برای اینکه جایگاه زن در اسلام را تبیین کنیم، مجبور نیستیم به بحث‌های نظری در آیات و روایات پناه ببریم. حسن مکتب اسلام ناب این است که پر از الگوست. الگوهایی که هر کدام آفتابی‌اند دلیل آفتاب اسلام ناب. زن اسلامی چگونه زنی است؟ حضرت خدیجه، حضرت فاطمه، حضرت زینب، حضرت معصومه، حضرت حکیمه خاتون و اینگونه شخصیت‌ها که هر کدام از اینان، چهره‌های مهم تاریخ اسلام هستند.

نقش هیچ‌کدام از این‌ها یک نقش خنثی و کمرنگ نیست. بلکه هر کدام زنانی انقلابی‌اند که نهضت اسلامی بدون آن‌ها پیروز نمی‌شد. نه نهضت رسول‌الله، نه نهضت امیرالمؤمنین، نه نهضت سیدالشهدا، نه نهضت امام رضا و نه نهضت امام حسن عسکری بدون وجود زنانی شجاع، حکیم، بلیغ و البته سرشار از مهر و محبت زنانه به اهداف خود نمی‌رسید. اما در میان این چند بانوی بزرگ تاریخ اسلام و تشیع، یک تن هست که دیگر در ماجرای احیای دین نقش مکمل ندارد، بلکه در برهه‌ای تبدیل به نقش اصلی می‌شود و او زینب کبری است. بعد از شهادت امام حسین علیه‌السلام برای مدتی به نظر می‌رسد علم هدایت یک‌تنه بر دوش زینب کبری می‌افتد. آری، صدیقه کبری سلام الله علیها  هم در ماجرای غصب ولایت و غصب فدک فعالیت کرد و حتی به‌تنهایی خطبه خواند اما در همه این ماجراها خود حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز حضور داشت. در حد فاصل عاشورا تا ورود به شام، حجت خدا کاملا در سایه است و امر هدایت را حضرت زینب سلام الله علیها تدبیر می‌فرماید. ما امام زن نداریم، اما در برهه‌ای وظایف امامت برعهده یک زن بوده و آن زن عقیله بنی‌هاشم سلام‌الله علیها است. 

این بانو نه تنها باسواد است، که سوادش از آسمان است. حضرت امام زین‌العابدین علیه‌السلام فرمود: «أنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَيْرُ مُفَهَّمَة». این حدیث نه تنها از اوج علم و عقل حضرت زینب پرده بر می‌دارد؛ بلکه از اوج ایمان و دین آن بانو نیز حکایت می‌کند. حضرت زینب تنها عالم نبود؛ عارفی بود که علمش بی‌واسطه از خزانه علم الهی تأمین شده بود. یعنی علم او همچون علم معصوم آسمانی بود. بلندای مقام معنوی حضرت را می‌توان از طلب دعای سیدالشهدا علیه‌السلام نیز دریافت: « يا اُخْتاه! لا تَنْسِني في نافلةِ اللَّيْل». ما انسان‌های معمولی گاهی برای تعارف به یکدیگر التماس دعا می‌گوییم. اما امام حسین علیه‌السلام این حرف را تنها به معصوم می‌گوید یا آنکه نزدیک‌ترین جایگاه را به مقام عصمت داشته باشد. برای پاسخ به این سؤال که زن در اسلام چه جایگاهی دارد، باید این احادیث را به یاد آورد. زن از نظر مقامات معنوی و علمی می‌تواند یک اپسیلون هم از مرد عقب نباشد! زن مسلمان حضرت زینب است که رویاروی مردان قلدر و زن‌ستیز عصر خویش ایستاد و کسی جرئت نکرد زن بودن او را به رویش بیاورد. شاه‌بیت سخنانی که از حضرت زینب در خاطر ما نقش بسته نیز به حق جمله درخشان «ما رأیت إلا جمیلا». این جمله علاوه‌بر اینکه یک پاسخ شکننده به خصم بود؛ جمله‌ای زنانه است. این زن است که زیباست و زیبایی را دقیق‌تر از مرد می‌بیند. شاید حضرت می‌توانست بگوید چیزی جز حق، یا اقتدار، یا حماسه، یا غیرت، یا خداپرستی، یا دین‌داری ندیدم. اما ایشان تمام این مفاهیم را از پس پرده زیبایی دید.