حانیه مسجودی
شاید عجیب باشد. اما رئیس‌جمهور همچنان در ماه‌های پایانی دولتش در حال دفاع از لایحه بودجه ۱۴۰۰ و حمله به مجلس و وکلای ملت است. لایحه بودجه‌ای که کم و کسری آن قرار است گریبان گیر دولت بعدی که در خردادماه سال ۱۴۰۰ مشخص می‌شود، باشد. اما حسن روحانی همچنان تمام‌قد در برابر انتقادات و ایرادات واقعی که به این بودجه وارد می‌شود، می‌ایستد!
ایستایی و مقاومت رئیس‌جمهور قابل‌تقدیر است. اما توصیه می‌شود واقعیت‌هایی که اکنون نزدیک به ۸ سال است از آن‌ها دوری کرده‌اند را نادیده نگیرند.
پس‌ازآن که لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ از سوی دولت در کمال تعجب توسط معاون پارلمانی رئیس‌جمهور به مجلس ارسال شد، بحث‌ها و بررسی‌ها بالا گرفت و اظهارات ضدونقیض روحانی آغاز شد.
در بررسی‌های ابتدایی، بیش برآورد میزان فروش روزانه نفت در سال آتی توجهات را جلب کرد و عدد ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در یک روز غیرواقعی تلقی شد. چراکه اکنون مدت‌هاست کشور تحت تحریم‌های نفتی آمریکا به سر می‌برد و اقتصاددانان علت پیش‌بینی این میزان فروش نفت توسط دولت را، امیدواری به ارتباط با آمریکا و بازگشت آن‌ها به برجام می‌دانند. به‌اصطلاح بودجه، بایدنی بسته‌شده است و جو بایدن رمز موفقیت این بودجه است.
مهم تایید و مصداق این موضوع نیز جدیدترین صحبت‌های رئیس‌جمهور همزمان با تحلیف جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در جلسه روز گذشته هیئت دولت است.  
  ارتباط پیروزی انقلاب و رفتن ترامپ و آمدن بایدن!
روحانی این بار سرکار آمدن بایدن در آمریکا را به پیروزی انقلاب ربط داد و گفت: «سالی که انقلاب به پیروزی رسید، سال ۱۳۹۹ هجری قمری بود و امروز هم‌سال ۱۳۹۹ هجری شمسی است ولی این تقارن وجود دارد و آن سال پیروزی در برابر استعمار و استبداد رخ داد و امسال هم ان‌شاءالله پیروزی در برابر فشار حداکثری و تروریسم اقتصادی با ایستادگیِ مردم خواهد بود. باید شکرگزار خداوند باشیم که در سال ۱۳۹۹ قمری دوران یک ظالم و مستبد تمام و سرنگون شد و امروز هم در ۱۳۹۹ شمسی دوران یک مستبد دیگر سپری‌شده و امروز حکومت نحس او رو به پایان است؛ کسی که در تمام چهار سال جز ظلم، فساد و مشکلات برای مردم خود و مردم جهان ثمر دیگری نداشت.
رئیس‌جمهور کشور در ادامه ضمن اشاره به تحریم‌های آمریکا و جنایات ترامپ بیان کرد که امروز هم در مسئله تحریم که سال‌هاست در فشاریم و در سه‌سال اخیر که در جنگ اقتصادی و تروریسم اقتصادی هستیم. امروز بعدازاین همه فشار، مسیر صادرات غیرنفتی ما به‌سوی عادی شدن می‌رود و تقریباً مسیر عادی سال‌های گذشته را طی می‌کند.
این در حالی است که روحانی در ابتدای کار دولت اول خود مشکلات اقتصادی را به تقصیر دولت احمدی‌نژاد و مسائل داخلی می‌انداخت. اما همین مسئله را به ارتباط با دنیا و آمریکا ربط داد و در سال ۹۴ گفت که تحریم‌ها باید رفع شود تا مشکل آب خوردن مردم برطرف شود.
این در حالی است که باگذشت زمان و بی‌ثمر ماندن برجام و تلاش دولت روحانی برای ارتباط با غرب حتی فعالان اصلاح‌طلب نیز به زبان آمدند. احمد زیدآبادی، از محکومین فتنه ۸۸ در یادداشتی در روزنامه آرمان نوشت: «دیروز می‌گفتند برجام آب خوردن مردم را هم حل می‌کند امروز می‌گویند توافقی امنیتی بود!»
جدول زیر بخشی از سخنان ضدونقیض روحانی است که در سال‌های اخیر شاهد بودیم.

 سخنان ضدونقیض روحانی در مورد مشکلات اقتصادی و تحریم
پس از گذر از صحبت‌های ضدونقیض رئیس‌جمهور در سال‌های اخیر، اکنون دفاع از لایحه بودجه نیز به کارنامه او اضافه‌شده است. پس از ایراد مجلس به این لایحه دولت در ابتدا مقاومت کرد و گفت که ساختار بودجه واقعی است و نباید تغییر کند.
در همین بین اما رئیس‌جمهور در نامه‌ای از رهبر انقلاب درخواست دریافت وام از صندوق توسعه ملی را داشت. به زبان ساده دولت درخواست داشت که ۲۰ درصد از سهم صندوق توسعه ملی را پرداخت نکند. پس از دریافت پاسخ رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور به نامه رئیس مجلس مبنی بر لزوم مشخص کردن موارد اصلاحی بودجه پاسخ داد که به شرح زیر است:
۱ – افزایش مصارف به میزان ۵۳ هزار میلیارد تومان شامل:
۱ – ۱- بازپرداخت تعهدات دولت به صندوق توسعه ملی بابت اقساط تسهیلات ۱۷۵ میلیون یورویی به بیمه سلامت به میزان ۳ هزار میلیارد تومان.
۱ – ۲- افزایش مصارف بابت جبران موارد مندرج در جدول بند هـ تبصره ۴ به میزان ۵۰ هزار میلیارد تومان.
٢- کاهش منابع ناشی از مجوز استفاده از ۱۸ درصد سهم صندوق توسعه ملی صرفاً در صادرات یک‌میلیون بشکه در روز به میزان ۴۰ هزار میلیارد تومان.
لذا تراز منابع و مصارف در راستای تحقق دستور مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) به شرح زیر در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ اعمال می‌شود:
۱- مبلغ ۵۳ هزار میلیارد تومان از محل افزایش فروش اوراق مالی
۲- مبلغ ۴۰ هزار میلیارد تومان از محل صرفه‌جویی حین اجرا و کاهش تخصیص مصارف توسط سازمان برنامه‌وبودجه کشور.
اما بعد از ارسال این نامه و انتشار خبر موافقت دولت با اصلاح ساختار بودجه، حسن روحانی مجدد از این لایحه دفاع و تأکید کرد که شاکله اصلی بودجه نباید تغییر کند و مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه مجلس را قبول ندارد. او حتی گفت که مجلس نمی‌تواند بودجه بنویسد، دولت باید بودجه را بنویسد.
  روحانی: در لایحه بودجه جای ادبیات غیر کارشناسی و اتهامات نیست
روز گذشته نیز رئیس‌جمهور در جلسه هیئت دولت در جدیدترین اظهاراتش  به مجلس حمله کرد و گفت: در لایحه بودجه جای ادبیات غیر کارشناسی و اتهامات نیست. من ۲۷ سال است که در بودجه هستم و برای اولین بار امسال من ادبیاتی را می‌بینم که ناپسند است. ۲۰ سال نماینده مجلس بودم؛ ۷ سال گذشته در دولت یازدهم و دوازدهم هم ما به مجالس گذشته لایحه دادیم اما سال بیست و هشتم این تجربه ما امسال با همیشه متفاوت است چرا این‌گونه است.او همچنین افزود: دوستان، رسانه‌ها و از کسانی که با دولت رابطه خوبی ندارند می‌خواهم که واقعیت را بگویند. آنچه در این ۳ سال به سر ما آمد،  به خاطر ترامپ بود. اما مردم بدانند شرایط ۳ سال پیش، دیگر تکرار نخواهد شد. توقع ما این بود در این دورانی که فشار بر روی دولت زیاد بود، برخی دوستان حمایت حداکثری از دولت انجام بدهند
روحانی ابراز کرد: برخی دوستان سیاسی با دولت همکاری نکردند؛ این در تاریخ می‌ماند. این‌همه دولت را به خاطر انتخابات ۱۴۰۰ اذیت نکنیم. فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه‌ نفت در بودجه ۱۴۰۰ به این معناست که فشار حداکثری پایان‌یافته است. آقایان آمده‌اند ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه پیشنهادی در بودجه ۱۴۰۰ را به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار رسانده‌اند.رئیس‌جمهور همچنین خطاب به مجلس و کمیسیون تلفیق گفت: از نمایندگان مجلس، کمیسیون تلفیق و رئیس مجلس خواهش می‌کنم دست در دست هم دهیم و بودجه را نهایی کنیم.در ادامه به بخشی از ایرادات لوایح بودجه سال‌های ۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ اشاره‌کرده‌ایم تا موضوع شفاف شود. لازم به ذکر است محاسبه کسری بودجه  نشان‌دهنده رقمی حدود ۴۴۵ هزار میلیارد تومان است (۵۳% کسری ساختاری) که باید از محل فروش نفت یا استقراض از صندوق یا فروش اوراق جبران شود. بخشی از این کسری ساختاری از محل فروش نفت و استقراض پوشش داده‌شده که در جدول زیر قابل‌ملاحظه است.
با فرض تحقق میانگین ۹۰ درصدی درآمدها، فروش  اموال و واگذاری شرکت‌ها، همچنین فرض صادرات ۸۰۰ هزار بشکه نفت و میعانات و همچنین فروش کامل ۵۵ هزار میلیارد تومان اسناد خزانه پیش‌بینی‌شده در بودجه، حدود ۵۲۲ هزار میلیارد تومان منابع محقق شده و همچنان ۳۲۰ هزار میلیارد تومان از کسری بودجه تأمین نشده می‌ماند.
رئیس‌جمهور کشور به اصلاح بودجه کشور تن نمی‌دهد!
حال اگر بخواهیم ۴ سال اول دولت حسن روحانی را نادیده بگیریم و به چگونگی بودجه آن سال‌ها اشاره نکنیم، نگاهی به بودجه‌های سال‌های ۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که هرسال اقتصاددانان و دانشکده‌های تخصصی اقتصاد خواستار رد لایحه بودجه و اصلاح حداکثری آن شدند اما مجلس دهم در طول ۴ سال گذشته نه‌تنها عزم جدی برای اصلاح و بررسی لایحه بودجه نداشته، بلکه حتی بودجه شرکت‌های دولتی را در این سال‌ها بررسی نمی‌کرد. تا آنجا که دربسته تحویل می‌گرفت و دربسته تحویل می‌داد.
اما اکنون با تغییر مجلس و آغاز دوره یازدهم این قوه، زمان آن است آقایانی که ۸ سال تمام به هر نحوی که خواستند بودجه نوشتند و تایید و تصویب آن را گرفتند، کمی فکر کنند که چرا در تمام این سال‌ها اقتصاددانان خواستار رد و اصلاح ساختاری بودجه‌های آن‌ها بوده‌اند؟ البته که بخشی از دلایل در جداول بالا ذکر شد. اما جدول‌ها و آمارهای بیشتر هم آن‌ها را متقاعد نکرده است. بااین‌حال با توجه به اینکه دولت در کمتر از ۴ ماه از سال ۱۴۰۰ تغییر می‌کند و قراراست دولت سیزدهم سکان کشور را در دست گیرد، بهتر است رئیس‌جمهور به اصلاح مدنظر مجلس تن دهد.
 بخشی از ایرادات بودجه سال ۹۸

 بخشی از ایرادات بودجه سال ۹۹

 بخشی از ایرادات بودجه ۱۴۰۰