گروه اجتماعی
خیزش شدید گردوغبار چند روزی است که علاوه بر تهران استان‌های غربی و شمالی کشور را درنوردیده و منشأ شکل‌گیری آن کشورهای سوریه و عراق است و سید محمدمهدی میرزایی قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اعلام کرده است: آلودگی هوای شهر تهران ناشی از توده گردوغبار بوده که منشأ آن نیز خارج از کشور است. علت بروز این پدیده، گرمایش زمین و به‌تبع آن خشکسالی و بیابان‌زایی بوده که همگی این مسائل ناشی از پدیده تغییر اقلیم هست. ازاین‌رو لزوم در نظرگیری برنامه‌جامع و کشوری به جهت مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی مورد ضرورت بوده و در همین راستا با توجه به این‌که منشأ آن خارج از کشور بوده، موضوع دیپلماسی محیط‌زیست را می‌طلبد.
 اما بسیاری از صاحب نظران و شهروندان به منشأ این گردوغبار و علل شکل گیری آن کاری ندارند و صرفا گلایه های خود را مطرح کرده اند، مبنی براین‌که چرا  مدارس و ادارات در پایتخت تعطیل نشد و یا چرا قانون هوای پاک اجرایی نمی شود؟ این قانون حداکثر در بازه زمانی ماه‌های دی و بهمن، که به دلیل پدیده اینورژن شدت آلودگی هوا بیشتر است مطرح می‌شود و در دیگر مواقع سال، از سوی مسئولان و سازمان‌های مردم نهاد، به دست فراموشی سپرده می‌شود و مقامات مسئول این روزها به جای چاره اندیشی و اجرای قانون، منتظر باد و باران اند تا از میزان آلاینده ها کاسته شود.
بهزاد اشجعی- دبیر سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، تأکید می کنند که یکی از اقدامات پیش بینی شده در قانون هوای پاک، اعلام تعطیلی سراسری در شهر تهران و سایر استان‌های درگیر آلودگی هواست. اشجعی در گفت و گو با خبرآنلاین می گوید: در آیین نامه اضطرار آلودگی هوا صراحتا ذکر شده است که در این شرایط باید چه تصمیماتی اخذ شود؛ البته این موضوع تنها مختص این دولت نیست و تقریبا اکثر دولت ها با تعطیلی در این شرایط مشکل خاصی دارند.
او تبیین می کند که طبیعتا تعطیلی سراسری خساراتی را به جا می گذارد اما باخسارتی که روی سلامتی شهروندان حادث می‌شود، قابل مقایسه نیست. تعطیل شدن شهر به صراحت در آیین نامه اضطرار آلودگی هوا اعلام شده است، البته در آیین نامه برای شهر تهران استثنا قائل شدند و اعلام کرده اند برای تعطیلی تهران مجوز باید از سوی دولت صادر شود و استانداری راسا نمی تواند درباره شهر تهران تصمیم‌گیری کند. اما در شهرهای دیگری این تصمیم به صورت مستقل ازطریق استانداری ها قابل اتخاذ است.براساس آیین نامه وقتی شاخص آلودگی هوا در شرایط قهوه ای قرار می گیرد باید کل شهر تعطیل شود که این موضوع شامل مدارس هم می شود.
اما پدرام قود جانی، رئیس مرکز عملیات اضطراری سازمان مدیریت شهر تهران به وظایف دستگاه‌ها در این قانون اشاره و به خبرنگار فارس گفته است:  بر اساس قانون هوای پاک و مفاد اجرایی آن وظایف سازمان در زمینه آلودگی هوا مشخص است. یکی از وظایف شهرداری ها  اطلاع رسانی و دیگری توسعه حمل و نقل عمومی است.
قانون هوای پاک، وظایف تمامی دستگاه‌ها و سازمان‌ها را مشخص کرده و به گفته قود جانی، سازمان محیط زیست در این قانون نقش دارد و مسئولیت با آن‌هاست.
وی در خصوص وظایف شهرداری  ها در آلودگی هوا عنوان کرده است: در آیین نامه اجرایی قانون هوای پاک تبصره ۳ ماده ۳  که مصوب مجلس است وظایف شهرداری ها مشخص شده است و یکی از وظایف اطلاع رسانی بر روی تابلوهای هشدار و دیگری توسعه حمل و نقل عمومی است.  باید برای رفع آلودگی هوا تمام دستگاه‌های مسئول پای کار بیایند.
پایتخت، روز جمعه، آلوده‌ترین شهر دنیا بود و شاخص آلودگی هوا روی عدد ۴۱۶ قرار گرفت. روز گذشته هم نام تهران به عنوان آلوده ترین شهر دنیا مطرح بود. میانگین کیفیت هوای پایتخت روی عدد ۱۷۷ و در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت و علاوه بر افزایش شاخص آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون، شاخص آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲ و نیم میکرون نیز افزایش قابل‌توجهی داشت و به محدوده بسیار ناسالم رسید. البته آنچه این روزها به وقوع پیوسته، به سدسازی های ترکیه و افغانستان ارتباط دارد که عملا تالاب‌های هامون و هورالعظیم را به چشمه های تولید گردوغبار تبدیل کرده اند. اما نحوه اطلاع رسانی به خشکیدگی تالاب‌ها و سدسازی کشورهای همسایه ارتباطی ندارد، در این زمینه رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفته است: ورود ریزگردها به پایتخت باید حداقل بین ۲۴ تا ۳۶ ساعت قبل توسط هواشناسی پیش بینی می شد. 
موضوعی که از سوی بهزاد اشجعی، دبیر سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا نیز مطرح شده است. او عنوان کرده: «در بحث آلودگی هوا پیش‌بینی و اعلام هشدار باید مورد توجه باشد، در آیین نامه شرایط اضطرار آلودگی هوا فرآیند کاملا مشخص و شفافی برای مواقعی که قرار است، هوا آلوده شود تعریف شده است.
 وظیفه هر یک ازدستگاه در این بخش مشخص شده است، اما متأسفانه ما همواره شاهد این هستیم که اینآیین نامه اجرایی نمی‌شود.پیش‌بینی‌های هواشناسی از چند روز قبل از وقوع آلودگی هوا کاملا مشخص است. مدل‌سازی کیفیت هوا سال پیش صورت گرفته و وضعیت هوا از لحاظ آلاینده ها کاملا قابل تشخیص است. بر اساس این آیین نامه باید از چند روز قبل هشدارهای لازم اعلام شود،آ لودگی هوای روز گذشته نشان می داد که ما در بحث اعلام هشدار اصلا به خوبی عمل نمی‌کنیم، در حالی‌که افزایش سرعت باد در روز جمعه از روزهای پیش از آن مشخص بود و بادهای بهاری منجر به خیزش گردو غبار می‌شوند.این هشدار باید حداقل یک روز پیش از سوی سازمان هواشناسی اطلاع رسانی می‌شد، اگر شهروندان می دانستند که در روز جمعه قرار است با چه پدیده ای روبه‌رو شوند قطعا برنامه ریزی بهتری داشتند، اما در بحث هشدار و اقدامات پیشگیرانه اصلا به درستی عمل نمی‌شود.» و اما از دیگر انتقادات سمیه رفیعی- رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، به عملکرد محیط زیست مربوط می شود؛ این‌که دولت در بودجه سال گذشته و امسال، هرگونه اعتبار در مورد مقابله با ریزگردها را حذف کرده است و با این حال، مرکز ملی مقابله با ریزگردها در سازمان محیط زیست برای تأمین اعتبارات لازم به منظور رسیدگی به این معضل در شرایط بحرانی درخواستی ارائه نکرده و پیگیر این مسئله نبوده است. 
مشکل ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه هم، محور گزارشی است که روز گذشته در رسانه ها بازتاب یافته، موضوعی که ظاهرا مشکل را دو چندان کرده است. 
دکتر بهروز ساری صراف، رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز در این رابطه به ایسنا گفته است: طوفان‌های غباری نمکی می‌توانند در آینده‌ای نزدیک برای تبریز و شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی، بحران‌زا و فاجعه آفرین باشند. طوفان‌های تبریز متأثر از طوفان‌های غبار کشورهایی مانند عربستان و عراق و طوفان‌های غباری نمکی دریاچه ارومیه است که مشکل زیستی این شهر را دو چندان می‌کند.
وی در خصوص دلایل طوفان‌های گرد و خاکی اخیر تبریز اظهار کرده است: هر عملی، عکس العملی دارد، اکوسیستم، قانون دارد و در طبیعت نیز نظم و انضباط وجود دارد اما مردم و حاکمیت در مجموع فکر می‌کنند که محیط زیست شبیه یک سطل آشغال و منبعی لایزال و نامحدود است و تا می‌خواهند از منابع استفاده می‌کنند، در حالی‌که همه‌ رفتارهای انسانی، بر محیط زندگی انسان و نسل‌های آینده تأثیرگذار هستند.
 وی با بیان این‌که یکی از دلایل اصلی این طوفان‌ها، پروژه‌های عمرانی است، ادامه داده: مسئولان تمامی اقدامات نادرست خود را با یک بهانه‌ ظاهراموجه انجام می‌دهند و با این بهانه، مداخلات انسانی به طور گسترده‌ای افزایش یافته است. مداخله و عملکرد غیر زیست محیطی نیز توسط دولت و توسط توده مردم انجام شده و هر دو، دست به دست هم می‌دهند تا کشور را نابود کنند چراکه این پروژه‌های عمرانی غیر زیست محیطی، هزاران بار تأثیر منفی‌تری نسبت به عملکرد خود طبیعت داشته و اکنون نیز به یمن عملکرد توأمان مردم و مسئولین به پرتگاه زیستی محیطی رسیده‌ایم.