حرکت مجلس بهسوی عدالت انتخاباتی
نمایندگان مجلس یازدهم با تصویب تناسبی شدن انتخابات برای حوزه انتخابیه تهران، انتخابات مجلس را به عدالت انتخاباتی نزدیکتر کردند.
«امسال کارهای بزرگی در مقابل مجلس انقلابی هست.» این جمله را رهبر انقلاب در دیدار چند روز گذشته با نمایندگان مجلس یازدهم گفت. حالا نمایندگان در آخرین سال حضورشان در مجلس یازدهم یکی از این کارهای بزرگ که سالها پا در هوا و معلق بود را به سرانجام رساندند و آن تصویب الگوی تناسبی بود.
بهارستانیها در نشست علنی روز یکشنبه۷ خرداد، استفاده از فرمول انتخابات تناسبی برای انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه تهران را با ۱۶۱ رأی موافق تصویب کردند. آنها پیشازاین نیز طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس را بررسی و برخی از بندهای آن را تصویب کرده بودند. اگرچه آن زمان در بین موارد مصوب تغییری از فرمول انتخاباتی به چشم نمیخورد اما مجلس چند روز بعد، با الحاق یک ماده به طرح پیشین، مصوبه خود را کامل و مزیتهای فرمول تناسبی را به نظام انتخاباتی کشور سرریز کرد.
بر اساس این مصوبه، انتخابات مجلس در ۲۰۷ حوزه انتخابیه مانند قبل و بر اساس فرمول اکثریتی یعنی پیروزیِ صاحب بیشترین آرا ءبرگزار میشود اما در یک حوزه انتخابیه بزرگ یعنی تهران، ری، اسلامشهر و شمیرانات که دارای ۳۰ کرسی نمایندگی است، انتخابات بر اساس فرمول تناسبی برگزار میشود. با این تصمیم، نظام انتخاباتی مجلسِ ایران، شکل ترکیبی به خود میگیرد و ترکیبی از دو فرمول اکثریتی و تناسبی خواهد بود.
در الگوی اکثریتی، صاحب بیشترین آراء پیروز انتخابات خواهد بود. اما در الگوی تناسبی، گروههای مختلف سیاسی وارد رقابتِ انتخاباتی میشوند و هر گروه بسته به درصد آراء کسبشده، کرسی به دست میآورد. اگر یک فهرست انتخاباتی، ۶۰ درصد آراء کل را کسب کرده باشد، ۶۰ درصد کرسیهای آن حوزه انتخابیه به او تعلق میگیرد. درحالیکه طبق الگوی اکثریتی، اگر یک فهرست انتخاباتی ۶۰ درصد آراء را به دست آورد صاحب ۱۰۰ درصد کرسیها و تجلیِ بیعدالتی میشود.
بازخوانی انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴ در حوزه انتخابیه تهران، تفاوت دو الگوی اکثریتی و تناسبی را بهخوبی روشن میکند.در انتخابات مجلس دهم در شهر تهران، گروهها و نامزدهای مختلفی با یکدیگر در رقابت بودند اما دو فهرست انتخاباتی، یکی از سوی اصلاحطلبان به سرلیستیِ عارف و دیگری از سوی اصولگرایان به سرلیستیِ حدادعادل، بازیگران و رقیبان اصلیِ انتخابات بودند. درنهایت نیز، لیستِ اصلاحطلبان با کسب حدود ۶۰ درصد آراء پیروز شهر تهران شد. این در حالی بود که لیستِ اصولگرایان اگرچه بازنده انتخابات بود اما ۴۰ درصد آراء را کسب کرده بود. اما طبق منطقِ اکثریتی، برنده ۶۰ درصد آراء، پیروز ۱۰۰ درصد کرسیها شد و اصلاحطلبان ۳۰ درصد صندلیهای حوزه تهران در مجلس را تصاحب کردند.
درحالیکه اگر آن دوره، انتخابات مجلس بر اساس الگوی تناسبی برگزار میشد، لیستِ اصلاحطلبان به خاطر کسب ۶۰ درصد آراء، ۶۰ درصد کرسیها یعنی حدود ۲۰ کرسی از حوزه تهران را به دست میآورد و اصولگرایان هم بر اساس آراءشان که ۴۰ درصد بوده، ۴۰ درصد کرسیها یعنی حدود ۱۰ صندلی را کسب میکردند. بر همین اساس است که الگوی تناسبی به عدالت انتخاباتی نزدیکتر است چون به هر گروه بهاندازه میزان اقبال مردم، وزن و جایگاه میدهد و دقیقا بر همین اساس است که در الگوی تناسبی، اکثریت، اکثریت میماند اما دیگر تبدیل به تمامیت نمیشود. اقلیت هم بهاندازه اقلیت بودنش، کرسی کسب میکند اما دیگر حذف نمیشود. مزیت مهم این فرمول انتخاباتی، مردمی بودن آن است. به این معنا که اصالت دادن به گروههای سیاسی از پرتو نظر مردم تعیین تکلیف میشود که هر دوره مجلس تا چه میزان اصلاحطلب باشد و تا چه میزان اصولگرا و چقدر از آن را نیروهای سیاسی جریان سوم تشکیل دهند. از طرف دیگر در هر دوره مجلس شاهد تنوع نظرات سیاسی خواهیم بود و از یک مجلس تماما اصلاحطلب به یک مجلس تماما اصولگرا با ذائقه سیاسی و تقنینیِ ۱۸۰ درجه متفاوت حرکت نمیکنیم. بلکه در هر دوره، درصدی از گوناگونی را تجربه میکنیم.
به نظر میرسد آغاز بهکارگیری فرمول تناسبی از یک اَبَر حوزه انتخابی یعنی تهران با ۳۰ کرسی تصمیم منطقی مجلس یازدهم است. چراکه اولا نتایج انتخابات تناسبی یعنی حضور گروههای مختلف سیاسی در کرسی تقنینیِ کشور، در حوزههای انتخابی بزرگ با تعداد نمایندههای بیشتر بهتر نمایان میشود. از طرف دیگر یک حوزه انتخابیه میتواند نقطه شروع خوبی برای تغییرات اساسی نظام انتخاباتی یعنی تغییر فرمول باشد و پس از چند دوره به حوزههای انتخابی چندنماینده تسری پیدا کند و مراکز استانها را هم دربرگیرد.
انتخابات مجلس , مجلس , مجلس یازدهم
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.