بررسی جهات مختلف صلح امام حسن (ع) در این فرصت کوتاه دشوار است، اما «رسالت» در گفت‌وگو با دکتر محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام تلاش کرد تا تفاوت بینش سیاسی امام مجتبی(ع) در مورد صلح و ویژگی‌ها و دلایل آن را از منظر دیگری موردبررسی قرار دهد.
دکتر دوانی در ابتدا بابیان این نکته که صلح واژه‌ای حکومتی و امری حاکمیتی است و از ابتدای پیدایش اسلام عزیز در سیره سیاسی پیامبر اسلام(ص) و  ائمه معصومین سلام‌الله علیهما به‌انحاءمختلف وجود داشته تصریح کرد: پیامبر بزرگوار اسلام به‌واسطه خصلت رحمت للعالمین بودن همواره تلاش داشتند تا از در صلح و دوستی اسلام را ترویج و تبلیغ نمایند پیمان‌های متعددی را با قبایل و گروه‌های مختلف امضا می‌کردند تا علاوه بر اینکه از تعدد  دشمنان و مخالفان اسلام جلوگیری نمایند در مقابل دشمنان نیز بتوانند از حریم دین دفاع کنند. نگاهی به فلسفه صلح حدیبیه نشان می‌دهد که این بینش سیاسی تا چه اندازه مؤثر و کارگشا بود و موجب شد تا دستاوردهای فراوانی برای مسلمانان به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: پیامبر بزرگوار اسلام حتی با سخت‌ترین دشمنان خود نیز از در صلح و دوستی وارد می‌شد و ضمن گرفتن امتیازات لازم برای حفظ حیات و توسعه اسلام عزیز امتیازاتی را هم به‌طرف مقابل می‌داد، اما در این روش نکته مهمی که همواره موردتوجه قرار می‌گرفت حفظ اقتدار و حاکمیت اسلام و حکومت اسلامی بود و ایشان اجازه نمی‌داد اساس دین و حکومت دچار خدشه شود.
این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: درزمان حضرت امیرالمؤمنین(ع) نیز این سیره و روش از طرف ایشان ادامه یافت و حفظ مصالح مسلمین با رعایت اقتدار و ثبات حاکمیت اسلام در تمامی قراردادها و پیمان‌های ایشان موردتوجه بود. حتی در مواجهه با معاویه که بخش‌هایی از حاکمیت جهان اسلام را غصب کرده بود ایشان تلاش کرد تا بدون خونریزی سرزمین‌های اسلامی یکپارچه و متحد شوند که خیانت‌های برخی همراهان و یاران ضعیف‌النفس موجب شد تا این شیوه مدیریتی ایشان با مشکل مواجه شود و درنهایت صلح با معاویه برخلاف نظر و پیشنهادت ایشان منعقد شود. درنهایت هم که حضرت وقتی دیدند روش صلح و مدارا پاسخگو نیست به‌قصد جنگ با معاویه آماده شدند که متأسفانه خوارج ملعون با به شهادت رساندن ایشان مانع از تحقق اهداف حضرت شدند. در نگاه حضرت علی(ع) هم حفظ اقتدار حاکمیت و اسلام عزیز همواره مدنظر قرار داشت و وقتی دید نتیجه حکمیت خلافت اسلامی را به خطر می‌اندازد بار دیگر قصد جهاد با معاویه را نمود.
دکتر دوانی سپس در ادامه تبیین سیره سیاسی ائمه معصومین علیهماالسلام به موضوع صلح امام مجتبی(ع) اشاره می‌کند و با تأکید بر این نکته که معاویه در زمان ایشان هم بخش‌هایی از مصر و شام را در تصرف خود داشت و به‌قصد براندازی حکومت حقه اسلامی به‌سوی کوفه لشکرکشی کرده بود، به‌قصد جنگ و مبارزه با وی خارج شد تا پیرو سیره اجداد مطهرش اجازه ندهد حاکمیت و اصل حکومت اسلامی دچار خدشه شود، اما خیانت‌های جمع زیادی از لشکریان و اصحاب سبب شد تا ایشان برای حفظ ارکان حکومت اسلامی از در مذاکره و صلح با معاویه دربیایند.
این استاد دانشگاه در تحلیل سیره سیاسی امام حسن (ع) در مواجهه با معاویه و صلحی که اتفاق افتاد می‌گوید: امام مجتبی(ع) از بین دوگانه از بین رفتن حکومت حق و کشته شدن امام معصوم و نیز نابود شدن جریان اصیل اسلامی و سلطه جریان نفاق، صلح و مدارا را برگزید تا این شجره طیبه به حیات واقعی خود ادامه دهد.به عقیده ایشان باقی ماندن
جریان اسلامی و رهبری حق می‌توانست در درازمدت زمینه‌ساز تقویت پایه‌های حکومت اسلامی را فراهم آورده و ضمن مبارزه با حکومت غاصب شرایطی را فراهم آورد که اسلام واقعی در جامعه بسط و توسعه یابد.
وی ادامه داد: شاید به نظر برسد در ظاهر امام مجتبی(ع) حکومت را ازدست‌داده باشد و با دشمن مدارا کرده باشد اما ایشان با این صلح جریان اسلام واقعی و مکتب اهل‌بیت علیه السلام را حفظ کرد که اثر آن را در قیام سیدالشهدا(ع) در سال ۶۰ هجری قمری می‌بینیم. تقابل با معاویه در آن برهه زمانی با توجه به کثرت نیروهای ضعیف‌النفس و دلباخته به دنیا در سپاه حضرت موجب از بین رفتن جریان اصیل اسلامی می‌شد که با درایت و تدبیر حضرت در صلح با معاویه این نقشه دشمنان با شکست مواجه شد.دکتر دوانی در پایان با اشاره به‌اشتباه مقایسه صلح امام مجتبی(ع) با روندی که دولت دوازدهم در برابر دولت‌های غربی اتخاذ کرده ،خاطرنشان کرد: به‌هیچ‌عنوان نباید این مقایسه صورت پذیرد و باید در نظر داشت در نگاه آن امام معصوم حفظ جایگاه و شأن حکومت اسلامی و اقتدار و صلابت آن از اهم واجبات بود و به همین خاطر حاضر نشد تا موقعیت حکومتی و ارزش آن را پایین بیاورد. به همین دلیل تأکید می‌کنم مقایسه این دو اتفاق با یکدیگر امری کاملا اشتباه است و سیاسیون نباید از این اتفاق و مقایسه به نفع خود سوءاستفاده کنند.