گروه اقتصادی
بورس تهران پس از ثبت تاریخی‌ترین رشد شاخص کل، با ریزش شدید در مردادماه مواجه شد به‌طوری‌که شاخص پس از تجربه سقف تاریخی  دو میلیون و ۷۸ هزار واحد نه‌تنها از کانال دو میلیون واحد عقب‌نشینی کرد بلکه تا کف کانال یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار واحد نیز سقوط کرد. در این میان عرضه دومین سهام دولتی مشهور به دارا دوم که پیش‌تر خبر عرضه نشدن آن نقطه شروع ریزش بازار بورس شد، در حالی آغاز شد که بازار سرمایه سنگین‌ترین صف‌های خریدوفروش را تجربه کرد. 
قبل از عرضه سهام پالایشی اول، تصور می‌شد به علت عدم ثبات و وضعیت منفی بازار بازهم عرضه آن‌ها به تعویق بیفتد، اما چهارشنبه هفته قبل دارا دوم پالایشی در بورس عرضه شد آن‌هم در شرایطی که قسمت قابل‌توجهی از سرمایه‌داران تازه‌وارد به بازار، به رشد کوتاه‌مدت بدبین شده‌اند و این مسئله می‌تواند اثر خود را در استقبال از دارا دوم بگذارد، اما به‌طورکلی اگرچه انتقاداتی درباره دارا یکم و لغو عرضه دارا دوم وجود دارد، اما به نظر می‌رسد جو بازار سرمایه درباره دارا دوم مثبت باشد و بخشی از نقدینگی را به سمت بازار سرمایه بکشاند.گرچه عده‌ای از کارشناسان معتقدند باعرضه‌دارادوم هیجان به بازار برمی‌گردد، اما هنوز چنین روندی در بازار سرمایه مشاهده نشده است و بسیاری خرید سهام‌دارادوم را به‌روزهای پایانی موکول کرده‌اند تا بیشتر به شرایط بازار اشراف پیدا کنند. سید فرهنگ حسینی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «رسالت»، در ارزیابی وضعیت بورس بعد از ریزش‌های اخیر و با توجه به عرضه دارا دوم، گفت: آغاز ریزش بازار ناشی از عوامل متعددی بوده است. بخش اصلی آن ناشی از برخورد به سطح شاخص دو میلیون واحدی است. اختلاف‌نظرهای سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف نیز عامل اصلی وقوع این موضوع بوده است.
وی افزود: از سوی دیگر، روش قیمت‌گذاری و مبنای قیمت‌گذاری دارا دوم یا همان پالایشی اول از تخفیف بر اساس میانگین ماهانه به تخفیف بر اساس قیمت روز آخر تغییریافته است. این در حالی است که باقیمت‌های امروز، این صندوق به لحاظ تخفیف حتی گران‌تر از قیمت روز خواهد بود. با توجه به نسبت قیمت روزبه ارزش دارایی‌های صندوق دارا یکم، قیمت در حدود ۳۰ درصد ارزان‌تر است، لذا این قیمت و تخفیف در این مقطع بازار که دیگر روند صعودی ندارد، جذابیت بالایی ندارد.
حسینی با تأکید بر این‌که سرمایه‌گذاران بایستی بر اساس چشم‌انداز بلندمدت اقدام به خرید سهام کنند، افزود: نسبت تاریخی P به E بازار یعنی نسبت قیمت به سود که نشان‌دهنده دوره بازگشت سرمایه است، بین ۵ تا ۱۰ می‌باشد، درحالی‌که متوسط این نسبت برای پالایشی‌ها بین ۲۰ تا ۴۰ است. در کل این موضوع نشان می‌دهد که سهام‌ و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتری در بازار سرمایه وجود دارد که سهامداران و سرمایه‌گذاران می‌توانند در آن‌ها سرمایه‌گذاری كنند. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: گره زدن رونق و وضعیت بازار به اقدامات دولت و ازجمله عرضه ETF های دولت سبب افزایش ریسک بازار ونوسانی شدن قیمت‌هاشده است. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، سیاست‌های حمایتی برای حمایت از سهامداران خرد و تازه‌وارد ضروری است و نقش صندوق توسعه و صندوق تثبیت در این خصوص از اهمیت بالایی برخوردار است.
  سوددهی بالای دارا دوم 
سید مصطفی صفاری مدیرعامل شرکت سبدگردان سرمایه ایرانیان نیز درباره سلب اعتمادی که سهامداران در پی ریزش‌های اخیر در بورس پیداکرده‌اند به «رسالت» گفت: این‌که تصور می‌شود بازار باید همیشه سوددهی داشته باشد، غلط است، زیرا هرسال بعد از برگزاری مجامع در خرداد و تیر بازار وارد استراحت می‌شود. اگر سهامداران به این مسئله واقف نیستند، دال بر این نیست که اوضاع بازار خراب است و باید همیشه بازار به‌صورت شارپی بالا برود. 
وی افزود: نسبت E به  P فعلی بازار مربوط به سال قبل است که سود آن تقسیم‌شده و E به  P امسال هنوز مشخص نیست و سود امسال هنوز تعیین نشده است. 
صفاری سوددهی پالایشی اول را بالا قلمداد کرد و افزود: اکنون وضعیت پالایشگاه‌ها با توجه به تورم ۶ ماه قبل مناسب است و درصورتی‌که مردم‌دارادوم‌ها را خریداری کنند با سود خوبی مواجه می‌شوند. البته زمان مناسب برای عرضه‌دارادوم مهرماه بود، زیرا این سهام در بازار منفی عرضه شدند. به‌طورمعمول زمان اصلاح بازار در هرسال ماه‌های مرداد و شهریور است و این موقع، زمان مناسبی برای عرضه نیست. متأسفانه اختلاف وزرای اقتصاد و نفت در عرضه دارا دوم مزید بر علت بود تا در زمان مناسب عرضه نشود. 
وی اضافه کرد: خردادماه و تیرماه بالاترین زمان قیمت شرکت‌ها بوده و هست. بعد از برداشت و تقسیم سود، انتظار بالا رفتن سود سهام شرکت‌ها اشتباه است. معمولا مرداد و شهریور زمان استراحت شرکت‌ها محسوب می‌شود و در پایان شهریورماه میزان سود شرکت‌ها تعیین می‌شود و معلوم می‌شود کدام شرکت‌ها در ۶ ماه گذشته دارای سوددهی بوده‌اند. این‌که انتظار داشته باشیم که سود خرداد و تیر در مرداد و شهریور کسب شود از انتظارات غلط سهامدارانی است که به بورس واردشده‌اند. 
این کارشناس بازار سرمایه بابیان این‌که تازه‌واردان به بورس باید با سازوکار فعالیت در آن آشنا باشند، گفت: به‌طورمعمول در همه دنیا تازه‌واردان از طریق صندوق‌ها و سبدگردان‌ها وارد می‌شوند تا بعد از یک سال که به شرایط بازار واقف شدند خودشان خریدوفروش کنند اما متأسفانه در ایران هر شخص با گرفتن کد بورسی می‌تواند خریدوفروش کند. 
صفاری استقبال از دارادوم را نسبت به دارایکم بیشتر دانست و گفت: دارایکم سود خوبی را به دارندگان خود داد، اما با توجه به وجود فضای منفی در بازار، استقبال از دارادوم بیشتر از دارایکم خواهد بود. 
وی معافیت خرید خوراک پالایشگاه‌ها را به‌عنوان جذابیت دارادوم عنوان کرد و افزود: این معافیت رقمی در حدود یک میلیارد دلار است که در سود۶‌ماهه شرکت‌ها دیده می‌شود. این معافیت در هیئت دولت به تصویب رسیده اما هنوز اجرایی نشده است. 
این کارشناس بازار سرمایه، عرضه دارادوم را عاملی در جهت بالا رفتن شاخص بورس ندانست و افزود: بسیاری تصور می‌کنند ریزش‌های اخیر در بازار توسط دولت انجام گرفت درصورتی‌که این تصور اشتباه است، درحالی‌که عمده ریزش بازار ناشی از عدم در اختیار داشتن اطلاعات درست و کافی سهامداران است. 
صفاری در پایان سخنانش روند آتی بازار سرمایه را رو به رشد ارزیابی کرد و گفت: ما در حال حاضر بازار رقیب برای بازار سرمایه نداریم. اگر نرخ بهره بانکی بالا برود، می‌تواند به رقیبی برای بازار سرمایه تبدیل شود، اما اکنون چنین مسئله‌ای مطرح نیست و بانک مرکزی هم می‌داند نباید چنین قانونی را در وضعیت کنونی اعمال کند زیرا منجر به ریزش‌های فراوان در بازار می‌شود.