درس سیاست برای مسئولان
معصومه پورصادقی- دبیر گروه سیاسی
مقام معظم رهبری روز چهارشنبه با اعضای ستاد بزرگداشت سالگرد سپهبد شهید سردار سلیمانی و خانواده آن شهید دیدار کردند. در این دیدار، ایشان ضمن تأکید بر ابعاد انتقام از آمران و عاملان ترور آن شهید والامقام توصیه هایی را به مسئولان کشور در خصوص برخی مسائل مهم و جاری کشور داشتند.
تله اعتماد به دشمن
نکته اولی که در سخنرانی ایشان به آن تأکید شد، مربوط به عدم اعتماد به دشمن بود. این توصیه همزمان با تغییر رئیسجمهور در آمریکا، به مثابه یک یادآوری راهبردی است.
پس از پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در آمریکا عدهای بر این تصور هستند که سیاست آمریکا در قبال ایران تغییر خواهد کرد. این در حالی است که جوبایدن به عنوان سیاستمدار کهنهکار و باسابقه در کمپ سنتی و جناح راست این حزب، پایبند به مانیفست اصولی این حزب در حوزه سیاست خارجی خواهد بود.
در مقطع چند ماه گذشته و آینده، میتوان جوبایدن را در سه دوره مورد بررسی قرار دارد. او کمی پیشتر کاندیدای انتخابات بود، فعلا رئیسجمهور منتخب است و احتمالا از ۲۰ ژانویه و پس از برگزاری مراسم تحلیف، به عنوان رئیسجمهور مستقر ایفای نقش خواهد کرد. طبیعتا با توجه به اقتضائات این سه دوره مختلف، او میتواند در مواضع خود جرح و تعدیلهایی را داشته باشد. بایدن در قامت و کسوت کاندیدای ریاست
جمهوری، الزامات و محدودیتهای کمتری را داشت. اما با این وجود، دغدغه او سختگیری بیشتر علیه ایران، آن هم از طریق هوشمندانهتر بود و انتظار میرود که به مرور زمان او با واقعیتها و موانع میدانی بیشتر مواجه شود. بنابراین سیاستی که او میتواند علیه ایران اعمال کند، سختتر از آن چیزی که در رقابتهای انتخاباتی به تصویر کشیده است.
حضور جناح راست حزب دموکرات در تیم بایدن
از طرفی دیگر، اعضای تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن به جناح راست حزب دموکرات تعلق دارند. آنتونی بلینکن، نامزد تصدی وزارت خارجه در دولت احتمالی بایدن که باید توسط سنا تأیید شود، بر این باور است که «دیپلماسی باید با زور تکمیل شود.»
او معتقد است که آمریکا با بازگشت برجام، باید از این توافق به عنوان سکویی استفاده کند که در نتیجه کار ایران و نه آمریکا منزوی شود.
مشاور امنیت ملی بایدن قرار است جیک سولیوان، دیپلمات نزدیک به طیف هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابقه آمریکا باشد. سولیوان هم پیش از این بر این اعتقاد بوده است که دولت بایدن باید از تحریم ها و فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ علیه ایران به عنوان اهرم استفاده کند.
راهبرد مشابه، تاکتیک متفاوت قطع نظر از میزان اشتراک نظر یا افتراق آرای اعضای تیم بایدن، برایند نظرات همه آنها از جمله شخص بایدن، افزودن موضوعات و محدودیتهای غیرهستهای علیه ایران در توافق است. بنابراین تقریبا تیم بایدن، از طریق اجماعسازی در عرصه بینالمللی، همان مسیری را میخواهد طی کند که ترامپ با فشار حداکثری موفق به طی کردن آن نشد. بایدن در راهبرد آمریکا در قبال ایران، شبیه به ترامپ عمل میکند، هر چند که در روش عمل کمی تفاوت دارد. اتفاقا روش بایدن خطرناکتر هم به نظر میرسد.از طرفی دیگر انتظار میرود بایدن نسبت به باراک اوباما سیاست تندتری را در قبال ایران اتخاذ کند. به فرض حتی اگر سیاست دولت او کاملا شبیه به سیاست دولت اوباما باشد – که نخواهد بود – باز دلیلی بر ترجیح او وجود ندارد. دولت اوباما بیشترین تعداد قطعنامههای ضد ایرانی را در شورای امنیت سازمانملل به تصویب رساند. این دولت همچنان تغییری کیفی در تحریمهای ایران اعمال کرد و گستر ه و شدت آنها را تشدید کرد. بنابراین، با معیار دولت اوباما هم دولت بایدن گلی به سر ایران نخواهد زد.
نتیجهای که از این گزاره میتوان گرفت همان توصیه مقام معظم رهبری است که آمریکای ترامپ و اوباما تفاوتی ندارد.
تمرکز بر درمان اصلی، نه مُسَکِن مقطعی
محور دیگری که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی روز چهارشنبه خود بر آن تأکید کردند، مربوط به مسئله تحریمها بود. این نکته با ظرافت و دقت قابل توجهی بیان شد. ایشان ضمن اشاره به اینکه کسی مخالف رفع تحریمها نیست، بر این نکته تأکید کردند که راهحل اصلی باید متمرکز بر خنثی کردن تحریمها باشد؛ چرا که کشورهای عضو برجام و آمریکا ۴ سال است که وعده رفع تحریمها را دادهاند، اما در عمل آنچه اتفاق افتاده، افزایش تحریمها بوده است. ایمن و مصونسازی کشور در قبال تحریم ها، اصل بر رفع آنهاست. چرا که کلید رفع تحریم ها در دستان دیگران است و تجربه چند سال گذشته نشان می دهد که هیچگونه تضمینی هم برای آن وجود ندارد. در فرآیند بدعهدی آمریکای ترامپ، اروپاییها نیز سهیم بودهاند، چرا که آنها هیچگونه اراده و اقدام جدی برای رفع تحریمها از خود نشان ندادند. رفتار آنها مصداق همان توصیف دقیقی است که رهبر معظم انقلاب از سه کشور اروپایی ارائه کردند: «نفاق»، آنها در مقام حرف یک چیز گفتند و در مقام عمل، اقدام دیگری کردند.
واکسن ویروس تحریم
برای رسیدن به ایمنی لازم در قبال تحریمها، کشور نیاز به تقویت توان خود در عرصههای علمی، اقتصادی، فنی، دفاعی و سایر حوزهها دارد. به همین دلیل بود که توصیه دیگر مقام معظم رهبری ناظر بر قوی شدن در همه زمینهها بود.مفهوم لابهلای سطور این گزاره چند بعد دارد. اول اینکه، تقویت کشور مانند واکسینه کردن آن در قبال ویروس تحریم هاست و آسیب پذیری آن را به طور قابل توجهی کاهش میدهد. دوم اینکه، به فرض هر زمان اگر تصمیم کشور برای مذاکره یا تعامل با برخی از کشورها باشد، قوی بودن کشور در حوزههای مختلف می تواند، اهرم و پشتیبان محکمی برای دیپلماتهای کشور باشد. به همین دلیل رسیدن به این هدف مستلزم همراهی و هم افزایی بخشهای مختلف دولت و حاکمیت است. خروجی چنین فرآیندی به نفع همه ارکان نظام خواهد بود.
اتحاد، رمز اقتدار
کشور در مقطع فعلی برای عبور از گردنه تحریم ها و مشکلات، نیاز به اجماع و اتحاد دارد. رجوع به تجربیات سالهای گذشته و کتابهای نوشته شده توسط مقامات ارشد آمریکا نشان میدهد که هر زمان دشمن احساس اختلاف و عدم انسجام در داخل کشور کرده، موضع مذاکراتی خود را محکمتر کرده و از ارائه امتیاز به ایران امتناع کرده است. باراک اوباما در کتاب خود که اخیرا منتشر شد، به تأثیر ماجرای ۱۳۸۸ در ایران بر موضع آمریکا به صراحت اشاره کرده است. اما بالعکس زمانی که ایران با دست پر، موضع متحد و منسجم در عرصه دیپلماسی ظاهر شده، موضع طرف مقابل نرمتر شده است. بنابراین قوی کردن کشور، هم برای کاهش آسیب پذیری و هم تضمین رشد و پیشرفت آن و هم برای تقویت اهرم چانهزنی آن مفید و چه بسا لازم است.
سم افتراق و اختلاف
ما حصل آنچه در بالا گفته شد این است که به همان میزان که اتحاد مسئولان و مردم برای کشور و آینده آن مفید است، نقطه مقابل آن، یعنی اختلاف و افتراق، برای آن سم است. نکته چهارم در توصیههای مقام معظم رهبری تقریبا ناظر به همین موضوع بود.ایشان در بخشی از سخنان خود گفتند: «مسئولان نباید این اتحاد و همصدایی مردم را از بین ببرند و ملت را تکهتکه کنند، بلکه باید هر سه قوه بهویژه رؤسای آنها با همافزایی و همکاری، اتحاد ملی را روز بهروز تقویت کنند. اختلافات خود را با مذاکره با یکدیگر حل کنید. مگر نمیگویید باید با دنیا مذاکره کرد، آیا نمیشود با عنصر داخلی مذاکره و اختلافات را حل کرد؟» در حالی که کشور در سال آینده با انتخابات ریاست جمهوری مواجه است و موضوعات سیاست خارجی هم در سایه آن داغ شدهاند، توصیههای مهم مقام معظم رهبری میتواند در مقطع راهبردی و مهم بسیار کارگشا و روشنگر باشد.
تحریم , دولت , رهبر انقلاب , مذاکره , معصومه پورصادقی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.