی‌شود و این موضوع سبد خانوار را برای خانواری که حداقل ۴ تا ۵ نفر هستند بسیار گران کرده است.» 
 جهش قیمت داروهای ایرانی در یک‌سال گذشته
این پزشک داروساز با اشاره به این‌که در یک‌سال گذشته داروهای ایرانی حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است، این گرانی را با توجه به تورم بازار چندان زیاد نمی‌داند اما معتقد است نسبت به چند سال گذشته که گرانی حدود ۵ تا ۱۰ درصد بود، قیمت‌ها جهش زیادی داشته‌اند: « در مورد برخی از داروها، قیمت مصرف‌کننده بالا نرفته است بلکه قیمتی که به داروخانه‌ها ارائه می‌شود گران شده است و درواقع حاشیه سود داروخانه‌ها را کم کرده‌اند به‌گونه‌ای که بسیاری از داروها سود ۵، ۶ و ۷ درصد برای داروخانه‌دار د. از طرفی در مقایسه با داروهای خارجی و داروهای تحت لیسانسی که داشتند توزیع می‌کردند داروهای ایرانی چندان گران نشد. البته من این را با توجه به تورمی که در بازار است عرض می‌کنم وگرنه من یادم می‌آید سال‌های قبل که دارو گران می‌شد، این افزایش قیمت در حد ۵ یا ۱۰ درصد بود. نسبت به آن زمان‌ها بله، دارو بسیار گران شد یعنی ناگهان جهش داشت اما نسبت به بقیه اقلام موجود در بازار خب نه، این‌جور نیست و آن‌قدری گران نشده است. ضمن این‌که عرض کردم بازی‌هایی که بیمه‌ها  دارند سر بیمه‌گزاران‌شان درمی‌آورند زیاد شده است. بیمه‌ها بسیاری از برندها را قبول نمی‌کنند، داروهای تقویتی تقریبا اکثرشان جزء بیمه نیستند یا بیمه‌ها مد کرده‌اند که تعداد اقلام نباید از یکسری بیشتر شود. این‌ها مسائلی است که فشار را بر روی بیمه‌شده گذاشته است و باعث شده مواردی رخ دهد مثل‌این‌که پزشک در صفحه دوم دفترچه دارو می‌نویسد یا در برگه جداگانه می‌نویسد و غیره.  می‌گوید خب بیمه قبول نمی‌کند. وگرنه این‌که الان دولت بگوید من دارو را تنها در حد یک‌دهم و یک‌پنجم آن تورم حاکم بر بازار آزاد، گران کردم این را شاید راست بگوید اما اتفاقاتی که در کنارش افتاده باعث شده است نتیجه‌اش بشود یک نسخه گرانقیمت برای بیمه‌شده‌ای که دارویش را از داروخانه می‌گیرد.» 
 پرداخت یارانه دارو به بیمه‌ها 
نایب‌رئیس کمیسیون سلامت و بهداشت شورای عالی استان‌ها طرفدار ارائه سوبسید به بیمه‌شده به‌جای دارو است و دلایل این طرفداری خود را چنین اظهار می‌دارد: « شاید ۲۰ سال  این بحث‌ها ست که می‌گویند به‌جای این‌که به دارو سوبسید بدهیم به بیمه‌شده بدهید یعنی توان بیمه‌هایمان را بالا ببریم. در حال حاضر بیمه‌های سرپایی ۷۰ به ۳۰ هستند یعنی ۷۰ درصد هزینه را بیمه می‌دهد و۳۰ درصد را خود بیمه شونده. البته داروها فرق می‌کنند، برخی داروها را تا ۱۰۰ درصدش را بیمه می‌دهد اما در سرپایی‌ها اکثر داروها ۷۰ به ۳۰ هستند. در نسخ بیمارستانی باز این ۹۰ به ۱۰ است یعنی ۹۰ در صد را بیمه می‌دهد، ۱۰ درصد را بیمه شونده و البته برخی موارد تا ۱۰۰ هم می‌رود. من خودم طرفدار این بحث هستم و می‌گویم به‌جای این‌که سوبسید را بدهیم به دارویی که داریم ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن می‌دهیم این را بدهیم به بیمه‌ها. بگوییم آقای بیمه شما اولا باید صد درصد داروها را بیمه کنی و آن چیزی که فارماکوپه دارویی ایران است و وزارت بهداشت به‌عنوان دارو قبول دارد جزء داروها باشد و دیگر نگویی این تقویتی است و این فلان است و آن بهمان است و بیمه به آن  تعلق نمی‌گیرد.  دوم این‌که نرخ  ۷۰ به ۳۰ را ۹۵ به ۵ کنید، زیرا هرقدر دارو گران شود آن ۳۰ درصد سهم بیمه شونده نیز بالا می‌رود. در اینجا بگذارید یک پرانتز بازکنم. اولین کار دولت در وزارت بهداشت برای درست‌کار کردن مؤسسات زیر نظرش این است که نظارت کافی داشته باشد. چنانچه نظارت باشد، پزشک نمی‌آید ۱۰تا  B 12 بنویسد، چیزی که نیاز نیست. از او باید توضیح خواسته شود که چرا برای بیمار ۱۰ تا نوشتی؟ آیا واقعا نیاز داشت؟ این نظارت نیست و دولت به‌جای این‌که بگوید من نظارت خود را زیاد می‌کنم تا نسخه‌ها منطقی باشد، می‌آید این قسمت را پاک می‌کند و می‌گوید چون مثلا داروی تقویتی برای بیمار سودی ندارد، آمپول B 12 را از بیمه حذف می‌کنم. من به‌عنوان کسی که طرفدار این است که به بیمه‌ها سوبسید داده شود، یکی از موارد همین بحث واقعی شدن قیمت داروهاست.  یعنی آموکسی‌سیلین که الان هر ورق آن ۴ هزار تومان است بشود ۱۰ هزار تومان، در این حالت چند اتفاق می‌افتد؛  اول این‌که قاچاق معکوس رخ نمی‌دهد. مسئله دوم ابیوز یا استفاده نابجا از داروهایی که مردم بدون نسخه از داروخانه می‌گیرند به حداقل می‌رسد. فرد می‌گوید دو تا آموکسی‌سیلین می‌خواهم می‌شود ۳۰ هزار تومان، خب می‌روم پیش پزشک که حداقل یک معاینه هم مرا بکند. یکی هم بحث این‌که اگر قرار است دارو به قیمت واقعی برسد و به بیمه‌ها پول داده شود، بیمه‌ها نیز موظف باشند در  قسمت پزشک، سیستم ارجاعشان را درست بکنند. چند سال پیش اگر  یادتان باشد طرح تحول سلامت راه افتاد. طرحی که کلیت‌اش خوب بود چراکه به‌هرحال مردم داشتند بیمه می‌شدند اما یک اشکال مهم داشت و آن این‌که بیمار پایش نمی‌شد. این انجام نشد و کلی هم هزینه در بحث درمان روی دست دولت گذاشت. حالا کاری ندارم به‌جای این‌که روی پیشگیری هزینه کنند آمدند و روی درمان هزینه کردند. حال در بحث بیمه‌ها نیز اگر این‌ها قوی شوند، این اتفاق خواهد افتاد که بگویند ما این‌یکی را پوشش نمی‌دهیم، آن‌یکی تحت برند است و می‌رود کنار و غیره. دولت باید این‌ها را موظف کند که ما پول را می‌دهیم به شما و شما باید تمام داروها را طبق قوانین پوشش دهید و از آن‌طرف نیز وزارت بهداشت باید نظارت‌هایش را بیشتر کند. فرض کنید دارو گران است. فرد می‌آید و آن را با بیمه به قیمت مثلا ۷۰۰ هزار تومان می‌گیرد و در بازار آزاد به یک‌سوم قیمت می‌فروشد. این‌یک جور کاسبی می‌شود. چنانچه این نظارت نباشد همین طرح نیز به شکست منجر می‌شود. درنتیجه به نظر من کارهایی که وزارت بهداشت می‌تواند بکند اول این‌که پول یارانه دارو را بدهد به بیمه‌ها، دوم این‌که به بحث برندینگ داخلی احترام بگذارد.  از طرفی چند کارخانه سراغ دارم که برند تولید می‌کنند و باعث افتخار است و دارند با این برند حتی صادرات انجام می‌دهند،اما یک کارخانه هم هست که  برند فرانسه و فلان جا را اینجا تولید می‌کند و اصلا معلوم نیست این تحت لیسانس یعنی چه؟ ضمن این‌که این برندینگ اگر طبق قوانین بین‌المللی باشد و دروغی نباشد، قسمتی از پول تولید این مثلا پلاویکس باید برود به کارخانه اصلی  چون تحت لیسانس است. لذا در اینجا یک ارزی هم دارد از کشور خارج می‌شود. من فکر می‌کنم اگر وزارت بهداشت به بحث برندینگ و تولیدکننده ایرانی احترام بگذارد و بیمه‌ها و کارخانه‌ها را قوی کند و قیمت واقعی دارو اتفاق بیفتد به‌مراتب شرایط بهتری را تجربه خواهیم کرد. بسیاری از تولیدکننده‌ها طرفدار این قسمت هستند و می‌گویند ما ارز دولتی نمی‌خواهیم، چراکه مثل جنس کوپنی می‌ماند.  این جنس کوپنی را به کارخانه‌ها می‌دهند و بعد ۱۰ نفر را می‌فرستند و سؤال و جواب می‌کنند که این پول را از کجا آوردی؟  کجا بردی ؟ چه چیزی باهاش خریدی؟ اما زمانی که ارز آزاد باشد تولیدکننده می‌گوید من از بازار آزاد ارز ۲۵ هزارتومانی گرفتم و این هم مشخصات است. در این حالت نیز، باید نظارت‌ها قوی باشد که قیمت‌ها عجیب‌وغریب نشود.»